S Y S T E M R E Z E R W Y F E D E R A L N E J W U.S.A.

Historia:

System Rezerwy Federalnej Stanów Zjednoczonych w swej obecnej postaci ukształtował się na przestrzeni ostatniego stulecia. Jednak historia amerykańskiej bankowości centralnej sięga kilka wieków wstecz i można w niej wyróżnić kilka etapów. Jednym z najważniejszych było powołanie w 1791 roku przez Kongres USA - Pierwszego Banku Stanów Zjednoczonych z siedzibą w Filadelfii. Bank ten, pomimo bycia korporacją prywatną, spełniał wiele funkcji instytucji centralnej - kontrolował działalność emisyjną i pożyczkową banków stanowych, zajmował się depozytami rządu i transferem funduszy rządowych. Jako że, posiadał oddziały we wszystkich dużych miastach - mógł dokonywać operacji pożyczkowo-depozytowych i transferu płatności na terytorium całego kraju. Działalność tej instytucji zakończyła się w 1811 roku. Pięć lat później (w 1816 roku) powstał Drugi Bank Stanów Zjednoczonych, pod wieloma względami podobny do swojego poprzednika, aczkolwiek o większym kapitale akcyjnym. W obszarze jego działalności znalazła się zarówno bankowość komercyjna, jak i regulacyjno - refinansowa (znajdująca swe odzwierciedlenie w redyskoncie weksli oraz kontrolowaniu wielkości kredytu). Ciąg nieodpowiednich posunięć ze strony tej instytucji wpłynął na spadek zaufania do niej i przyczynił się do zaprzestania przez nią działalności w 1836 roku. Przez kolejne kilkadziesiąt lat historii bankowości w USA mamy do czynienia z tzw. „erą wolnej bankowości”, której charakterystyczną zasadą była możliwość swobodnego założenia banku, emisji własnych banknotów, działalności depozytowo-pożyczkowej. Okres ten trwał do 1863 roku, w którym to uchwalono The National Banking Act - ustawę o bankowości krajowej, która rozpoczęła proces tworzenia systemu bankowego, obejmującego cały kraj. Miała ona wyklarować i ujednolicić zasady zakładania i działalności banków, uregulować emisję pieniądza oraz wielkość odprowadzanych rezerw, określanych w relacji do utrzymywanych depozytów. Charakterystyczną cechą tego systemu był zakaz otwierania oddziałów poza granicami macierzystego stanu (z wyjątkiem banków, które posiadały już sieć ogólnokrajową). Ustawa ta ujednoliciła banknoty, które w związku z tym stały się pieniądzem federalnym, a ich emisja mogła odbywać się jedynie w bankach ogólnokrajowych. Pomimo wszystkich w/w regulacji, nadal nie był to system pełny. Dopiero utworzenie Systemu Rezerwy Federalnej w 1913 roku (uchwalenie The Federal Reserve Act) umożliwiło wypełnienie funkcji „kredytodawcy ostatniej instancji”. Zgodnie z przesłankami reform mających na celu utworzenie banku centralnego, który spełniałby szereg koniecznych w przypadku takiej instytucji funkcji, Fed miał regulować podaż pieniądza i kredytu, tworzyć możliwość refinansowania banków komercyjnych oraz sprawować nadzór nad całym systemem. Powyższe cele wraz z biegiem lat ulegały zmianom, rozwinięciu.

NIEZALEŻNOŚĆ FED

FED należy do najbardziej niezależnych banków centralnych na świecie.

1. Niezależność instytucjonalna

• Członkowie Rady Gubernatorów nie mogą być zwolnieni z urzędu

2. Niezależność funkcjonalna

• Uprawnienia do samodzielnego kształtowania i realizacji polityki pieniężnej

3. Niezależność finansowa

• źródłem finansowym FED, są przychody z papierów wartościowych oraz z kredytów udzielanych bankom

STRUKTURA FED

1. Banki członkowskie

2. Banki Rezerwy Federalnej (12)

3. Rada Gubernatorów

4. Federalna Rada Doradcza

5. Federalny Komitet ds. Otwartego Rynku

BANKI CZŁONKOWSKIE

Stanowią bazę Systemu Rezerwy Federalnej, obligatoryjnie należą do niego wszystkie banki krajowe.

Warunki członkostwa w FED dla banków stanowych :

- respektowanie ustawodawstwa federalnego w statutach banków

• poddanie się kontroli FED

- podpisanie subskrypcji kapitału FED, w wysokości 6% funduszy własnych.

BANK SYSTEMU REZERWY FEDERALNEJ

Skład :

• Rada, składająca się z dziewięciu dyrektorów

• trzech - reprezentujący sektor bankowy

• trzech - reprezentujący inne sektory gospodarki

• trzech - reprezentujący interesy społeczne (w tym prezes i wiceprezes)

• Prezes Banku

• wybierany przez dyrektorów, zatwierdzany przez Radę Gubernatorów

Funkcje Banków FED :

• utrzymywanie rezerw oraz zaopatrywanie banków w gotówkę

• rozliczanie czeków

• emisja nowej gotówki

• wycofywanie zużytych banknotów z obiegu

• ocena proponowanych fuzji bankowych oraz poszerzania działalności banków

• administracja i udzielanie kredytów dyskontowych dla banków w regionie

• kontrola bankowych spółek holdingowych i banków członkowskich licencjonowanych przez władze stanowe

• gromadzenie danych na temat lokalnych warunków prowadzenia działalności

• prowadzenie badań związanych z polityką pieniężną

• pełnienie funkcji łącznika między przedsiębiorcami a Systemem Rezerwy Federalnej

Udział Banków FED w prowadzeniu polityki pieniężnej :

• przedkładają Radzie Gubernatorów propozycje dotyczące poziomu stóp procentowych

• decydują, które banki członkowskie jak i niezrzeszone, mogą otrzymać kredyt dyskontowy w banku Rezerwy Federalnej

• ich dyrektorzy wybierają jednego prezesa banku handlowego z każdego regionu do Federalnego Zespołu Doradczego, który współpracuje z Radą Gubernatorów i dostarcza informacji wspomagających prowadzenie polityki pieniężnej

• 5 spośród 12 prezesów banków posiada prawo głosu w Federalnym Komitecie ds. Otwartego Rynku

RADA GUBERNATORÓW

Skład :

• siedmiu członków, mianowanych przez Prezydenta USA, zatwierdzanych przez Senat ( w tym wiceprzewodniczący i przewodniczący ) na 14-letnią, nieodnawialną kadencję

Funkcje :

1. określanie polityki pieniężnej poprzez :

• każdy z 7 gubernatorów jest członkiem FOMC i posiada prawo głosu ( Rada dysponuje zatem większością głosów: 7 z 12 )

• ustala stopę dyskontową na podstawie propozycji przedkładanych przez okręgowe banki FED

• wyznacza - w ramach limitów określonych ustawowo - wielkość rezerw obowiązkowych w odniesieniu do wszystkich instytucji depozytowych

• wyraża zgodę na dokonywanie wzajemnych pożyczek pieniężnych między bankami FED

• określa rodzaj pożyczek udzielanych przez banki FED

2. regulowanie i nadzór bankowy

3. określanie wytycznych i nadzorowanie działalności operacyjnej FED ustalanie obowiązkowej wpłaty wkładu, czyli części ceny zakupu papierów wartościowych, która nie może pochodzić ze środków pożyczonych lecz musi być pokrywana w gotówce

4. wyznaczanie wysokości wynagrodzenia prezesów i urzędników zatrudnionych w bankach FED oraz kontrola budżetu każdego banku

5. przewodniczący Rady jest doradcą Prezydenta USA do spraw gospodarki, występuje przed Kongresem oraz reprezentuje FED w mediach

6. gubernatorzy mogą reprezentować USA podczas rozmów w kwestiach gospodarczych z rządami innych państw

FEDERALNA RADA DORADCZA

( The Federal Advisory Council - FAC )

Skład :

• 12 reprezentantów banków FED

Funkcje :

• ocena sytuacji gospodarczej i finansowej FED

• kontrola działalności i zamierzeń FED

Raz na kwartał odbywają się spotkania Rady Doradczej z Radą Gubernatorów. Rada Gubernatorów ma obowiązek zapoznać się z jej opiniami lub propozycjami, ale nie musi ich uwzględniać przy podejmowaniu decyzji.

FEDERALNY KOMITET DO SPRAW OTWARTGO RYNKU

( Federal Open Market Committee - FOMC )

- najważniejsze ogniwo operacyjne Systemu Rezerwy Federalnej

Skład :

• 7 członków Rady Gubernatorów

• prezes banku FED w Nowym Jorku (pełni funkcję wiceprezesa)

• 4 prezesów banków FED; prezentują oni w systemie rotacyjnym cztery grupy pozostałych banków FED w:

1. Bostonie, Filadelfii, Richmond

2. Cleveland, Chicago

3. Minneapolis, Kansas City i San Francisco

4. Atlancie, Dallas i Saint Louis

Funkcje :

• podejmowanie wszelkich decyzji dotyczących operacji otwartego rynku, które wpływają na wysokość bazy monetarnej

• koordynowanie całokształtu działań Systemu Rezerwy Federalnej, związanych z polityką zakupów i sprzedaży rządowych papierów wartościowych

NARZĘDZIA REALIZACJI POLITYKI PIENIĘŻNEJ

1. OPERACJE OTWARTEGO RYNKU

• jest to instrument, z którym Stany Zjednoczone mają najdłuższe obeznanie w świecie, ponieważ wraz z utworzeniem Federalnego Komitetu ds. Otwartego Rynku (FOMC) w latach 30-tych, stworzone zostały podstawy dla systemu operacji otwartego rynku

• są one najbardziej elastycznym, a za razem najważniejszym instrumentem, wpływają na krótkookresowe stopy procentowe i podaż pieniądza

• przedmiotem OOR są rządowe i federalne papiery wartościowe:

• krótkoterminowe (weksle skarbowe)

• średnio- i długoterminowe (obligacje)

Zasada oddziaływania OOR:

• zakup papierów wartościowych na otwartym rynku zwiększa bazę monetarną, podnosząc podaż pieniądza a obniżając krótkookresowe stopy procentowe

• sprzedaż papierów wartościowych na otwartym rynku zmniejsza bazę monetarną, prowadząc do spadku podaży pieniądza a wzrostu krótkookresowych stóp procentowych

• organem decyzyjnym jest Federalny Komitet ds. Otwartego Rynku; prowadzenie tych operacji odbywa się poprzez biuro operacyjne banku Rezerwy Federalnej w Nowym Jorku

• jeżeli biuro operacyjne otrzymuje „zielone światło”, dochodzi do przetargu - menedżer OOR przedstawia kontrahentom (ogólnokrajowej sieci dealerów) oferty zakupu/sprzedaży papierów wartościowych, w ciągu kilku minut przychodzi odpowiedź z rynku, najkorzystniejsze oferty zostają wybrane; informacje o dokonanych operacjach są natychmiast przekazywane wszystkim członkom FOMC

• istnieje możliwość uczestnictwa w OOR osób zagranicznych (głównie banków centralnych innych państw), wówczas funkcję dealera spełnia Bank Rezerwy Federalnej w Nowym Jorku

Zalety OOR:

• prowadzone z inicjatywy FED, który ma kontrolę nad ich wielkością

• elastyczność i precyzyjność

• łatwość odwrócenia skutków

• szybkość wprowadzania

Podział OOR:

• dynamiczne - celem jest zmiana poziomu rezerw i bazy monetarnej

• defensywne - celem jest zniwelowanie zmian np. zmiany wielkości depozytów Skarbu Państwa

• warunkowe - (zazwyczaj o terminie 7-dniowym)

• bezwarunkowe

2. REDYSKONTO WEKSLI I OKREŚLENIE STOPY REDYSKONTOWEJ

• dostęp do redyskonta mają wszystkie instytucje depozytowo-kredytowe, także te spoza Systemu Rezerwy Federalnej

• stopa procentowa redyskonta ustalana jest przez Radę Dyrektorów odpowiedniego banku Rezerwy Federalnej, następnie musi ją zatwierdzić Rada Gubernatorów

Zasada oddziaływania:

• im większa ilość udzielonych kredytów redyskontowych, tym większa podaż pieniądza i na odwrót; System Rezerwy Federalnej wpływa na tę ilość w dwojaki sposób: albo zmienia cenę kredytu (zwiększa lub zmniejsza stopę redyskonta), albo wpływa na wielkość udzielanych kredytów:

• zmiana stopy redyskonta może wpływać w dwojaki sposób na wolumen kredytów tego typu: wyższa stopa redyskontowa oznacza większe koszty pożyczki, więc zainteresowanie takim kredytem maleje i na odwrót

• drugi typ oddziaływania polega na zarządzaniu tzw. „oknem dyskontowym” (discount window), które oznacza, iż FED stara się przeciwdziałać nadużyciom ze strony banków, które nadmiernie korzystają z tego sposobu zwiększania swojej płynności, traktując redyskonto weksli jako możliwość zarobku (stopy redyskonta w ostatnich latach często kształtowały się poniżej stóp rynkowych)

Rodzaje kredytów redyskontowych:

• kredyty dostosowawcze

• skierowane do banków, które zaznają krótkookresowych problemów z płynnością (np. przejściowe zmniejszenie się wolumenu depozytów)

• stopa procentowa dla nich określana jest podstawową dla tego rodzaju kredytów, jej ustalenia dokonują rady dyrektorów banków FED, zatwierdzana jest przez Radę Gubernatorów

• charakteryzuje je wymóg szybkiego spłacenia (np. do końca następnego dnia roboczego)

• kredyty sezonowe

• przeznaczone dla banków obsługujących obszary

o charakterze rolniczym i wypoczynkowym

• ich stopa procentowa zależy od miesięcznej średniej stopy funduszy federalnych i certyfikatów depozytowych (podstawą naliczania jest stopa dyskontowa)

• kredyty poszerzone:

• przeznaczone dla banków mających poważne problemy z płynnością w związku ze znacznym odpływem depozytów,

• konieczne jest przedstawienie potrzeby na tego rodzaju kredyt oraz opracowanie planu przywrócenia płynności dla danej instytucji

• ich stopa procentowa przewyższa stopę procentową kredytów sezonowych o pół punktu procentowego

Koszty kredytów redyskontowych:

• koszt odsetek (stopy redyskontowej)

• koszt wątpliwości co do kondycji banku

• koszt zwiększonego prawdopodobieństwa odmowy tego rodzaju kredytu w przyszłości

• kredyty redyskontowe są instrumentem, którym System Rezerwy Federalnej posługuje się, spełniając swoją funkcję „kredytodawcy ostatniej instancji”:

• głównym celem realizacji tej funkcji jest zapobieganie panikom bankowym (jedynie FED jest w stanie zapewnić pomoc dla całego systemu)

• do tej funkcji można przypisać problem skłonności do podejmowania ryzyka przez instytucje depozytowo-kredytowe, zachęcane do tego przez możliwość pomocy ze strony FED

Zalety i wady polityki dyskontowej:

• poprzez kredyty redyskontowe FED spełnia swoją funkcję „kredytodawcy ostatniej instancji”

• wahania pomiędzy stopami rynkowymi a stopą redyskontową powodują znaczne zmiany w wielkościach udzielonych kredytów redyskontowych, a w następstwie - w podaży pieniądza

• mniejsza skuteczność od OOR (trudności z odwracaniem skutków i fakt, iż wielkość kredytu redyskontowego nie zależy całkowicie od FED, ponieważ to od instytucji depozytowo-kredytowych zależy, czy zdecydują się one na taką formę poprawy płynności)

3. REZERWY OBOWIĄZKOWE

• ten instrument polityki pieniężnej FED stosuje od lat 30-tych, jednak ze względu na silny wpływ na podaż pieniądza - rzadko podejmowane są decyzje o zmianach rezerw obowiązkowych

• do 1980 roku wszystkie banki zrzeszone w Systemie Rezerwy Federalnej, po 1980 roku wszystkie instytucje depozytowe i towarzystwa kredytowe podlegają obowiązkowi tworzenia rezerwy obowiązkowej, ustalanej w odniesieniu do wielkości i struktury depozytów

• rezerwa może być utrzymywana w danym banku lub na specjalnym koncie danej instytucji w banku Rezerwy Federalnej odpowiedniego obszaru

• system uśredniony - utrzymywanie wymaganego stanu środków średnio w okresie 14 dni

• ustalenia górnej granicy poziomu stopy rezerw obowiązkowych dokonuje Kongres USA, bierze ją pod uwagę Rada Gubernatorów, która w zależności od sytuacji na rynku ustala stawkę rezerwy w zależności od rodzaju depozytów

• Rada Gubernatorów ma prawo w szczególnych przypadkach do podwyższenia stopy procentowej o 4%

Zasada oddziaływania:

• im ostrzejsze wymogi dotyczące rezerwy obowiązkowej, tym mniejsza podaż pieniądza

• im lżejsze wymogi dotyczące rezerwy obowiązkowej, tym większa podaż pieniądza

Zalety i wady rezerw obowiązkowych:

• jest bardzo silnym instrumentem, w wyniku czego bardzo trudno jest uzyskać niewielkie wartościowo zmiany podaży pieniądza

• banki o niskich rezerwach nadwyżkowych zagrożone są widmem problemów z płynnością w przypadku, gdy stopa rezerw obowiązkowych wzrasta

FED JAKO BANK BANKÓW

1. Zasilanie systemu bankowego w banknoty i monety

• odpowiada za zasilanie gospodarki w banknoty i monety oraz za prawidłową ich podaż

• dba o wysoką jakość techniczną pieniądza gotówkowego oraz bezpieczeństwo rozliczeń i obiegu pieniężnego

• wprowadza je do obiegu lecz nie zajmuje się ich wytwarzaniem

2. Ułatwianie rozliczeń międzybankowych

• W każdym z 12 banków Rezerwy Federalnej oraz 11 innych bankach afiliowanych przy FED znajduje się centrala rozrachunkowa. FED udziela bankom kredytu na rozliczenie czeków. Dzięki temu beneficjent czeku może korzystać ze środków zanim wpłyną one od banku-wystawcy.

• FED inspiruje i organizuje wprowadzanie nowoczesnych form rozliczeń międzybankowych (elektroniczny transfer funduszy oraz automatyczne izby rozrachunkowe ).

• Banki FED prowadzą rozliczenia netto dla izb rozrachunkowych, stowarzyszeń automatycznego rozliczania czeków i systemu przekazu kablowego transferu funduszy. Umożliwiają one ustalenie stanu debetów netto i kredytów netto na rachunkach banków i innych instytucji depozytowo-kredytowych w banku centralnym USA oraz podjęcie działań dla zamknięcia pozycji płatniczej tych jednostek na koniec dnia rozliczeniowego.

3. Działalność regulacyjna i nadzór bankowy

Trzy główne instytucje regulacyjno - nadzorcze:

- Federalna Rezerwa :

• nadzoruje banki stanowe zrzeszone w FED oraz wszystkie grupy i holdingi bankowe

• dokonuje oszacowania stanu jakości aktywów

• ocenia system zarządzania i politykę banku

• ocenia procesy zarządzania ryzykiem

• dokonuje analizy wyników finansowych oraz tendencji w tym zakresie

• sprawdza zgodność działania banku z obowiązującymi regulacjami

• reguluje i nadzoruje operacje międzynarodowe

• udziela licencji na otwieranie zagranicznych oddziałów przez banki członkowskie FED oraz reguluje zakres i skalę ich działania

• autoryzuje zagraniczne inwestycje dokonywane przez banki członkowskie

• reguluje działalność zagranicznych banków w USA

- Urząd Kontrolera Pieniądza

• sprawuje wyłączny nadzór nad krajowymi bankami handlowymi

• wydaje koncesje krajowym bankom handlowym

- Federalna Korporacja Ubezpieczenia Depozytów

• sprawuje nadzór nad bankami handlowymi, które nie są członkami FED oraz krajowymi bankami oszczędnościowymi objętymi gwarancjami Federalnej Korporacji

• wypłaca depozytariuszom banku równowartości ich lokat do wartości pierwszych 100.000 dolarów zdeponowanych

• wszystkie banki FED mają obowiązek przystąpienia do Federalnej Korporacji

• Nadzór nad bankami stanowymi, które nie są członkami FED oraz nie wykupiły ubezpieczenia depozytów w Federalnej Korporacji sprawują stanowe władze bankowe

FED JAKO BANK PAŃSTWA

• obsługa bankowa rządu oraz instytucji federalnych

• prowadzenie rachunku Skarbu USA

• rozliczanie i realizacja czeków wystawionych przez i na rzecz Skarbu

• prowadzenie sprzedaży nowych rządowych papierów wartościowych oraz wykup w terminie zapadalności bonów skarbowych i obligacji

• prowadzenie rachunków i przeprowadzanie operacji finansowych na zlecenie banków centralnych innych państw oraz międzynarodowych instytucji finansowych

AMERYKAŃSKI BANK CENTRALNY,

A POLSKI BANK CENTRALNY

Porównując NBP i FED, warto zwrócić uwagę na ważną różnicę.

Otóż głównym zadaniem polskiego banku centralnego jest przede wszystkim walka z inflacją.

Amerykański System Rezerwy Federalnej, poza trzymaniem w ryzach cen, musi dbać o wysoki poziom zatrudnienia, wzrost gospodarczy oraz utrzymywać stopy procentowe na umiarkowanym poziomie. Jest to zapisane wprost w ustawie o amerykańskim banku centralnym i mocno przestrzegane.

Dlatego na przykład teraz, aby pomóc amerykańskiej gospodarce wyjść z kryzysu, rada Gubernatorów FED, obniżyła stopy procentowe do najniższego poziomu od 45 lat .

---