METODY AKTYWNOŚCI KREATYWNEJ
1. Kreatywne pisanie...
list do bohatera literackiego, zmiana zakończenia książki, scenariusz filmu pt. “Szczęśliwe dzieci”, opis świata bez prądu (lub 300 lat temu), przewodnik dla wybierających się w podróż w czasie po epoce kamienia łupanego, wywiad z bohaterem..., wywiad z sobą samym, pisanie tekstów na określoną liczbę słów, w określonej konwencji, zawierające tylko słowa rozpoczynające się od liter a, b, c...., rozpoczynające się lub kończące danym słowem/zdaniem, streszczenia w telegraficznym skrócie lub teksty reklamowe, definicje pojęć (np. co to jest miłość?), ogłoszenia matrymonialne, limeryki, badanie słów (co to znaczy: znienacka) lub interpretacja metafor (np. kłamie jak z nut). Pisanie tekstów z wykorzystaniem symboli obrazkowych — ważne dla np. szybkiego robienia notatek itd.!
.. plus na prowokacyjne tematy! Pisanie definicji słów “dziwacznych”, np. co to jest Pufi. Napisz i ewentualnie narysuj. Opisz i narysuj “Batinka i Werenadę”. Co oni lubią, gdzie żyją, jak spędzają niedziele?
Pisanie zdań, haseł zastępując niektóre słowa — symbolami, skrótami: Qfel wa widzenia |
2. Kreatywne działanie, akcje, projekty, instalacje, happeningi.
Akcje tematyczne lub kolorowe, przemeblowywanie klasy lub szkoły, aby była przyjazna ludziom lub przygotowanie gazetki okolicznościowej. Uruchomienie działalności Klubu Miłośników Rzeczy Dziwnych i Niezwykłych lub Towarzystwa Pozytywnego Myślenia. Dzień Zbieraczy Wszystkiego. Komiks, plakat lub mural (mega-plakat) realizowany przez wszystkich uczniów w szkole, miejsce na hasła, rysunki, grafitti — na pewien temat lub tworzony spontanicznie.
Akcja paradoksalna “Świat według reklam” (oblepiamy mury sali gimnastycznej lub korytarza plakatami z reklamowymi sloganami z prasy, radia i telewizji). Działanie “Wykreślamy z gazet wszystkie złe informacje” (informacje o tragediach, pożarach, katastrofach, morderstwach... zostają zamalowane na czarno).
Akcja Świat przez Różowe Okulary ...wszystkie różowe rzeczy, słowa i myśli w postaci eksponatów i plakatów, różowe ubrania, fryzury, okulary, różowe jedzenie, różowe zachowania i drzewa ubrane w różową krepinę... |
Działania te mogą zostać zaplanowane na jedną godzinę lekcyjną, cały dzień, tydzień lub powtarzać się co jakiś czas.
Akcja “Spotkanie po 20 latach” Uczniowie udają spotkanie po latach. Szkoła zaludnia się profesorami, lekarzami, gwiazdami rocka... |
Działania te mogą dotyczyć uczniów jednej klasy, uczniów i nauczycieli całej szkoły, mogą wychodzić poza szkołę — i być realizowane w czasie “zielonej szkoły”, z inną szkołą. W skali lokalnej, krajowej lub światowej!
Mogą być realizowane spontanicznie, ale na ogół — wymagają przygotowania scenariusza, wyłonienia się grupy organizatorów, podziału ról i terminarza wydarzeń. Należy ustalić następujące sprawy:
temat działania (projektu, akcji) i jego cel
zadania do wykonania przez uczniów (ewentualnie etapy pracy, podział na grupy)
sposoby pracy (indywidualnie czy w grupie, czy praca wymaga określonej kolejności przygotowywanych materiałów? — a zatem trzeba przygotować terminarz wydarzeń)
materiały i źródła zbierania danych
termin akcji (działania)
kryteria oceny (czy będzie to zabawa, czy czynność poddawana ocenie — indywidualnej? grupowej?)
czy będą włączeni rodzice, społeczność szkolna, lokalna?
Operacja ekologiczna ODEŚLIJ! SEND IT BACK! |
Działanie “OTO MY” Przygotowujemy paczkę dla dzieci z innej szkoły, z innego miasta, z innego kraju. Do środka wkładamy przygotowane materiały: zdjęcia lub rysunki uczniów, informacje o okolicy, cokolwiek innego, co jest ważne, aby nas lepiej poznać... i list z przesłaniem! |
3. Kreatywne działania — inaczej. Kreatywność ciała.
Ćwiczenia i zabawy doskonalące ekspresję języka ciała jako środka wyrazu stanów emocjonalnych i porozumiewania się, tzw. elokwencję ciała. Ćwiczenia te są świetną rozgrzewką dla innej metody — dramy. Oto kilka przykładów ćwiczeń z zakresu sztuki ekspresji.
Marsze fabularne — grupa zachowuje się zgodnie z podaną instrukcją (np. idziecie pod górę, z ciężkimi plecakami, wasze twarze tnie silny wiatr i deszcz, albo - jesteście pierwszy raz na łyżwach).
Interpretacje proste — uczniowie poruszają się (wykonując dowolne ruchy całym ciałem lub tylko rękoma, albo nogami) w rytm np. “Tańca z szablami” A. Chaczaturiana, muzyki country lub góralskiej. Uczniowie przybierają postawy i mimikę zgodnie z instrukcją (np. jestem radosny, smutny, pewny siebie, czuję złość, jestem zakłopotany, zakochany itd).
Można to ćwiczenie skomplikować dodając do danych emocji punktację od 1 (najsłabiej wyrażona) do 10 (najsilniej wyrażona), ćwicząc stany krańcowe i pośrednie (np. smutek za 5 pkt, radość za 7 punktów, duma za 10 punktów).
Interpretacje złożone — np. pokaż jak ktoś nieśmiały zamienia się w pewnego siebie człowieka (poznanie alfabetu stanów emocjonalnych). Inna wersja to kalambury — pokazywanie słów, tak aby grupa odgadła znaczenie hasła. Może być tak, że jedna osoba ilustruje gestami kolejne słowa lub też każde kolejne słowo jest jednocześnie odgrywane przez grupę, wtedy grupa liczy tyle osób ile jest słów do odgadnięcia. Jest to bardzo zabawne!
Hasła do odgadnięcia dowolne — konkretne lub abstrakcyjne: |
Ciało jako tworzywo — ćwiczenie może być realizowane indywidualnie (zamień się w szczypiorek, w litery alfabetu...) lub w całej grupie (jesteście ogrodem lub wybranym wyrazem...). Ciała możnarzeźbić (wybrana osoba układa rzeźbę z ciała jednego lub kilku uczniów na określony temat, np. Oto jesteśmy! Zwycięstwo!), jako stop-klatki lub z uwzględnieniem “przewijania” kilku klatek.
Bardziej zaawansowane ćwiczenia zostaną przedstawione w części Drama.
4. Kreatywne mówienie.
Ćwiczenia i zabawy rozwijające ekspresję werbalną, świadome mówienie, sprawność warsztatową, rozróżnianie konwencji stylistycznej — generalnie rolę i moc słów. Przygotowywanie przemówień (wygłaszanych np. podczas Dnia Wolności Wyrazów lub z okazji Przylotu Bocianów), parodiowanie (powiedz to jak...), rozmowy z UFO... Akcja: “dzień nie używania słowa nie” (itd.!)
Dzień Wolności Wyrazów! W tym dniu, każdy uczeń i nauczyciel ma prawo wygłosić przemówienie na temat, na który ma ochotę. Tezy może przedstawić w postaci plakatu. Zamiast mówić — może śpiewać songi lub odegrać pantomimę... Wszelka dowolność środków wyrazu! Osoby chętne do wzięcia udziału w tej akcji zgłaszają się do organizatorów, przygotowany jest harmonogram i plan (określający miejsce i czas wystapień), rozdany później publiczności. |
5. Kreatywne myślenie.
Np. rozwiązywanie określonego problemu (dlaczego język jest jednym z najniebezpieczniejszych narzędzi posiadanych przez człowieka?) lub rozwiązanie problemów z zastosowaniem narzędzi myślenia opracowanych przez Edwarda de Bono:
RWC Rozważ Wszystkie Czynniki (Udajesz się na rozmowę kwalifikacyjna do potencjalnego pracodawcy. O czym musisz pamiętać?)
AMW Alternatywy, Możliwości, Wybory (W telewizyjnym konkursie dostajesz zagadkę: to jest okrągłe, płaskie i smaczne. Co to może być, oprócz hamburgera?)
WI Wartości i Interesy (Twój ojciec nie znosi twojego nowego kolegi. Miałeś ostre spięcie z ojcem. Wymień, o jakie i czyje wartości i interesy tu chodzi?)
IPW Inne Punkty Widzenia (Leżysz chory, a twój znajomy zabiera twoją dziewczynę na imprezę. Przemyśl to, korzystając z IPW)
SiN Skutki i Następstwa (Twój najlepszy przyjaciel uległ wypadkowi i będzie przebywał w szpitalu przez pół roku. Posłuż się SiN i określ wpływ tego wydarzenia na twoje życie)
ZWI Zalety, Wady i to, co Interesujące (Czy uczniowie powinni co roku — w drodze głosowania, stawiać oceny swoim nauczycielom? Zastosuj ZWI)
Temat i cel (Twojej koleżance zginął pies. Chcesz jej pomóc. Na jakich trzech ważnych zagadnieniach skupisz swoją uwagę?)
CiD Cel i Dążenie (Jakie są CiD klasówek szkolnych?)
PP Podstawowe Priorytety (Gdyby rodzice mogli wybierać cechy charakteru swoich dzieci, które trzy cechy miałyby ich priorytet)
Inne przykłady i szczegółowy opis realizacji narzędzi myślowych wg E. de Bono znajdziesz w książce pt. “Naucz swoje dzieci myśleć” Wyd. Prima, Warszawa, 1994.
przypominam o konieczności podsumowania każdych zajęć! |