Czym jest psychologia?

(Definicje nienaukowe)

-Psychoanalizą

- czymś, co pomaga żyć ludziom lepiej

- wiedza, której psychologowie używaj do leczenia pacjentów

-często coś bardzo odległego od prawdziwej nauki

W rzeczywistości psychologia jest:

- Nauką (wykorzystującą zarówno metodologię nauk ścisłych-metody eksperymentalne i metodologię nauk społecznych), w obrębie, której możemy wyróżnić kilka podejść(psychofizjologię, psychoanalizę, neuropsychologię). Ostatecznym jej celem jest wyjaśnienie i opisywanie ludzkiego zachowanie. Pojęcia nie można redukować do psychologii klinicznej(psychoterapii).

„Nauka o zachowaniach i procesach psychicznych oraz zależnościach od fizycznego stanu organizmu, stanu umysłu i środowiska zewnętrznego” ( Tavris & Wade, 1999)

Kim jest psycholog?

Termin jest często używany niejasno do opisu wielu kompetencji i klasyfikacji w dziedzinie psychologii.

- ma stopień naukowy

-niektórzy psychologowie są psychoterapeutami, lecz wielu zajmuje się pracą naukową, dydaktyczną

Kim jest psychoterapeuta?

Nieprecyzyjne określenie osoby, która zajmuje się psychoterapią. Może nie mieć żadnego stopnia naukowego, ale równie dobrze może się nim legitymować.

Psychologowie dzielą się na:

1. Kliniczni-prowadzą praktykę prywatną, dydaktyczną, kliniki zdrowia psychicznego

2. Psychologowie akademiccy, naukowi-przeprowadzają badania w dziedzinie psychologii społecznej, rozwojowej, fizjologicznej

3. Psychologowie w przemyśle, sądownictwie i innych instytucjach- przeprowadzają badania i udzielają konsultacji instytucjom społecznym w różnych dziedzinach(sport, sondaże, rynek konsumencki)

Psychologia i myślenie krytyczne

„Zdolność i gotowość do oceny twierdzeń i do formułowania obiektywnych sądów na podstawie dobrze uzasadnionych przesłanek, do odrzucenia twierdzeń niepopartych dowodami oraz twórczego i konstruktywnego wyjaśniania zjawisk” (Tavris & Wade, 1999)

Myślenie krytyczne polega na posługiwaniu się zasadami logiki i wymaga przestrzegania kilku reguł:

1. Stawianie dobrych pytań- dobre pytanie to takie, które jest uszczegółowione i musi przynosić obiektywną i możliwą do zrozumienia odpowiedź

2. Określenie problemu- należy sprecyzować zagadnienia za pomocą jasnych i konkretnych pojęć

3. Sprawdzenie dowodów- każda konkluzja powinna być poparta empirycznymi dowodami

4. Ostrożność wobec przeświadczeń i tendencyjności- krytyczne myślenie wymaga rewizji naszych przeświadczeń jeżeli fakty przemawiają przeciwko nim

5. Unikanie argumentacji emocjonalnej np. skoro tak czuję to musi być to prawda- w krytycznym myśleniu jest miejsce na emocje ale zawsze musimy kontrolowac nasze emocje/intuicję z empirycznymi faktami

6. Unikanie uproszczeń

7. Rozważanie innych interpretacji

8. Zaakceptowanie braku pewności

Dziedziny w psychologii

1. Podejście teorii uczenia- zainteresowanie badaczy

1. Teoria bodźca-reakcji

2. Metoda warunkowania klasycznego

3. Metoda warunkowania sprawczego

4. Metoda warunkowania instrumentalnego

5. Społeczne i poznawcze teorie uczenia się

2. Podejście poznawcze- funkcjonowanie mózgu/ pamięci

1. Rozumowanie indukcyjne/dedukcyjne

2. Myślenie dywergencyjne (twórcze, wiele rozwiązań) / konwergencyjne( inteligentne, jedno rozwiązanie)

3. Stadia rozwoju (Piaget)

4. Pamięć krótkotrwała/ długotrwała

5. Społeczne i poznawcze teorie uczenia się

6. Typy pamięci

3. Podejście biologiczne

1. Genetyka behawioralna

2. Predyspozycja genetyczna

3. Struktura mózgowa a zachowanie

4. Procesy poznawcze

4. Podejście społeczno-kulturowe

1. Normy i role

2. Grupy (konformizm i myślenie)

3. Społeczne grupy postaw

4. Reguły kulturowe

5. Stereotypy i uprzedzenia

5. Podejście psychoanalityczne

1. Świadomość i nieświadomość

2. Struktura i rozwój osobowości

3. Terapia psychoanalityczna

4. Związki z obiektem

5. Jaźń, archetypy

Metody są istotne dla psychologów, bo…

-dają możliwość uporządkowania społecznych poglądów

- pozwalają psychologom odrzucić niedorzeczne pytania

- dementują błędne hipotezy

Główne podejście naukowości badań:

1. Precyzja- psychologowie naukowcy powinni rozpoczynać badania od forumowania ogólnych hipotez, które wynikają z wcześniejszych odkryć lub budowanie są na podstawie ogólnej teorii

2. Teoria- uporządkowany system twierdzeń i zasad, które służą wyjaśnieniu określonego zespołu zjawisk i współzależności między nimi

3. Hipotezy- formułują przypuszczenia, dlatego też powinny podlegać weryfikacji, której badacz może dokonać za pomocą procedur badawczych.

Hipoteza naukowa- wypowiedź będąca próbą przewidywania lub wytłumaczenia zespołu zjawisk, określa zależności pomiędzy zdarzeniami lub zmiennymi, jest potwierdzana lub odrzucana w wyniku badań empirycznych. Hipoteza musi być dokładna. Hipotezy opisują to, co stanie się w określonej sytuacji za pomocą definicji operacyjnych .

Główne pojęcia naukowości badań:

1. Definicja operacyjna- ścisła definicja terminu w hipotezie określająca sposób obserwacji zjawiska i jego pomiar

2. Sceptycyzm- każde wnioski i stwierdzenia muszą być udowadniane. Niczego nie można przyjmować na miarę

3. Poleganie na dowodach empirycznych- badania muszą być poarte na dokładnej i systematycznej obserwacji

4. Gotowość formułowania ryzykownych przewidywać- zasada falsyfikacji- teoria musi być tak sformułowana, aby można było ją obalić za pomoc przeciwnych dowodów

5. Otwartość-naukowcy muszą umieć wyjaśnić skąd zaczerpnęli swoje pomysły, jak je sprawdzali i jakie uzyskali etaty. Dzięki temu inni badacze będą mogli powtarzac eksperymenty i ewentualnie uzyskiwać ten sam wynik.

Metody badawcze w psychologii:

1. Badania opisowe ( metody, które dostarczają opisów zachowań, natomiast nie zawsze wyjaśniają przyczyny)

2. Studium przypadków(szczegółowy opis zachowania konkretnej jednostki. Może opierać się na wnikliwej obserwacji lub na formalnych tekstach psychologicznych)

3. Badania obserwacyjne(psychologowie dokładnie i systematycznie obserwują i rejestrują zachowanie) -obserwacja w naturalnym środowiski i laboratoryjna

4. Testy- są stosowane przez psychologów zajmujących się diagnozą:

Jak skonstruować dobry test:

-standaryzacja(jednolite procedury przeprowadzania badania i oceny)

-rzetelność( spójne wyniki badań przeprowadzonych w różnych miejscach i czasie)

-trafność(pewność, że test bada to co powinien badać)

-sondaże( kwestionariusze i wywiady)

5. Badanie korelacji( korelacja-miara zależności między dwiema cechami)

6. Badanie eksperymentalne( eksperyment- kontrolowane sprawdzanie hipotezy, w którym manipuluje się jedną ze zmiennych, aby określić jego wpływ na inna zmienną.

Kryteria, aby dobrze skonstruować testy

1. Standaryzacja-opracowanie jednolitych procedur przeprowadzania badania i oceny

2. Rzetelność- test musi zapewniać spójne wyniki badań przeprowadzonych w różnych miejscach i w różnym czasie.
   Jak kontrolować rzetelność? Np. test-reset: testować dwukrotnie tę samą grupę(lepiej stosować dwie wersje tego samego testu)

3. Trafność- pewność, ze test bada to, co zgodnie z założenia powinien badać
   Jak kontrolować trafność? Pytania w teście muszą być zdecydowanie reprezentatywne dla badanej cechy

4. Sondaże( kwestionariusze i wywiady) Kryteria żeby przygotować rzetelne sondaże:

• Grupa badana musi być reprezentatywna dla większej populacji, którą badacz chce opisać

• Psychologowie muszą zwrócić uwagę na formułowanie pytań

5. Badanie korelacji- to miara zależności pomiędzy dwiema zmiennymi np. zależność między oglądaniem telewizji a agresywnością u dzieci.
   Zmienne:
   A. Liczba godzin spędzonych dziennie na oglądaniu telewizji
   B. Wynik uzyskiwanych teście do pomiaru poziomy agresji
   A jest dodatnio skorelowane z B- wysokie wartości jednej zmiennej SA związane z wysokimi wartościami drugiej.
   Korelacje wyrażany w przedziale od -1 do 1. W badaniu ważne jest, aby uzyskać wysoką korelację
   Uwaga! Korelacja nie wskazuje przyczyny

6. Badania eksperymentalne

Eksperyment: kontrolowane sprawdzanie hipotezy, w którym manipuluje się jedną ze zmiennych, aby określić jej wpływ na inna zmienna
Eksperymentator manipuluje tylko zmienną X
Eksperymentator obserwuje efekt manipulowania X na dugą Y
X nazywana jest zmienną niezależną a Y- zależną

Statystyka jest bardzo ważna

Eksperyment na osobach, które palą:

Po eksperymencie badacz dysponuje wynikami z obydwu grup, lecz to nie wystarcza do skomponowania ostatecznych konkluzji. Co zatem można z tym zrobić?

Statystyka- pierwszy krok: eksperymentator musi podsumować dane. W tym celu stworzyli statystykę opisową.

Średnia arytmetyczna: grupa eksperymentalna : 15, 4 zdarzeń
grupa kontrolna: 11, 3 zdarzeń

Rozstęp

Wariancja- miara rozproszenia wyników wokół średniej. Jeśli nawet różnica miedzy obiema grupami nie jesteśmy uprawnieni do stwierdzenia, że nasza hipoteza została potwierdzona. Do tego celu potrzebujemy wnioskowania statystycznego

Zgodnie z obowiązującą konwencja psychologowie uznają różnicę za istotną, jeśli jego pojawienie się na zasadzie przypadku wynosi 5% lub mniej.

Jeśli powtórzymy eksperyment 100 razy, możemy spodziewać się przynajmniej w 95 eksperymentach uzyskamy istotną statystycznie różnicę.

Z tego powodu ważne jest powtarzanie kilkanaście razy( replikacje) dla uzyskania pewności wyników.

Statystycznie istotny- określenie używane w odniesieniu do wyniku, gdy jego pojawienie się na zasadzie przypadku jest wysoce uprawdopodobnione.

---