Materiał do eseju, ZARZĄDZANIE, Zarządzanie przedsiębiorstwem

Studenci zdobywają wiele niezbędnych informacji w czasie nauki. Rodzaj i kierunek studiów nie ogranicza możliwości podjęcia pracy w różnych firmach. Ważne są umiejętności dostosowania się do danej kultury organizacyjnej i specyfiki branży, szybkość i efektywność przyswajania wiedzy. Teoria, którą zdobywa się w czasie studiów, jest podstawą, którą należy szybko uzupełnić o praktyczną umiejętność ich zastosowania.

Podejścia pracodawców do przyszłych pracowników są różne. Jedni poszukują doświadczonego pracownika - i nie do przecenienia są tu staże, praktyki, wolontariaty, praca zawodowa w trakcie studiów, inni potrzebują niedoświadczonego, bez naleciałości związanych z pracą w innej firmie. Oba podejścia mają swoich zwolenników i przeciwników. Niedoświadczony kandydat jest otwarty, szybko dostosowuje się, nie ma biurowych nawyków - to czysta karta, którą organizacja o złożonej kulturze korporacyjnej szybko zapisze, a firmy stawiające na kreatywność mają większą szansę na zdobycie kogoś z otwartym umysłem, bez szablonowego podejścia do pracy, obowiązków i kontrahentów.
W jednym wszyscy pracodawcy zgadzają się: elastyczność zawodowa, rozumiana jako zespół indywidualnych cech charakteru, które pozwalają na szybkie przystosowanie się do specyfiki pracy w danej firmie, jest poszukiwana w każdej branży.

Ewolucja codzienności biznesowej
O ile wcześniej to ludzie potrzebowali firmy i byli wobec niej lojalni, teraz to firma potrzebuje ludzi, co więcej, pracownicy są jej kluczową wartością. Firmy walczą o talenty i starają się zapewnić utalentowanym pracownikom prawidłowe warunki rozwoju, aby zatrzymać ich jak najdłużej w organizacji. Zastosowanie tutaj ma teoria Darwina „nie przetrwają najsilniejsze gatunki ani najbardziej inteligentne, ale te które będą mogły najlepiej przystosować się do zmian i rozwijać się". Co to oznacza dla potencjalnego pracownika? Postęp wiedzy jest zastraszający, warunki otoczenia zmieniają się szybko i jedynie ci, którzy potrafią się do nich dostosować, odnaleźć w nowej rzeczywistości, mają szansę na sukces. I takich właśnie pracowników poszukują pracodawcy.

Trendy zatrudnienia
Tradycyjny model firm oparty na pracownikach etatowych, uzupełnianych przez pracowników kontraktowych i tymczasowych przekształca się na korzyść udziału kontraktowych by w przyszłości, według teoretyków zarządzania - oprzeć się w większości na elastycznych formach zatrudnienia. Rośnie ilość agencji pośrednictwa pracy czasowej i dorywczej, popularne staje się samozatrudnienie,
freelancerzy, praca zdalna (tele praca), praca na część etatu z płynnymi godzinami pracy. Od pracownika wymaga to dobrej organizacji czasu i zarządzania sobą, ale pozwala na swobodne dysponowanie czasem (w określonych granicach) i godzenie życia zawodowego i prywatnego. Jest to ważne dla nowego modelu pracownika - efektywnego, który chce wdrażać zasadę Pareto, w pracy by mieć czas dla rodziny i swoich zainteresowań.

Wątek emigracji
Konkurencja na rynku pracy jest wyzwaniem tak dla pracownika, jak i pracodawcy. Rynek pracy zmienił się - emigracja zarobkowa postrzegana jest już jako problem w wielu firmach. O ile, gdy dotyczyła ona pracowników niewykwalifikowanych, menadżerowie poszukiwali kolejnych kandydatów do przeszkolenia, ale gdy specjaliści zdecydowali się, po zdobyciu odpowiedniego doświadczenia, na krok w stronę naszych zachodnich lub zamorskich sąsiadów. Pracodawcom w oczy zajrzała smutna prawda - specjalistów jest mało i to oni decydują w jakiej firmie chcą pracować i za ile. Specjalistów nie ogranicza bariera językowa, a wbrew wszelkim opiniom - Polacy szybko uczą się języka i poziom znajomości, jaki reprezentują, wystarcza na podjęcie pracy za granicą, często decydują się na wyjazd. Wysoka mobilność, świat rozumiany jako „globalna wioska", gdzie można w kilka godzin wrócić do kraju z dowolnego miejsca w świecie, spowodowały, że przestały się liczyć bariery przestrzenne - pozostały bariery mentalności, kultury, które skutecznie niweluje czynnik finansowy. W Polsce problemem jest zakup mieszkania, zapewnienie rodzinie dostatniego życia, spędzenie urlopu w egzotycznym kraju, a za granicą - mieszkanie, urlop, auto to minimum, które nikogo nie dziwi.
Nie do wszystkich pracodawców dotarło, że specjalista musi zarabiać - i to nie mało. Pracownik nie kieruje się sentymentem do firmy, chce zmieniać miejsca pracy, poznawać różne rodzaje firm, organizacji, podwyższać swoje kwalifikacje i nie będzie się zastanawiać - odejść czy nie gdy uzyska intratną propozycję. Praca przez całe życie w jednej firmie jest nieakceptowalna dla większości. A niektórzy pracodawcy nadal prezentują podejście „na Twoje miejsce są tysiące innych". Owszem, są tysiące, ale prawie 90% z nich woli wyjechać i zarabiać konkretne pieniądze, a nie męczyć się za średnią krajową, z której nie utrzymają rodziny.

Wymagania
Pracodawca oczekuje kierunkowej wiedzy, ale i elastyczności w jej zastosowaniu. Kolejne wymagania dotyczą znajomości języków obcych, aktywności i doświadczenia, ukończonej dobrej szkoły wyższej. Podejście interdyscyplinarne, poszukiwanie nowych zastosowań i ulepszeń jest w cenie, o ile organizacja dojrzała już do nowego modelu organizacji samouczącej się. A takich nadal nie jest tak wiele i dominują one w szybko rozwijających się sektorach takich, jak IT, media, marketing, reklama, PR. W dziedzinach, gdzie istnieją twarde uregulowania prawne, które należy respektować. Pracownik ma być kompetentny, solidny, odpowiedzialny, pilny i bez zastanowienia, machinalnie wykonywać pewne operacje. Do takich dziedzin m.in. należą księgowość i bankowość. W wielu firmach wprowadzona została polityka zatrudnienia oparta na systemach kompetencyjnych. Budując profil przyszłego pracownika pracodawca odpowiada na pytania jakie obowiązki powierzone będą pracownikowi, jakie cele będzie on realizował, jaką wartość przyniesie dla organizacji dane stanowisko? Co za tym idzie - jaka wiedza, umiejętności i doświadczenie powinny charakteryzować kandydata? Systemy kompetencyjne opierają się na określaniu niezbędnych umiejętności w skali ocen i trudno oszukać taki system, ponieważ każdy punkt skali jest dokładnie opisany.
Idealny kandydat, przygotowany powinien być do pracy w grupie, stąd rozbudowane wymagania dotyczące kompetencji miękkich - komunikatywność, praca w zespole, koncentracja na celach i wynikach. W związku z przesunięciem środka ciężkości na tzw. wartość dodaną, mile widziane są kreatywność, zdolności analityczne i myślenie koncepcyjne. Automotywacja i entuzjazm, zarządzanie czasem i sobą, umiejętności organizacyjne, z rosnącą odpowiedzialnością na stanowisku pracy, pojawiają się wymogi dotyczące motywacji innych, przywództwa, kierowania zespołem. Od specjalistów wymaga się orientacji na rozwój własny i podnoszenie kompetencji. A od każdego - niezależnie od stanowiska i odpowiedzialności - szybkiego uczenia się i wykorzystywania zdobytej wiedzy. Najczęściej pojawia się otwartość na wyzwania i zmiany, które są podstawą każdego kształtującego się w gospodarce rynkowej organizmu, jakim jest firma.

Czego szuka pracownik
Pracodawcy zaczynają zauważać potrzeby pracownika - inne niż finansowe. Dla wielu mają one większe znaczenie niż gratyfikacja w postaci wynagrodzenia. Pracownik oczekuje w miejscu pracy uwagi, szczerości, przyjaznej atmosfery, indywidualnego traktowania i perspektyw. Pracodawca chcąc pozyskać najlepszego musi mu zapewnić odpowiednie otoczenie. Pokolenie jupi przechodzi w zapomnienie, nowy model pracownika - powiązany z pokoleniem Y, ma własną wizję pracy, nie chce wykonywać poleceń, jest przekonany, że od życia należy im się komfort i wygoda. Pracodawca ma problem z motywowaniem takich pracowników. Wielu z nich wyznaje zasadę, że czasem trzeba z czegoś zrezygnować, więc jak ma motywować ludzi, którzy od razu chcą mieć wysokie stanowiska, dobre zarobki i czas na życie prywatne. Najbardziej oczywistym rozwiązaniem jest system wynagrodzeń uzależniony od wyników i jasno sprecyzowana ścieżka kariery i awansu - i tego można oczekiwać od przyszłego, świadomego pracodawcy.

Jak szukają pracy
Spotkania potencjalnego pracodawcy i kandydata do pracy ułatwione są dzięki obecności wielu nowoczesnych narzędzi interaktywnych. Tradycyjne kanały poszukiwań - znajomi, osobiste doświadczenia - nadal są uważane za kluczowe przy podejmowaniu decyzji o aplikacji, jednak nie każdy ma luksus posiadania na tyle rozległych kontaktów, by mieć dostęp do bezpośrednich informacji o firmie i naborze do niej. Stąd rosnąca popularność ogłoszeń w gazetach i na specjalistycznych serwisach dla pracowników i pracodawców. Klasyczne wysyłanie aplikacji do firm, które nie ogłaszają naboru, są pozytywnie traktowane przez pracodawców - aplikacje znajdą się w bazie potencjalnych kandydatów, którzy brani są pod uwagę przy kolejnych rekrutacjach - zgodnie z własnymi kwalifikacjami.

Zarobki
Podejmując pierwszą pracę pracodawca może nam zaoferować darmowy staż, z uwagi na jego zaangażowanie w przygotowanie młodego pracownika do efektywnej pracy. W lepszej sytuacji są ci, którzy zdobyli już doświadczenie - praktyki, staże, praca na część etatu. Jednak jest to uzależnione od indywidualnej sytuacji. Młody pracownik może mieć tak wiele do zaoferowania firmie, że pracodawca już po miesiącu zaproponuje odpowiednio wyższą gratyfikację finansową i nawet nie będzie wspominał o pracy za darmo. Dobrym rozwiązaniem dla ambitnych i zaradnych jest udział w konkursach stażowych, gdzie określone są minimalne zarobki przewyższające pierwszą płacę zdobytą w inny sposób. Duża grupa przedsiębiorstw wspiera się dofinansowaniami unijnymi i oferuje stażystom około 500 zł miesięcznie - jest to mało, ale gdy ma się możliwość mieszkania z rodzicami i oszczędności z tym związanymi, może być to dobrym rozwiązaniem tymczasowym. Badania wynagrodzeń osób rozpoczynających prace w 2006 roku wykazały, że 4 młodych pracowników z 5 zarabia w przedziale 950 - 3000 brutto, średnio jest to około 1800 zł i jest to o 700 zł mniej niż średnia zarobków ogólnie. Co piąty może spodziewać się zarobków w granicach 1000 - 1500 zł, między 1500 - 2000 zarabiało 20 % respondentów badania. Tylko 2 z 10 może liczyć na zarobki powyżej 2000 zł.
Na wyższe zarobki mogą liczyć absolwenci uczelni wyższych, znaczenie przy wynagrodzeniu ma też płeć (kobiety zarabiają o 25% mniej). Duże korporacje płacą zdecydowanie lepiej niż małe i średnie przedsiębiorstwa (różnica rzędu 20% wynagrodzenia). Z uwagi na lokalizację firmy najbardziej opłaca się podjąć pracę w mazowieckim, jednak koszty utrzymania są tam zdecydowanie wyższe niż w innych województwach.
Branża IT oferuje zarobki w wysokości 2,5 tys. W budownictwie i przemyśle ciężkim - 2 tyś, najmniej w sektorze publicznym.
Absolwenci ekonomi i kierunków humanistycznych mogą spodziewać się pierwszego wynagrodzenia na poziomie 1500 zł, inżynierowie o 300 zł więcej. Więcej oferuje się też pracownikom z dobrą znajomością języków obcych.

Bezrobocie - powody i wielkość, bezrobocie ukryte
Stopa bezrobocia rejestrowanego maleje od wejścia Polski do Unii Europejskiej. Ilość bezrobotnych maleje w każdej grupie wiekowej, poza grupą powyżej 30 roku życia. Jest to wynik różnicy w postrzeganiu pracy i zdolnościach adaptacyjnych. Bezrobocie zmalało również dlatego, że wielu naszych rodaków wyjechało za granicę, ale nadal pozostaje problemem tzw. szara strefa - zatrudnionych nielegalnie oraz bezrobotnych, którzy nie czują „woli do pracy". Metody aktywizacji wprowadzane przez biura pośrednictwa pracy nie dają większych efektów. Organizowane targi pracy, spotkania z pracodawcami, dokumentacja wizyt na rozmowach u potencjalnych pracodawców nie przynosi spodziewanego rezultatu.

Poszukiwany, poszukiwana
Najwięcej pracy ofert pracy znajdą zainteresowani pracą w sprzedaży, administracji i szeroko pojętej inżynierii w Warszawie i Wrocławiu. Z uwagi na coraz wyższy poziom życia i konsumpcyjne nastawienie społeczeństwa prężnie rozwijać się będą w przyszłości usługi. Branża, która zasługuje na szczególną uwagę to marketing, reklama i PR - nie wystarczy dobrze coś produkować trzeba zapewnić produktowi zbyt i stąd armia specjalistów pracująca nad promowaniem marki, budowaniem sieci dystrybucyjnej i trwałych relacji z konsumentem. Podobny trend obserwuje się w marketingu B2B, potrzeba ludzi otwartych, komunikatywnych z pomysłem na utrzymywanie poprawnych relacji z klientami biznesowymi, jest to szczególnie trudne dla pokolenia, które nawet relacje prywatne podtrzymuje przy niskim zaangażowaniu - krótkie smsy, wiadomości. Ważni są również kreatywni specjaliści od produkcji - potrafiący integrować wiedzę inżyniersko-produkcyjną z spojrzeniem na rynek, jako na konsumentów. Potrafiący dostosować produkty pod konkretnych odbiorców lub segment odbiorców.

Pomysł na sukces - pomysł na siebie
Nie ma czegoś takiego jak dobrze płatny zawód - liczy się charyzma, połączona z pracowitością i umiejętnie pozyskanymi znajomościami. Są zawody zwiększające szanse na zarobki powyżej kilkunastu tysięcy, ale najważniejsze jest dobre stanowisko w sprawnie działającej firmie. By do czegoś dojść trzeba mieć pasję i zaangażowanie by zdobywać wiedzę, niezbędna jest ambicja by piąć się w górę. Show biznes nie pomieści wszystkich z aspiracjami skoku na wielką kasę, należy realizować swoje pasje, dodać szczyptę marketingu by awansować do stanowisk menadżerskich, potem założyć własną firmę. Ale najważniejszy jest pomysł na siebie, coś co czyni człowieka człowiekiem sukcesu i nie zawsze od razu przynosi zyski.

Inżynier, ekonomista a może humanista
Każdy powinien wybrać swoją ścieżkę kariery poznając własne uzdolnienia i mocne strony. W każdym zawodzie, lub kierunku kształcenia wymaga się czegoś innego. Szczególne wymagania dotyczą prawników, lekarzy, farmaceutów- związane jest to z wysoką odpowiedzialnością zawodową.
Od humanisty oczekuje się wybitnie rozwiniętych umiejętności miękkich, etyki i estetyki i wbrew pozorom, zmysłu logicznego. Popularne stały się jakiś czas temu studia psychologiczne i socjologiczne, obecnie nadal rozwija się ten trend, jednak z niekorzyścią dla absolwentów - trudniej znaleźć dobrą praktykę, staż zawodowy, ale szansą stają się pośrednictwa pracy. Bo kto inny, jak nie socjolog i psycholog, jest w stanie ocenić dobrze kandydata. Pedagodzy z wykształcenia mają szansę jedynie pracy w szkole, ewentualnie w szkoleniach różnego rodzaju oraz organizacjach pożytku społecznego. Filolodzy mają szansę jako tłumacze i nauczyciele języka polskiego jako obcego dla obcokrajowców. Dziennikarze, osoby z zacięciem literackim mogą po odpowiednim przygotowaniu podjąć pracę w działach PR.
Ekonomiści w zależności od specjalizacji mogą liczyć na zatrudnienie w zawodzie bądź przy wsparciu firm produkcyjnych. Olbrzymie zapotrzebowanie zgłaszają jednostki outsourcingowe, które oferują usługi księgowe firmom zagranicznym. Warto więc kończyć finanse i księgowość. Praca ta związana jest również z dostosowaniem się do konkretnej firmy za granicą, więc może się okazać normą praca w godzinach nocnych, gdy w kraju, który księgowy obsługuje, jest dzień. Liczy się język i specjalizacja w konkretnych dziedzinach. Marketingowiec, ale jedynie z doświadczeniem i kreatywnym podejściem, dodatkowo z znajomością języka, może liczyć na sukces. Ważny jest element współdziałania i nakierowania na cele firmy, wsparcia pozostałych działów i szerokie spojrzenie na rynek oraz odpowiednie przekazywanie informacji pozostały działom. Podobnie z zainteresowanymi pracą w PR.
Inżynierowie - ich silną stroną są twarde kwalifikacje specjalistyczne, najlepiej udokumentowane doświadczeniem, udziałem w projektach, szczególną uwagę zwraca się na znajomość języków i podstaw zarządzania. Są bardzo poszukiwani na rynku pracy, z uwagi na zmniejszające się zainteresowanie kierunkami technicznymi wśród młodzieży.

Lepsze kilo handlu niż tona roboty
Największe zatrudnienie obserwowane jest w pośrednictwie - agenci handlowi, przedstawiciele - ich praca jest trudna, ale daje największy zysk - z marży, od efektów itp. Wymaga odporności psychicznej, wysoko rozwiniętych umiejętności miękkich. Niezbędne w tej pracy jest prawo jazdy, umiejętność obsługi urządzeń mobilnych, utrzymywanie poprawnych kontaktów z otoczeniem biznesowym. To na pośrednictwie zawsze zarabiano najwięcej i ta tendencja nadal się utrzymuje.

Inwestycje
Polska wg raportu Ernst & Young jest jednym z atrakcyjniejszych inwestycyjnie krajów Europy Środkowej. Świadczyć o tym może ilość inwestycji zagranicznych, jakie lokowane są w Polsce (zobacz Mapa Inwestycji). Polacy są postrzegani jako pracownicy wykwalifikowani, pracowici i znający języki. W naszej naturze leży dokonywanie tego, co innych przeraża - skracanie terminów, tzw. kombinowanie. W trudnej sytuacji najlepiej się odnajdujemy i wiedzą o tym nie tylko socjologowie. W związku z charakterem inwestycji realne szanse pojawiają się przed księgowymi, obsługującymi call center i pracownikami fizycznymi.

Kierunek na wschód
Z uwagi na obserwowany wzrost gospodarczy w Rosji, dla wielu firm Polska staje się przyczółkiem do ekspansji na wschód. Ogólne mniemanie, że Polak i Rosjanin się dogadają, ma duże znaczenie, ponadto Polak szybko nauczy się języka i bez problemu pokona bariery kontaktu z naszymi wschodnimi sąsiadami. A więc warto uczyć się języka naszych sąsiadów, który został zapomniany przez jakiś czas na korzyść angielskiego.

Zmiany na rynku pracy
Obserwowane zmiany na rynku pracy są bardzo optymistyczne dla potencjalnego pracownika - o ile ma on odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie. Rosną zarobki, rośnie mobilność, a jednocześnie nowe formy zatrudnienia pozwalają na dostosowanie swego czasu pracy do życia osobistego. Obserwowany ruch na rynku pracy spowodowany jest emigracją, zjawiskiem negatywnym dla gospodarki polskiej, jednak jest wynikiem zaszłości - tego, że pracownik tak naprawdę nie był doceniany. I póki nie zmieni się to w kierunku „odpowiednia płaca za odpowiednią pracę" możemy spodziewać się odpływu specjalistów i, niestety, nasz rynek pracy będzie się wspierać tańszymi pracownikami zza naszej wschodniej granicy.

Naczynia połączone
Pracownikom i pracodawcom życzę wyższego poziomu autoświadomości i szerszego spojrzenia na problem, bo rynek jest jak naczynie połączone - bez utrzymania równowagi między obiema stronami na płaszczyźnie oczekiwań - nie jest możliwe skuteczne współistnienie.

Artykuł pochodzi z INFORMATORA KARIERA 2007. Szukaj darmowych egzemplarzy na uczelniach, w Biurach Karier.