Spis powszechny: warunki: powszechność, imienność, bezpośredniość, jednoczesność;
Moment krytyczny: termin wcześniej ustalony i określony;
Polska od 1921; Ostatni 2002 - 38,2mln, MK - 20.05.2002 24.00;
Powierzchnia: Rosja 17,1mln (km2); Kanada 10mln; Chiny 9,6mln; USA 9,4mln;
Brazylia 8,5mln; Australia 7,7mln; Indie 3,3mln;
Liczba ludności: Azja 3,9mld. Afryka 900mln, Europa 730 , Amer. PN 524, Amer. Pd. 382, Australia 33, Antarktyda: 0 Państwa. Chiny 1,3mld, Indie 1,1mld, USA 300mln, Indonezja 225, Brazylia 185, Pakistan 155, Rosja 143, Bangladesz 137, Nigeria 130, Japonia 130, Meksyk 110, Niemcy 82. Kolosy demograficzne - 11 państw;
Światowe skupiska ludności: wschodnioazjatyckie (chińskie)- 1,4mld;
południowoazjatyckie (indyjskie)- 1,4; europejskie- 0,7; północnoamerykańskie 0,3;
Słabo zaludnione: Syberia, Alaska, Tybet, Amazonia, dorzecze rzeki Kongo;
Anekumeny: Antarktyda, Grenlandia, Wy. Archipelagu Arktycznego np. Nowa Ziemia, Wielkie Pustynie- Sahara, Wiktorii, wysokie góry np. Himalaje;
Enklawy: Lesoto [RPA]; San Marino, Watykan [Włochy];
Zaludnienie: Bangladesz 933 os/km2, Tajwan 628, Mauritius 601, Korea Poł. 493, Portoryko 433, Indie 400, Holandia 393, Belgia 346;
Kraje miniaturowe: Monako 17000, Singapur 6000, Malta, Watykan 2000 (1200);
Najsłabiej: Kazachstan 5 os/km2, Islandia 3, Kanada 3, Australia 3, Mongolia 2;
Przyrost: 1) przyrost prymitywny - duża liczba urodzeń (wielodzietność) duża lliczba zgonów (epidemie); 2) faza eksplozji demograficznej (ponad 20-30‰) - spadek liczby zgonów (postęp w medycynie, higienie); 3) typ europejski - kontrolowanie liczby urodzeń, wydłużenie przeciętnej długości życia;
Współczynnik dzietności- Nigeria 8, Niger 7,76, Somalia 7,72(…) POLSKA 1,26.
Najniższe: Armenia, Bułgaria Łotwa, Ukraina, Hiszpania, Rosja, Białoruś 1,1
Współczynnik przyrostu naturalnego: Niger 34‰, Mali 32, Benin 29, Liberia 29, Indie 16, Chiny 9 (kiedyś 26), Irlandia 8, USA 6, Japonia 1, POLSKA 0,1, Litwa -0,3, Bułgaria -5, Białoruś -5, Rosja -6, Ukraina -7
Rasy: 1)biała (europeidalna): europejczycy, arabowie; 2)żółta (mongoloidalna): azja, eskomosi, indianie, jukatańczycy; 3)czarna (negroidalna): afrykanie, aborygeni (rdzenna ludność Australii), Kongijczycy; Mulat=b+cz; Metys=b+ż; Zambos= ż+cz.
Religie: Chrześcijaństwo: 2mld (37%), katolicy-Jerozolima, protestanci-anglikanie i kalwini, prawosławni-Grabarka; Islam: 1,16mld, Mekka (Arabia Saudyjska, zakaz spożywania i hodowania wieprzowiny, alkoholu, sunnici - wierzą w Koran i Tradycję, szyici: tylko Koran, Iran 98%, Pakistan 97 (religia państwowa), Turcja 99, Bangladesz 78; hinduizm- 800mln, zakaz spożywania wołowiny (hodowla ok), „święta krowa”, reinkarnacja, mniej niż 200mln sztuk bydła, Indie, Nepal; buddyzm- 360mln, Kambodża, Tajlandia, Birma, nirwana; konfucjanizm- szintoizm- Japonia (rel nar), taoizm- Chiny, sikhizm, dżinizm- bez mięsa, 3mln; judaizm- 15- 18mln- zakaz spożywania i hodowania wieprzowiny, konina, Palestyna- Ziemia Obiecana, Izrael, Jerozolima
Liczba państw na świecie 196 + Czarnogóra + Kosowo + Tajwan (jeszcze nie uznane)
Terytoria: Antarktyda - nikt, Wyspa Niedźw- Norwegia, Gren - Dania, Wyspy Dziewicze- PN - Wlk Bryt, PD - USA, Gabon- niepodległy, Gibraltar - Wlk. Bryt, Gujana - Francja
ęzyki: Szwajcaria: DE, FR, IT, retoromański; Singapur: ANG, mandaryński (CHN), malajski, tamilski; Luksemburg: DE, FR, luksemburski; Irlandia: IRL, ANG; Watykan: IT, ŁAC: Finlandia: FIN, SZW; Kanada: ANG, FR; SriLanka: ANG, FR; Belgia: flamandzki, FR, DE; Brazylia: POR; Irak: arabski, kurdyjski; Kuwejt: arabski. J.ANG: Uganda, Nigeria, Zambia, Australia; ANG+inny: Kenia(Suahili), Nowa Zelandia(maoryski), Pakistan(urdu), Indie(hindi); FR: Burkina Faso, Mali, Senegal, Nigeria, Wy. Kości Sł., Dem. Rep. Konga, Kamerun; FR+inny: Czad(arabski), Madagaskar(malgarski) POR: Angola, Mozambik, Rep. Ziel. Przylądka; ESP: Meksyk, Peru, Argentyna, Paragwaj, Urugwaj, Kolumbia; Chiński- Chiny, Singapur, Tajwan (najbardziej rozpowszechniony)
Flagi: Nepal: dwa trójkąty symbolizują Himalaje oraz dwie religie hinduizm i buddyzm. Karmin jest narodową barwą Nepalu. Księżyc i Słońce- rody króla i premiera, a także życzenie, by naród mógł żyć tak długo jak te dwa ciała niebieskie; ONZ: błękitny kolor nieba, pokoju, mapa - uniwersalna, gałązki oliwne - pokój; UE: kolor niebieski, chabrowy, 12 pięcioramiennych gwiazd - uniwersalność, doskonałość, w kole - jedność, równość; Japonia: kraj wschodzącego słońca; USA: 13 pasów- 13 pierwotnych kolonii, 50 gwiazd- obecne stany; Watykan: flaga kwadratowa, kolory niekontrastowe, biało-żółta - królestwo jerozolimskie, herb - klucze św. Piotra od bram, raj - złoty, czyściec - srebrny, tiara - kiedyś symbol władzy świeckiej; Kanada: prostokąt, trzy pionowe pasy: (czer-biał-czer), na środku liść klonu - jedność;
Monteskiusz (Francja) - „władza klimatu jest pierwszą władzą na świecie”
Eratostenes z Cyreny - twórca słowa geografia
Determinizm- głosi absolutną zależność człowieka od środowiska; Monteskiusz Nihilizm - neguje istnienie zależności między środowiskiem przyr. a społeczeństwem;
Posybilizm - zakłada równowagę i wzajemną zależność czynników naturalnych i społecznych; Francja XX wiek;
Kanał La Manche- początek budowy 1987, otwarcie 1994
Ignacy Łukasiewicz - wydestylował naftę z ropy 1853; lampa naftowa, oświetlenie
szpitala we Lwowie; szyb naftowy- Bubka koło Krosna
Terasowanie - spłaszczanie stoków, wymaga dużo pracy
Opuncja - uciążliwy kolczasty chwast, Australia, cactoblastis cactorum - larwy motyla
Myksonatoza - wirusowa choroba królików, zarażano komary
Parki narodowe: Yellowstone 1872- stan Montana, Ohio, gejzery; 1909: Szwecja;
1932: Polska- Słowiński, Białowieski. Dziś 23 parki, najmłodszy- ujścia Warty. Na wyżynach- Ojcowski, Świętokrzyski, Roztoczański, nadmorskie- Woliński, Słowiński
Halny- różnica ciśnień; na PD wyż, na PN niż; powietrze ochładza się (0,6 C na 100m), skraplanie pary wodnej, tworzą się chmury, opady, wały powietrza przekraczają góry, powietrze suche- wcześniej straciło wilgoć, ciepłe- spadając się spręża i ogrzewa adiabatycznie- samoistnie (szybciej niż oziębia ok. 1 st na 100m). Wpływ na człowieka- niż powoduje stany apatii, przygnębienia, powietrze suche, naelektryzowane- ludzie nerwowi, bójki, duża siła- niszczy domy, zrywa dachy
UN- ONZ 1945, San Francisco, sekretarz: Koreańczyk Ban Ki-moon; 192 państwa, siedziba Nowy York, Polska od 1945; Pierwotnie 51 państw;
Rada Bezpieczeństwa: 5 stałych (Chiny, Francja, Rosja, USA, Wlk. Brytania), 10 nie;
FAO- Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa
UNICEF- Fundusz Narodów Zjednoczonych na rzecz Dzieci
UNESCO- Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kult- Paryż
NATO- Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego, USA, Kanada, Polska, Turcja, Belgia, Czechy, Węgry, Niemcy, powstało w Waszyngtonie w 1949, obecnie Bruksela
UE - 27 członków, (Bruksela, Strasburg, Luksemburg, Frankfurt); Polska od 1.05.2004
OPEC- Organizacja krajów eksportujących ropę naftową
NAFTA- Północnoamerykański Układ Wolnego Handlu
Socjalizm - Rosja, dawniej Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich
Tytoń cygarowy - Kuba, najlepsze kubańskie cygara
Zafra - Kuba, Brazylia, zbiory trzciny cukrowej
Największy samolot pasażerski- Airbus, najszybszy- Concorde (wycofany)
Kraje bananowe- Kostaryka, Belize, Honduras, Salwator- małe, politycznie niestabilne państwa należące do tzw. krajów trzeciego świata, gospodarczo zależne od eksportu jednego surowca (często bananów)
LHS - Linia Hutnicza Szerokotorowa - najdłuższa w Polsce szerokotorowa linia kolejowa ok. 400 km, biegnie od granicy z Ukrainą do Sławkowa;
Frutti di mare- owoce morza
Kraje taniej bandery- państwa, które mają niskie koszty obsługi statku wodnego (np. Libia, Panama, Bahamy)
Chleb pustyni - daktyle
Owoc aktinidii chińskiej - kiwi
Słońce tam nigdy nie zachodzi- Imperium Brytyjskie (w XIX i XX w, kolonie)
Biała śmierć - narkotyki
Okręt pustyni - wielbłąd
Kraj kwitnącej wiśni/wschodzącego słońca - Japonia
Tygrysy azjatyckie - wschodnioazjatyckie państwa (Korea Południowa, Singapur, Tajwan, Malezja), lata 80., 90. Szybki rozwój
Neil Armstrong USA 21 lipca 1969
Najmniejsza lesistość- Oman, Egipt
Minusem komunikacji wodnej na Jeniseju jest sezonowy kilkumiesięczny okres
zlodowacenia, a na Nilu katarakty
Wskaźnik urbanizacji - procentowy udział ludności zamieszkałej w miastach do ogólnej
liczby ludności
Bóg stworzył świat, a Holandię Holendrzy - osuszali teren wiatrakami; Poldery
Grunty orne: Ukraina 56%, Indie 56%, Dania 54%, Węgry 50%, Polska 41,1%
Pszenica: 630mln t, Wym: gleby żyzne, kl umiark, ciepły, nie wilgotny ani gorący, odporna na suszę. Prod: Chiny, Indie 70mln (Norman Borlaug- laureat Nagrody Nobla, wyhodował odporne na choroby i bardzo plenne odmiany pszenicy, dzięki którym zapoczątkowano zieloną rewolucję), USA, Rosja, Francja, Australia, Kanada (Kraina prerii Alberta, Saskatchewan, Manitoba), Argentyna (Pampa) … POLSKA 8-10 mln głównie Wyż. Lubelska, Nizina Śląska, Żuławy, Kujawy (Toruń), Nizina Szczecińska
Ryż: 600-620mln t, Wym: roślina wodolubna, dobre gleby, wysoka temp podczas całego okresu wzrostu, musi rosnąć w płytkiej wodzie- niziny, delty rzek, pracochłonna- ręcznie. Prod: Chiny 180mln, Indie, Indonezja, Bangladesz, Amer śr, Brazylia, USA. Zast- spożywcze! Sake, Otręby - pasza, olej. Pokruszone ziarna- warzenie piwa, destylacja alkoholu oraz produkcja skrobi i mączki ryżowej. Choroba beri- beri, występuje nad Irawadi,
Jęczmień: 140-150mln t, Wym: dobrze znosi zimno, chłód, Prod: Rosja, Kan, Niem, POLSKA 4mln (śr, wielkopol) Zast: pasze, kasze, piwo, drożdże
Kukurydza: powyżej 700mln, Wym: dobre gleby, ciepły klimat Prod: USA 280mln, Chiny, Meksyk, Brazylia, Argentyna, Francja, Rumunia, Węgry Zast: pasze, placki kukurydz, płatki, prażona kukurydza
Owies: 25mln, gleby skromne, chłodno, duża wilgoć, Rosja, Kanada, USA, POLSKA, Australia, Fin, pasze dla konia, placki i płatki owsiane. POLSKA- Beskidy, pomorze i pojezierze, ściana wschodu
Żyto: 15mln, chłodny klimat, małe wymagania gleb, gleby bielicowe, POLSKA, Rosja, Niemcy, Białoruś Ukraina, POLSKA- wielkopolska, Kielce, roślina paszowa, chlebowa, surowiec przemysłowy
Proso: kłos zbożowy, malutkie ziarenka, bielenie domów, kasza jaglana. Sorgo- USA, Goalia- Mandżuria, Gryka- POLSKA, Litwa, Białoruś, skromne wymagania, pasze, kasze, mąki, roślina miododajna
Ziemniaki: 320mln t, pochodzą z Peru-Chile, stonka z USA- Kolorado. Wym: małe wymagania glebowe, nawet piaszczyste, nie glina, wymaga nawożenia, sporo wilgoci 1 okres, 2 okres susza, kl. umiarkowanie wilgotny, duże nakłady pracy, trudne do przechowanie i transport; Prod: Rosja, Indie, USA, Niemcy, POLSKA- cały kraj (gł środ, śr- wsch, pd-wsch) Zast: pożywienie, frytki, chipsy, pasze, surowiec przemysłowy, krochmal, syrop ziemniaczany, mączka ziemniaczana, spirytus
Bataty: 130mln, gorąco, wilg, Chiny, jam (pokrzyk)- 30mln, duża bulwa, gorące kraje, wilg, Nigeria 20mln, taro (kolokazja)- 9mln, wilg, międzyzwrotnikowe, Chiny, Nigeria, Ghana, bulwy 4kg, kraje tropikalne, maniok (kassawa)- 180mln, kraje gorące, roślina trująca, upiec- traci trujące właściwości, najtańszy produkt żywnościowy na świecie, Nigeria, Brazylia, Dem. Rep. Konga, Indonezja, Ghana
Trzcina cukrowa: 1,3mld, wysoka temp., wysokie opady, pracochłonna, Brazylia, Meksyk, Kuba, Kolumbia, Argentyna, Gwatemala, Kuba, Indie, Chiny 90mln, Tajlandia, Pakistan, Indie, Filipiny, Hiszpania, Portugal, USA, Australia, RPA, Egipt, MAURITIUS!. Cukier, alkohol, rum (Jamajka, Puerto Rico), pasza, papier, opał, płyty izolacyjne
Burak cukrowy: 300mln, kl. umiark. roś okopowa, przemysłowa, gleby dobre, słońce, pielęgnacja. Francja 30, Niemcy 25, USA 25, Rosja 15, Ukraina 15, Tur, POLSKA 13 (dolny Śląsk, Poznań, Kujawy, żuławy, Lubelszczyzna, Szczecińskie, Miechów, Proszowice), Chin, Włochy, Belgia, Holandia, Czechy, Słowacja, Węgr. Pasza z liści.
Soja: 180mln, USA, Brazylia, Argentyna, Chiny, Mandżuria!, Indie, Paragwaj, Kanada, wegetarianie, mączka sojowa, śruta, wytłoki, pasza
Orzeszki ziemne: 34mln, pochodzą z Brazylia, klimat ciepły, opady letnie, dojrzewanie suche, Chiny, Indie, Indonezja, Nigeria, Senegal, Sudan, Gambia! prażone, olej, dodatek do pasz
Sezam: 3mln, Chiny, (Jangcy), Indie, Nigeria, USA, Maynmar!, Sudan olej, chałwa, sezamki, pasze
Rycynus: 1mln, gorący, wilg, Indie, Chiny, Brazylia, olej lecznictwo, przemysł- farby, lakiery, smary, włókna
Rzepak: 35mln, gleby dość żyzne, Azja południowa i wschodnia, Kanada, Indie, Niemcy, Francja, Wielka Brytania, Polska, spożywczy, techniczny, pasze
Słonecznik: 25mln, strefa umiark., Argentyna, Rosja, Ukraina, Mołdaw, Rumun, Bułgar
Oliwka: 15mln, kl śródziemno mor Hiszp, Wł, Gr, Tun, Maroko, Algieria, Tur, Port, Syria
Palma kokosowa: 5mln, morskie kraje tropikalne, Oceania (Vanuatu), Filipiny, Indonezja, Indie, Meksyk, Wietnam, Papua, Tajlandia, Sri Lanka; liny, maty, kosze, krycie dachów, meblarstwo, olej kokosowy, suszony miąższ- kopra, mydła toaletowe
Palma oleista: Zatoka Gwinejska- Nigeria, Wy. Koś. Słoniowej, Gwinea, Kamerun, Malezja, Indonezja, mydła, olej, margaryna
Bawełna: 20mln wysoka temp., nasłonecznienie obszary monsunowe, Chiny 5mln (Jangcy, Nizina Chin), USA 4mln, (Missisipi, Luizjana, Arkansas), Uzbekistan „białe złoto”, Turkmenistan, Tadżykistan, Kazachstan, Egipt, Sudan Peru, Mali, Nigeria, wata, celuloza, papier, olej
Len: 600-700tys, klimat umiarkowanie chłodny i wilg, wymagania gleb niewielkie, pracochł., Chiny, FR, Wlk Bryt, Hol, Ros, Białor, Pol (zamojszcz, podkarp, wielkopol)
Konopie: gleby żyzne, ciepł umiark, pracochł, Chiny, Hiszp KRL-D, Rosja, Polska, płótno żel, namiotowe, brezent, węże pożarowe, sieci rybackie, sznury, materiały izolacyjne
Juta: gorący, wilgotny, najtańsze, delta Gangesu i Brahmaputry- Indie, Bangladesz!, Kalkuta, Chiny, worki do transportu, płótno żaglowe, liny, dywany, chodniki, izolacja wodoodporna
Agawy włókniste- sizal- liny do snop owiązek, Brazylia, Meksyk, Tanzania, Kenia, Madagaskar, Chiny, liny, sznury
Henequen: Meksyk półwysep Jukatan. Abaka- Filipiny, Ekwador
Kauczuk: 6mln, koagulacja soków lateksu drzew tropikalnych hevea brasiliensis, wysokie opady, temp. równomierne w ciągu roku, Brazylia (Manaus), Cejlon, Malaje!, Tajlandia, Indonezja, Malezja, Wietnam, Chiny, Nigeria, Liberia, opony, izolacja kabli, buty, podeszwy
Herbata: 3-3,5mln ton, ojczyzną Japonia, Chiny, Indie, Wym opady równomierne w ciągu roku, klimat gorący wilg, małe wymagania glebowe, roślina wiecznie zielona- odporna na choroby, zielona (Chińska), czarna- najpopularniejsza, oolong- częściowa fermentacja, biała. Prod Chiny 900tys t (Yunan), Indie 850 (stan Assan, miasto Madras), Sri Lanka (Cejlon), Kenia, Turcja, Indonezja. Spoż: Chiny, Indie, Japonia, Anglia, Irlandia, Rosja. Herbata na mleku- Kałmucy, Herbata, mleko, masło, łój, mąka, sól - Mongolia, Yerba mate - Paragwaj
Kawa: 8mln, ojczyzna Etiopia, wyż Abisyńska (prowincja Kaffa), worek=60kg- miara, Prod: Brazylia 2-2,5mln- miasto Santos, Wietnam 990tys, Indie, Etiopia, Kolumbia (rzeka Magdalena), Meksyk, Gwatemala, Honduras, Peru, Ekwador, Salwador, Wy. Koś. Słoniowej, Uganda. Spoż: USA 800tys, Brazylia, Niemcy, Francja(.)POLSKA 100tys
Kakao: 4mln ton, ojczyzną Ameryka Śr, roślina równikowa, gorąco, wilgotno, Prod: Wy. Koś. Słoniowej- 1/3 produkcji św., Ghana, Nigeria, Kamerun, Brazylia, Ekwador, Kolumbia, Indonezja, Papua Nowa Gwinea, Imp USA, Szwajcaria, Holandia (reeksport) Spoż Szwajcaria 12kg/os, Niemcy, Belgia, Polska 1,5
Tytoń: 6,5mln, różne warunki klimatyczne, najlepiej ciepły, umiark wilgotny, Ameryka Południowa- Indianie, duże nakłady siły roboczej, Prod Chiny, 2,5mln, Indie, Turcja, Indonezja, Pakistan, USA, Brazylia, Kuba (habana - przed eksp), Grecja, Włochy, Bułgaria, Macedonia, Polska ok. 30tys (tarnowskie, zamojskie, wyż lubelska, okolice Radomia, Krakowa, Proszowic) Imp Niemcy, USA, Wielka Brytania
Używki: 1) Peru, Boliwia, Kolumbia- koka „biała dama”, 2) Afryka Zach.- orzeszki coli Nigeria, Ghana, coca-cola, 3) konopie indyjskie- Indie, Afganistan, Iran, Turcja 4) mak lekarski- opium, Tajlandia, Laos, Birma- złoty trójkąt
Uprawy: Szeged- Węgry- papryka, Grenada- Małe Antyle- gałka muszkatołowa
Jabłonie w PL- Rejon Warszawy (Grójec, Góra Kalwaria), rejon Krakowa
Pogłowie: (liczba światowa) Bydło 1,35mld, owce 1mld, trzoda chlewna 940mln, kozy 750, bawoły 170, konie 55, osły 53, wielbłądy 20; Polska bydło 5,4 trzoda 18,6
Bydło: przodek tur europejski i indyjski
Zwierzę(kraj): Alaska: Karibu, Andy: lama, Malaje: bawół, Bliski Wschód: osioł, Tybet: jak, Indie, Chiny, Pakistan, Nepal, Filipiny, Wietnam, Indonezja, Tajlandia, Laos: bawół
Połów ryb: Japonia, Chiny, Peru
Wydobycie: gaz 2,5bln m3, ropa 3,3mld t, węgiel: brunatny 900mln, kamienny 3,7mld t
Kraj(surowiec) Bahrajn: ropa, Surinam: boksyty, Maroko: fosforyty, Szwecja: rudy żelaza, Katanga (Kazachstan): miedź, Krzywy Róg: rudy żelaza, Kursk: rudy żelaza (magnetyt), Kuwejt: ropa, Polska: miedź, Jamajka: żelazo, Wenezuela: węgiel kam, Australia: węgiel kam
Porty: Santos(Brazylia): kawa, Narvik(Norwegia): ruda żelaza, Stanley: wełna, Archangielski(Rosja): drewno, Geeleng(Australia): wełna
Producenci: juty- Bangladesz, Indie; miedź- Chile, LGOM, Dem. Rep. Konga (gł. Przemysł budowlany, elektryczny, elektroniczny)
Eksporterzy rud żelaza: Brazylia, Australia, Kanada, Szwecja
Rafinerie polskie: Jasło, Gdańsk- port- transport, Płock- rurociąg „Przyjaźń” z Rosji do Niemiec. Elektrownia w Koninie- bliskość surowca, w. brun z Bełchatowa
Hydroelektrownie: Itaipu- Paragwaj rz. Parana, Asuan- Egipt, Nil, Krasnojarska- Rosja, Jenisej
Źródła energii: Solina- woda- rz. San, Bełchatów- węgiel brunatny, Dolna Odra- kamienny, Kozienice- kam, Włocławek- woda, Żydowo- woda szczyt- pomp, Konin- brun., Asuan- woda(Nil), Połaniec- kamienny, Kozłoduj (Bułgaria)- uran, El. jądrowa,
Regiony turystyczne: Costa Brava- Hiszp. Sapporo- Jap, Tahiti- Polinezja Francuska, Acapulco- Meksyk, Wyspy Kanaryjskie- Hiszpania, Copacabana- 4 km plaża- Brazylia (Rio de Jeneiro), Balaton- Węgry, Costa del Sol- Hiszpania (Andaluzja);
Banan - bylina z rodziny bananowatych, około 80 gatunków; Ryż - zboża;
Juta - roślina lipowata; Batat - bylina z rodziny powojowatych;
Proso -zboże należące do rodziny wiechlinowatych;
Maniok - krzewy i byliny z rodziny wilczomleczowatych;
Herbata - roślina (krzew) z rodziny herbatowatych; Wymagania: opady równomierne w ciągu roku, klimat gorący, wilgotny, małe wymagania glebowe.
Oliwka - drzewo z rośliny oliwkowatych;
Kukurydza - pasze, placki kukurydz, płatki, prażona kukurydza
Grunty orne: Polska 41,1%; Świat: 11,5%;
Pszenica w Polsce (8-10 mln ton); Regiony Wyżyna Lubelska, Nizina Śląska, Żuławy, Kujawy (Toruń), Nizina Szczecińska. Wymagania: gleby żyzne, klimat umiarkowany, ciepły, nie wilgotny ani gorący;
Balaton - Węgry, jeziora; Copacabana - Brazylia (Rio de Janeiro), plaża 4 km.
Assan - Indie, herbata, Kaffa - Etiopia, kawa;
Sake - napój alkoholowy z ryżu (14-18%) nie wódka
Kraj kwitnącej wiśni - Japonia
Eratostenes z Cyreny - twórca słowa geografia
Determinizm- głosi absolutną zależność człowieka od środowiska; Monteskiusz
Posybilizm - zakłada równowagę i wzajemną zależność czynników naturalnych i społecznych; Francja XX wiek;
Dyscypliny geografii ekonomicznej: m.in. geo. Ludności (demografia), osadnictwa, rolnictwa, przemysłu, komunikacji, handlu
Bóg stworzył świat, a Holandię Holendrzy - osuszali teren wiatrakami; Poldery
Fudzi (Fujisan/Fujijama) - wulkan, najwyższy szczyt w Japonii;
Wydobycie w Polsce: węgla brunatnego: ok. 60mln ton; ropy: ok. 13mln baryłek
Wydobycie - Konin: węgiel brunatny; Rybnik: węgiel kamienny; Morze PN: ropa; Bełchatów: węgiel brunatny, Bogdanka: węgiel kamienny;
Rozwój opuncji w Australii powstrzymało sprowadzenie larw motyla (cactoblastis cactorum), które się nią żywiły;
Przyrost naturalny - różnica pomiędzy urodzeniami a zgonami;
Przyrost: Chiny: 9 (kiedyś do 26); Rosja -6 ; w Polsce: w latach 50: 19,5; teraz 0,1;
Ludność na świecie: 6,75mld; Kolosy: Chiny 1,3mld, Indie 1,1mld, USA 300mln, Indonezja 225;
Flag USA: 13 pasów- 13 pierwotnych kolonii, 50 gwiazd- obecne stany;
Flaga ONZ: błękitny kolor nieba, pokoju, mapa - uniwersalna, gałązki oliwne - pokój;
Flaga UE: kolor niebieski, chabrowy, 12 pięcioramiennych gwiazd - uniwersalność, doskonałość, w kole - jedność, równość;
Halny- różnica ciśnień; na PD wyż, na PN niż; powietrze ochładza się (0,6 C na 100m), skraplanie pary wodnej, tworzą się chmury, opady, wały powietrza przekraczają góry, powietrze suche- wcześniej straciło wilgoć, ciepłe- spadając się spręża i ogrzewa adiabatycznie- samoistnie (szybciej niż oziębia ok. 1 st na 100m). Wpływ na człowieka- niż powoduje stany apatii, przygnębienia, powietrze suche, naelektryzowane- ludzie nerwowi, bójki, duża siła- niszczy domy, zrywa dachy
Zielona wyspa - Irlandia; bujna roślinność, koniczyna;
Parki narodowe w Polsce: 23; Białowieski, Kampinoski; Bory Tucholskie; Biebrzański;