inteligencja-to zdolność do przystosowania się-adaptacja, przekształcania, efektywność myślenia i sprawność rozwiązywania problemów,. Inteligencja to zdolność do aktywnego przetwarzania informacji w celu lepszego przystosowywania się do zmiennego środ.

3 typy inteligencji ABC

Strelau-inteligencja jest cecha jedn.i wyraża siew jej zachowaniu. nieodzownie związane są procesy związane z odbiorem i przetwarzaniem informacji:rozumowanie dedukc.i indukc.; myslenie abstrak. ,wnioskowanie.

Cattellan -podział na inteligencję płynną i skrystalizowaną. PŁ to ogólna zdolność warunkująca sprawność wszelkich czynności intelektualnych (zdeterminowana biologicznie zalezna od pracy mózgu), SK to zespół szczegółowych zdolności rozwijanych na skutek zastosowania inteligencji płynnej w życiu, rozwijana poprzez doświadczenia.

Spearman-Inteligencja to dostrzeganie zależności, relacji a)ogolna czynnik G -wszystkie formy aktywności b)specjalne zdolnosci-czynnik S specyficzne do rozw. określonego zadania

Verhom -na szczycie hierarchii znajduje się czynikG zawierajacy uzdolnienia werbalne (cz.szkolny, liczbowy, słowny) praktyczne(zdolności manualne, przestrzenne, spr mechaniczna)

Sternberg zachowanie inteligentne jest wyznaczone przez 3czyniki:

1komponenty metakomponenty, komponenty realizacji i kompon. zw z nabywaniem i operowaniem wiedza. Zachowanie int.gdy osoba posłużyła się odpow strategia postępowania i w postępowaniu potrafi wykorzystać,wydobyć z pamięci te info, które są przydatne w rozwiązywaniu danego problemu

2doswiadczenie -rol info zdobytych wcześniej i ich użycie do rozwiązania nowych problemów -m.tworcze i kształtowanie zautomatyzowanych sposobów postępowania w syt.powtarzających się

3kontekst- warunki w jakich wystepuje zachowa.nasza akt. ma częściowo charakter nieswiadomy

Guilford głosi, że inteligencja to zbiór zdolności do przetwarzania informacji zgodnie z zasadami logiki psychologicznej.Uwazal ze zdolności człowieka można opiasc w 3echwymiarach : operacja> tresc > wytwor.

Jean Piaget.konc.rozwojowa adaptacja>asymilacja>akomodacja

Opiera się ona na założeniu, że inteligencja jest rozwiniętą formą adaptacji biologicznej, w wyniku której dochodzi do strukturalizowania procesów poznawczych. Przystosowanie jest rozpatrywane, zatem w kategoriach poznawczych - jest zrównoważeniem procesów asymilacji i akomodacji. Zdolność dopasowywania wzrasta dzięki wzrastającej złożoności i stałości struktur poznawczych, które rozwijają się na bazie struktur odziedziczonych (odruchy bezwarunkowe) i tworzą schematy składające się na wiedzę człowieka.

podzielił rozwój poznawczy człowieka na 4 okresy:

• do 2 r. życia okres sensomotoryczny

• 2-7 o. przedoperacyjny

• 7-11,12 o. operacji konkretnych

• 11,12-15 operacji formalnych

7 rodzaji inteligencjiwg.Gardner : lingwistyczna;logiczno-matematycz;wizualno-przestrzenna;muzyczna;fizyczno-kinestatyczna;interpersonalna;interpersonalna.

temperament zespól formalnych i względnie stałych cech zachowania przejawiających się w poziomie energetycznym zachowania oraz czasowych parametrach sytuacji. charakterystyka temperamentu odnosi się do sposobu działania. Dominacja ukł. sympatycznego -pobudliwość , hormony, OUN

Teoria temperamentu

1. psychologiczno- genetyczna G.Heymons

2. Ośrodkowego ukł. Nerwowego Pawłowa

3. Konstytucjonalna E. Kretschmera

4. Behawioralno - genetyczna Bussa

Regulacyjna teoria temperamentu, RTT Strelaua, W koncepcji tej temperament jest pojęciem dwuwymiarowym - na poziomie energetycznym i czasowym. Na p.energet temperament charakteryzują dwie cechy: aktywność i reaktywność. AK, jest rozumiana jako tendencja do zachowań o wysokiej wartości stymulacyjnej (dostarczajacych wysokiej stymulacji zewnętrznej)częstości liczba podejmowanych działań . RE to tendencja do intensywnego reagowania na bodźce, wywołujące emocje, czyli wrażliwość (↑ RE) lub odporność (↓ RE) emocjonalna.

Kat zachowania	Wysoko R	Nisko r
Wyb.czynności	Przerywane, różnorodne	Ciągłe, jednorodne
Wyb sytuacji	Uboga w stymulacje	Bogata w stymulacje
Styl regulacji	bierny, poddający sie	czynny,walczący
Stawianie celu	Nieadekwatne,zawyż lub zaniżane	Adekwatne ,realne
Strat .dzialania	asekuracyjna	ryzykancka
Efektywność pracy	mala	duza
Pref. w dzialaniu	kier.się szansami-możliwości wyniku	Kie.sie celami - wartość wyniku
Wys. psych i fiz	Zle znosi obciążenia	dobrze pracuje przy obc.
Odporność na zmecz.	mala	duza
Otwartość na info niezgodne z wlasnymi	Broni sie	Nie unika konfrontacji wymiany zdan
rozbieżność „ja” realne a „ja”idealne	Duza	Mala
zachowanie w grupie	konfornistyczne	niezalezne

4 typy układu - temperament

Sangwinik wesoły, optymistyczny, widzi świat w kolorach jasnych, wrażliwy subtelny. W sytuacjach trudnych speszony, i smutny, ale ten stan szybko mija. Przeżycia jego są słabe i nieustabilizowane, szybko zmienia obiekty zainteresowań, przesadnie wyraża uczucia.

Choleryk- tendencje do niezadowolenia, podniecenia, agresywności, skłonny do gniewu, nie unika trudności i idzie im naprzeciw, posiada silne „ja”,zawzięty, uparty, co utrudnia z nim kontakt. Zewnętrzne reakcje są zgodne z jego przekonaniami i psychika.

Flegmatyk- zadowolony z siebie i ze świata, tylko silna syt, jest w stanie go podniecić - „zimnokrwisty” w życiu bierny obojętny, co doprowadza do apatii, przeżycia uczuciowe głębokie,tolerancyjny, powolnie reaguje na bodźce z zewnątrz.

Melancholik- smutny, ciemne kolory życia, przyszłość jawi się jako zagrożenie przeraża go. Nieustanny lek, lubi spokój, nie cierpi hałasu, życie jako ciężkie zadanie, kontakty nawiązuje b.trudno, ale jest wierny i stały, cierpi na kompleks niższości

emocje pr.psych. odzwierciedlające stosunek człowieka jako podmiotu do świata zew.i wew. Im mniej posiadamy info tym emocje są silniejsze.

Funkcje emocji :

1 ogólne :

a) f.regulacyjna-reguluja zachowanie człowieka

b)f.biolog. info dla organizmu o niebezpieczeństwie i sygnał , który wyzwala aktywność

c) psychologiczna-nieodzowny elem.życia człowieka nie można żyć bez emocji.

2szczegółowe

-e.sa związane z konkretna działalnością człowieka i towarzysza jej

-e ukierunkowywuja aktywność

-spełniają funkcje selektywne(widze to, co chce widzieć)

-funkcja tonizujaca- wzbogacają zachowanie, obniżają lub podwyższają aktywność.

wpływ na działanie:

wpływają na kierunek działania i wyznaczają motywy działań.

Aktywizuja człowieka do działania w syt. zagrożenia wywołują lek ,strach;

w syt ograniczenia wywołują złość rozdrażnienie ,gniew; w syt pozbawienia -smutek lek, cierpienie rozpacz.

Na sprawność działania o wiele większy wpływ maja emocje pozytywne, robimy cos, co lubimy z chęcią i przyjemnością, lub w syt leku czy obawa przed kara postępujemy inaczej niż nam się podoba ale wg. odgórnych norm i nakazow..itp…

Właściwości emocji : jakość (treść); znak(+) (-); ambiwalencja (zmiana znaku przejście od +do -) ; siła emocji (intensywność, natężenie emocji) ; trwałość emocji

Osobowość to zorganizowana struktura cech i właściwości , wewnętrzny system regulacji pozwalający na adaptację i wewnętrzną integrację myśli, uczuć i zachowania w określonym środowisku w wymiarze czasowym (poczucie stabilności) .to całość mechanizmow psychologicznych i psychicznych .Osobowość kształtowana jest przez całe życie, szczególnie w okresie dzieciństwa oraz młodości poprzez wpływ bodźców zewnętrznych w procesie socjalizacji, a także własnej aktywności jednostki. Istotną rolę odgrywają tu również wrodzone cechy biofizyczne.

Struktura osobowości organizacja cech a tworzywo, z którego jest zbudowana stanowi zapis doświadczeń osobowość ukierunkowuje czynności człowieka na realizacje przyszłych możliwych stanów rzeczy, których wizje sama tworzy.Ludzka osobowość nazywana jest inaczej aparatem psychicznym. Wg Freuda wyróżniamy trzy systemy osobowości, czyli tzw. instancje:

a) ID => ONO Reprezentuje świat wewnętrzny, subiektywnych doznań nie mając żadnej wiedzy o obiektywnej rzeczywistości. Kieruje się, tzw. zasada przyjemności (robi wszystko, aby było przyjemnie, a nie nieprzyjemnie), a także jest wyposażone w dwa rodzaje procesów:- czynności odruchowe, czyli wrodzone i automatyczne reakcje
- proces pierwotny, który oparty jest na bardziej złożonej reakcji psychicznej. Są to inaczej marzenia senne. Freud uważał, że stanowią one zawsze spełnienie, bądź prośbę spełnienia jakiegoś marzenia/życzenia.
b) EGO => Jest psychicznym elementem naszej osobowości, nazywany inaczej naszym „JA”. EGO odróżnia to, co w umyśle, od tego, co w świecie zewnętrznym. EGO podporządkowane jest zasadzie realności lub inaczej zasadzie rzeczywistości i działa za pośrednictwem procesu wtórnego (myślenia realistycznego). EGO musi znaleźć konkretny obiekt, na którym rozładowuje energię i zaspakaja potrzebę. Jest pewnego rodzaju władzą wykonawczą osobowości, ponieważ decyduje o przystąpieniu do działania , o tym na jakie elementy rzeczywistości należy reagować , które popędy zostaną zaspokojone i w jakim stopniu. Zasadniczą rolą EGO jest godzenie popędowych wymagań organizmu z warunkami środowiskowymi oraz dostosowanie jednych do drugich. Jego nadrzędnym celem jest utrzymanie życia jednostki i zapewnienie reprodukcji gatunku.
c) SUPEREGO => Jest to społeczny element naszej osobowości, nazywany inaczej „NAD-JA”. System ten rozwija się jako ostatni. Jest to wewnętrzna reprezentacja tradycyjnych wartości i ideałów społeczeństwa przekazywanych dziecku w interpretacji rodziców, wpajanych mu za pomocą systemu nagród i kar. Mówi się, że SUPEREGO jest instancją moralną osobowości, reprezentującą ideały, a nie rzeczywistość. Kreuje ona, tzw. zasadę moralnej doskonałości lub inaczej „dobra i zła”. System ten stara się rozstrzygać, czy cos jest słuszne, czy nie. Rozstrzyga rzeczywistość z moralnego punktu widzenia. Posiada dwa podsystemy:- Sumienie => część nieświadomą. Mamy tu do czynienia z mechanizmem umożliwiającym włączenie norm zaszczepionych przez rodziców. Sumienie każe człowiekowi postępować zgodnie z nimi. Ja Idealne => część świadomą. Nagradza ona człowieka, dzięki czemu czuje się idealny.
Wraz z ukształtowaniem się SUPEREGO samokontrola zajmuje miejsce kontroli sprawowanej przez rodziców. Głównymi funkcjami SUPEREGO są:
- Hamowanie impulsów ID zwłaszcza seksualnych i agresywnych.
- Przekonywanie EGO, by zastępowała cele realistyczne, celami moralnymi.
- Dążenie do doskonałości

5- czynnikowy model osobowości

1. Neurotyczność o wysokim lęku, obniżona samoocena, (wysoka neurotyczność), (niska)- stabilnie emocjonalni, samoocena niska

2. Ekstrawersja

Wysoka - dla ekstrawertyków- ludzie nastawieni towarzysko

Niska - introwertycy - ludzie zamknięci w sobie, z dystansem do ludzi, poznać i zaakceptować, pesymista

Ambiwertycy - wszechstronni, działają sytuacyjnie

3. Otwartość na doświadczenie

- charakter dla ludzi ciekawych świata

- niekonwencjonalni w zachowaniu (mają swoją opinię i jej bronią)

- konserwatywne -

4. Ugodowość - występują osoby przyjacielskie, nastawione na pomoc, sympatyczne

Niska - egoistyczne, ogocentryczne, rywalizacyjne, nastawiony agresywne

5. Sumienność - o silnej motywacji, wytrwałe, drobiazgowe

Niska - nastawienie hedonistyczne, słaba motywacja

Obraz samego siebie „ja” w strukturze osobowości + to co wyżej

Jest to nadrzędna struktura w samokontroli i samoregulacji tworzy się w końcu 3 roku życia. to centrum naszej osobowości. Jest magazynem info o sobie samym. w tej strukt. ważne jest poczucie tożsamości-wiedza o ciągłości swojej osoby. Zaburzenia poczucia tożsamości sprawiają ze wydaje się osobie ze była wcześniej kimś innym. Czł. stara się aby info o nim były zgodne z obrazem siebie. Może mieć zewnętrzne(to, co pokazuje) ja i wewnętrzne (to, co chowa w sobie). w trakcie życia gromadzimy info, dotyczące możliwości z różnych dziedzin. Subiektywne przekonanie na ten temat to Samoocena, 1 aspekt „ja”może być zgodna, zaniżona, zawyżona. Ulega zmianom pod wpływem doświadczeń takich jak powodzenia,niepowodzenia, opinie innych.

2 aspekt”ja”to samoakceptacja - ja realne i ja idealne porównują cje wynika w jakim stopniu się akceptujemy .Mała rozbieżność- wysoka samoakceptacja, duża romb.- niska samoakceptacja.

3 aspekt poczucie własnej wartości przekonanie poczucie ze jest się kimś ważnym. Stanowi os konstrukcyjna osobowości. Kształtuje się już we wczesnym dzieciństwie, na co ogromnie wpływa postawa rodziców, jeśli cieszą się z dziecka takim, jakie ono jest to dziecko kształtuje poczucie wl.warosci. Czynniki wspierające ten proces to opinie bliskich, własne osiągnięcia, pozycja wśród rówieśników. Poczucie to nadaje naszym czynom pewności siebie, siły, odporności na niepowodzenia,

---