ZAGADNIENIA WSTĘPNE

Administracja - to zorganizowana działalność realizowana przy pomocy określonego aparatu i zmierzająca do osiągnięcia pewnych celów

Administracja publiczna - jest to przejęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy, a także przez organy samorządu terytorialnego zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli, wynikających ze współżycia ludzi w społecznościach. Stanowi całokształt struktur organizacyjnych w państwie oraz ludzi zatrudnionych w tych strukturach spełniających zadania publiczne, zbiorowe i indywidualne, reglamentacyjne i świadczące oraz organizatorskie podmiotów kierowniczych i decydenckich.

Podział administracji publicznej:

- Administrację publiczną w ujęciu organizacyjnym - stanowi ona ogół podmiotów administracji, a więc organy administracji i inne podmioty wykonujące określone funkcje z zakresu administracji publicznej,

- Administrację publiczną w ujęciu materialnym - działalność państwa, której przedmiotem są sprawy administracyjne albo inaczej zadania i kompetencje w zakresie władzy wykonawczej,

- Administrację publiczną w ujęciu formalnym - to cała działalność wykonywana przez podmioty administracje bez względu na to, czy ma ona charakter administracyjny czy też nie ma tego charakteru.

- Administrację publiczną w ujęciu negatywnym - czyli wszystko to, co nie jest ani ustawodawstwem, ani sądownictwem,

- Administrację publiczną w ujęciu pozytywnym - czyli działalność organizatorską państwa.

- Administrację publiczną w ujęciu przedmiotowo - podmiotowym - jest to bardzo znana definicja H. Izdebskiego i M. Kuleszy, zgodnie z którą administracja publiczna to: zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych prowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego przez różne podmioty, organy i instytucje na podstawie ustawy i w określonych prawem formach.

Funkcje administracji publicznej:

- Funkcja porządkowo - reglamentacyjna związana z ochroną porządku publicznego i bezpieczeństwa zbiorowego. Zwana czasem po prostu reglamentacyjną, dotyczącą regulowania życia obywateli (np. kodeksem drogowym).

- Funkcja świadcząca, czyli świadczenia usług publicznych lub ich świadczenia za pośrednictwem instytucji świadczących, należących do sektora publicznego (przedsiębiorstw użyteczności publicznej i zakładów administracyjnych). W ramach tej funkcji organy administracji publicznej zaspokajają potrzeby społeczne, np. utrzymując szpitale.

- Funkcja regulatora rozwoju gospodarczego przejawiającej się w zastosowaniu klasycznych instrumentów policyjnych i reglamentacyjnych w postacie zezwoleń, kontyngentów, ceł, a także udziale państwa w zarządzaniu gospodarką narodową. Administracja publiczna może nie tylko ingerować w życie gospodarcze interwencjonizm), ale i samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą (etatyzm).

- Funkcja organizatorska, w ramach której organy administracji podejmują działania twórcze, samodzielne i kreatywne, np. gdy urzędnicy gminni starają się zdobyć fundusze unijne.

- Funkcja wykonawcza, polegająca na wykonywaniu przepisów. Organy i instytucje administracji muszą przestrzegać prawa, zgodnie z konstytucyjnymi zasadami legalizmu, państwa prawa, państwa prawnego, państwa praworządnego. Wykonywanie prawa ma miejsce nie tylko w ramach prawa administracyjnego materialnego (gdy urzędnik w sposób władczy reguluje prawa i obowiązki obywateli), ale i na gruncie prawa proceduralnego (gdy organ wydaje decyzję administracyjną na podstawie przepisów Kodeksu Postępowania Administracyjnego). Czasem urzędnicy mogą opierać swoje decyzje na podstawie uznania administracyjnego (swobodnego uznania).

- Funkcja kontrolno - nadzorcza, w ramach której państwo kontroluje i nadzoruje obywateli, np. stowarzyszenia.

- Funkcja prognostyczno - planistyczna, dzięki której władza publiczna formułuje, np. prognozy wzrostu zanieczyszczenia środowiska naturalnego.

Cechy administracji publicznej:

- jest organem państwowym lub samorządowym, a więc częścią aparatu państwowego bądź samorządowego

- działa w imieniu i na rachunek państwa jako całości lub konkretnej jednostki

- może, w granicach wyznaczonych przez przepisy prawa, rozstrzygać o prawach i obowiązkach obywateli i wszelkich podmiotów i posługiwać się - jeśli zachodzi konieczność - środkami przymusu

- ma określone prawem kompetencje w ramach wykonywanych zadań i nie może samodzielnie przekazywać tych kompetencji innym podmiotom

- przymus,

- monopolistyczny charakter,

- planowość. Naturalnie można wyobrazić sobie administrację zanarchizowaną, gdy urzędnik będzie, np. otwierał urząd o dowolnej porze dnia i nocy.

- ciągłość,

- stabilność,

- apolityczność,

- fachowość, osiągana dzięki wykształceniu urzędników, przygotowaniu praktycznemu i doświadczeniu,

- wyodrębnienie i uporządkowanie organizacyjne oraz kompetencyjne,

- legalizm, oparcie na obowiązujących przepisach prawa w zakresie prawa materialnego i proceduralnego,

- poszanowanie interesu publicznego (dobra ogólnego), czyli np. ochrona obywateli, ale i środowiska naturalnego (w

- oparciu o konstytucyjne zasady zrównoważonego rozwoju i społecznej gospodarki rynkowej).

Administracja a administracja publiczna:

Administracja - gałąź prawna, która odnosi się do administracji publicznej, przy czym jest to całość.

Administracja publiczna - sprawowana przez państwo w najszerszym tego słowa znaczeniu.

PRAWO ADMINISTRACYJNE

Prawo administracyjne - gałąź prawa obejmująca zespół norm generalnie-abstrakcyjnych o charakterze materialnym, mocy powszechnie obowiązującej w znaczeniu podmiotowym, regulujących sytuację prawną podmiotów prawnie niepodporządkowanych organom administracji publicznej. Normy te oddziałują zarówno bezpośrednio poprzez ustanawianie w nich obowiązków i uprawnień, których realizacja podlega kontroli organów administracji publicznej jak i pośrednio przez stosowanie norm w drodze decyzji administracyjnej organu.Jedną z charakterystycznych cech norm prawa administracyjnego jest możliwość zastosowania przymusu państwowego w celu jego wykonania.

Podział prawa administracyjnego:

Prawo ustrojowe- reguluje organizację i zasady funkcjonowania aparatu państwowego powołanego do wykonywania zadań państwowych w formach uznanych za właściwe dla administracji państwowej. Zawiera ono zatem w szczególności następujące przepisy prawne: 1/ tworzące podmioty administracji publicznej i określające strukturę organizacyjną oraz zakres działań, 2/ określające strukturę systemu pomiotów administracji publicznej oraz zachodzące w nim procesy (kierowanie, nadzór, kontrola, informacja), 3/ stanowiące podstawę określenia zadań poszczególnych organów administracji publicznej i ich systemu a także formy i metody ich wykonywania. 4/ tworzące podział terytorialny kraju dla potrzeb administracji publicznej.

Prawo materialne- zawiera normy ustanawiające wzajemne prawa i obowiązki organów administracji publicznej i podmiotów znajdujących się na zewnątrz administracji publicznej jako część aparatu państwowego. Każdemu uprawnionemu organowi administracji publicznej odpowiada określony obowiązek podmiotu organizacyjnie mu niepodporządkowanemu. I odwrotnie.

Prawo procesowe- zawiera normy, które wyznaczając postępowanie mające na celu urzeczywistnienie czy wykonanie norm prawa ustrojowego i materialnego. Ułatwiają kontrolę przestrzegania przepisów prawnych i nadzór nad aktami stanowienia i stosowania prawa. Zależnie od funkcji spełnionych przez omawiane normy prawa procesowego dzielimy je na:

1/ prawo o ogólnym postępowaniu administracyjnym (KPA),

2/ prawo o postępowaniu szczególnym (ordynacja podatkowa),

3/ prawo o postępowaniu egzekucyjnym w administracji,

4/ prawo o postępowaniu sądowo-administracyjnym,

5/ prawo o postępowaniu w sprawach skarg i wniosków,

6/ prawo o postępowaniu porządkowym i dyscyplinarnym.

Prawo proceduralne zawiera normy, które wyznaczają postępowanie mające na celu urzeczywistnienie (wykonanie) norm prawa ustrojowego i materialnego. Dokonuje się to z reguły bądź przez ich konkretyzację i powiązanie z indywidualnie oznaczonymi podmiotami, bądź przez doprowadzenie do wykonania obowiązków wynikających bezpośrednio z przepisów prawa albo z decyzji lub postanowień administracyjnych, bądź też przez kontrolę przestrzegania przepisów prawnych i nadzór nad aktami stanowienia i stosowania prawa, a także przez orzekanie o sankcjach za naruszenie zakazów albo nakazów zawartych w przepisach regulujących działalność administracji albo związanych z wykonywaniem przez administrację jej zadań (np. w zakresie ochrony porządku i bezpieczeństwa ruchu na drogach publicznych, czystości i porządku w gminie).

Wewnętrzne prawo administracyjne określa się liczne i bardzo zróżnicowane dyrektywy powinnego zachowania się( nakazy, zakazy, przyzwolenia) tworzone i realizowane w organizacyjnych układach kierownictwa w administracji publicznej.

Ogólną cechą dyrektyw wewnętrznego prawa administracyjnego jest ich ograniczony zasięg obowiązywania. Wydawane są one na podstawie ogólnego upoważnienia do kierowania podporządkowanymi organami. Ponadto cechuje je zróżnicowanie postaci, zmienność i dowolność nazw, pod jakimi występują w praktyce, a także brak generalnego obowiązku publikowania aktów. Różni je to od prawa powszechnie obowiązującego. można powiedzieć, że akty prawa wew. Mają złożoną naturę z punktu widzenia ich treści: mogą być aktami ogólnymi i indywidualnymi a także abstrakcyjnymi i konkretnymi.

Akty kierownictwa wewnętrznego:

- wydawane są na podstawie ustawy, istnieje upoważnienie ustawowe

- ustawodawca określa kto ma być organem wydającym te akty- czy organy jednoosobowe- monokratyczne(np. minister lub prezydent), czy wieloosobowe- kolegialne( np. RM)

- muszą być zgodne z ustawą

- regulaminy i statuty mają na celu rozwinięcie przepisów ustawy w zakresie niezbędnym dla skonkretyzowania zasad organizacji i działania określonych jednostek; zasady odnoszą się do użytkowników; wydają je organy adm. publicznej

Kodyfikacja - termin prawniczy, oznaczający proces jednorazowego połączenia dużego zespołu przepisów prawnych w jednolity, usystematyzowany zbiór, z którego można interpretować podstawowe normy danej gałęzi prawa. Zadaniem kodyfikacji jest uporządkowanie wszystkich norm tworzących daną gałąź prawa.

Prawo administracyjne a inne gałęzie prawa

Podział systemu prawa na trzy podstawowe działy: prawo cywilne, prawo administracyjne i karne, staje się oczywisty wobec rozróżnienia trzech metod regulowania stosunków społecznych: metody cywilistycznej, administracyjnej i karnej. Metoda administracyjna opiera się na zasadzie władztwa organu administracji nad podporządkowanymi mu podmiotami administrowanymi (osobami fizycznymi, jednostkami organizacyjnymi), metoda cywilistyczna zakłada równorzędność podmiotów oraz brak bezpośredniego przymusu ze strony organów państwa, zaś metoda kamistyczna polega na stosowaniu kary jako podstawowego środka oddziaływania1. O przynależności normy prawa do jednego z trzech działów prawa decyduje zatem charakter relacji między stronami stosunku prawnego — występowanie organu administracji jako jednej ze stron stosunku prawnego oraz przyznanie mu prawa ukształtowania

praw i obowiązków drugiej strony przesądza o zaliczeniu takiej normy prawa do prawa administracyjnego.

Normy prawne w prawie administracyjnym:

1. normy ustrojowe - są to normy, które określają właściwość oraz ustanawiają zadania, a także regulują prawne formy działania i organizacje administracji, a także określają kompetencje.

- normy określające właściwość są to normy, które umożliwiają przypisanie określonego obowiązku lub uprawnienia danemu organowi lub innej jednostce organizacyjnej. Przewidywane jest także przypisanie takiego prawa lub obowiązku osobie fizycznej. Działanie tych norm opiera się na przepisach prawa, które określają rodzaj spraw, czas i miejsce działania, status prawny podmiotu, jego strukturę organizacyjną, obsadę personalną, czas i miejsce działania.

- normy ustanawiające zadania to te normy, dzięki którym można określić kierunki działania administracji oraz wskazać wartości i zasady jakie powinny ja obowiązywać.

- normy regulujące sposób działania określają formę prawną jaką organ administracji powinien w trakcie danej czynności zastosować, a także zezwalają na podjecie działań w określony prawem sposób, przy pełnej informacji o konsekwencjach takiego działania.

- normy wykazujące na kompetencje organów zezwalają na realizację norm materialnych, ustrojowych lub proceduralnych.

- normy regulujące organizację administracji określają zależność zależności (nadrzędności i podporządkowania) pomiędzy organami oraz organami i innymi jednostkami organizacyjnymi

2. Normy materialne prawa administracyjnego można z podzielić następująco:

- normy merytoryczne które nakazują lub zakazują określonym podmiotom konkretne zachowanie w określonych okolicznościach. W przypadku norm merytorycznych zastosowanych wobec organów administracji publicznej są one nimi obligatoryjnie związane.

- normy blankietowe- pozwalają na samodzielne podejmowanie decyzji przez organ w kwestii zachowania się w konkretnej sytuacji. Normy te pozwalają na dostosowanie zachowania się ograny do konkretnej sytuacji co pozwala zachować elastyczność działań w przypadkach niezdefiniowanych w przepisach prawnych.

- normy generalne - normy ogólne, którym nie jest przypisany żaden konkretny adresat,

- normy abstrakcyjne - normy, które nie określają w sposób konkretny i sprecyzowany okoliczności, od których zależy uprawnienie bądź obowiązek adresata.

3. Normy proceduralne - do norm proceduralnych zaliczamy: normy postępowania administracyjnego, normy postępowania sądowo - administracyjnego, normy postępowania skargowo - wnioskowego, oraz normy postępowania kontrolnego.

- Normy postępowania administracyjnego są normami zawartymi w przepisach regulujących postępowanie administracyjne. Dotyczą one uczestników postępowania administracyjnego to znaczy organu administracyjnego oraz innych uczestników tego postępowania (strony, świadków, skrzących itd.). Normy, na podstawie, których rozstrzygnięte ma zostać postępowanie w sprawie indywidualnej, czyli tzw. normy postępowania ogólnego wiążą się z przepisami prawa ustrojowego oraz materialnego. Ta zależność spowodowana jest miedzy innymi celem wszczęcia postępowania administracyjnego tzn. koniecznością wykonania norm materialnoprawnych. Konsekwencja przeprowadzenia postępowania jest zazwyczaj zmiana lub potwierdzenie sytuacji prawnej stron. Po osiągnięciu celu postępowanie uważa się za zakończone.

- Normy postępowania sądowo - administracyjnego określają przepisy prawa dotyczące postępowania sądowo-administracyjnego. Są to normy o szerokim zakresie zastosowania, uzależnionym od funkcji postępowania oraz od jego struktury. Powyższe normy pozwalają na weryfikacje zachowania się organu administracyjnego, oraz weryfikacje zaskarżonych aktów i czynności. W postępowaniu sądowoadministracyjnym sad ani nie nakłada na strony obowiązków ani tez nie przyznaje im żadnych praw.

- wprowadzenie do przepisów prawnych norm postępowania skargowo - wnioskowego ma na celu dokonanie urzędowej oceny stanu faktycznego wskazanego w skardze lub wniosku. Treść skargi lub wniosku porównywana jest z aktualnym stanem prawnym, co pozwala na jasne określenie zasadności skargi lub wniosku. Normy postępowania skargowo-wnioskowego nie maja bezpośredniego powiązania z normami materialnymi

- Normy postępowania kontrolnego maja na celu określenie zachowania danego podmiotu, który jest uprawniony do kontroli oraz określenie praw i obowiązków podmiotów kontrolowanych.

Sankcja administracyjna- są to następstwa negatywne, konsekwencje,kara, są to ujemne konsekwencje zachowania wobec dyspozycji normy prawa administracyjnego: sankcja egzekucyjna, represja, sankcja nieważności, wygaśnięcie uprawnienia.

III. Źródła prawa administracyjnego -

1. Pojęcie i cechy źródeł prawa administracyjnego i ich hierarchia

2. Konstytucja a prawo administracyjne

3. Ustawy

4. Umowy międzynarodowe

5. System źródeł prawa Unii Europejskiej

6. Istota delegacji ustawowej

7. Rozporządzenia - charakterystyka, rodzaje

8. Inne akty centralne. Uchwały. Zarządzenia

9. Istota i system lokalnych źródeł prawa

10. Prawo miejscowe administracji rządowej

11. Prawo miejscowe samorządu terytorialnego

12. Akty porządkowe

13. Akty planowania

14. Normy techniczne

15. Akty zakładowe

16. Prawo wewnętrzne

17. Tzw. niezorganizowane źródła prawa administracyjnego

18. Promulgacja i publikacja aktów prawnych

ORGANIZACJA PRAWNA ADMINISTRACJI

I. Podmioty administrujące

1. Organ administracji publicznej. Organ administrujący. Pojęcia

2. Kompetencja administracyjna. Przenoszenie kompetencji

3. Klasyfikacje organów administracyjnych

4. Kolegialność i jednoosobowość

5. Urząd administracyjny

6. Pojęcie samorządu

7. Rodzaje samorządu

8. Zakład administracyjny (publiczny)

9. Inne podmioty administrujące

10. Wykonywanie funkcji i zadań publicznych przez organizacje społeczne

11. Prywatyzacja zadań publicznych

II. Stosunki ustrojowo - prawne między podmiotami administrującymi

1. Struktura resortowa

2. Struktura terytorialna (pozioma)

3. Centralizacja i decentralizacja. Autonomia

4. Koncentracja i dekoncentracja

5. Kierownictwo

6. Nadzór

7. Kontrola

8. Zwierzchnictwo i zespolenie

9. Koordynacja

10. Współdziałanie

III. Organy administracji państwowej

1. Prezydent RP

2. Organy centralne podległe Sejmowi RP

IV. Organy administracji rządowej

1. Rada Ministrów

2. Prezes Rady Ministrów

3. Ministrowie

4. Komitety

5. Administracja rządowa w województwie- wojewoda, administracja zespolona,

administracja niezespolona

IV. Samorząd terytorialny

1. Istota samorządu terytorialnego. Teorie samorządu terytorialnego

2. Źródła prawa samorządu terytorialnego. Europejska Karta Samorządu

Lokalnego

3. Struktura samorządu terytorialnego

4. Gmina. Istota. Pojęcie

5. Zadania gminy

6. Organy gminy. Referendum lokalne. Rada. Organ jednoosobowy. Organy wewnętrzne i pomocnicze.

7. Radni

8. Mienie komunalne

9. Funkcjonowanie gminy

10. Związek komunalny. Porozumienie komunalne

11. Powiat. Istota. Pojęcie. Zadania

12. Organy powiatu. Rada. Zarząd.

13. Starosta

14. Funkcjonowanie powiatu

15. Województwo samorządowe. Istota. Zadania

16. Sejmik wojewódzki

17. Samorządowe Kolegia Odwoławcze

18. Nadzór nad samorządem terytorialnym

19. Nadzór a sądownictwo administracyjne

20. Sądowa ochrona samodzielności samorządu terytorialnego

MAJĄTEK PUBLICZNY

PRAWNE FORMY DZIAŁANIA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

I. Podstawowe konstrukcje i pojęcia

1. Pojęcia form działania administracji publicznej

2. Klasyfikacja form działania administracji publicznej

II akty administracyjne

1. Pojęcie

2. Wadliwe akty administracyjne

3. Formy aktów administracyjnych

III Akty normatywne administracji

IV Formy działań faktycznych

V. Umowy

1. Umowy cywilnoprawne

2. Umowy publicznoprawne

STOSUNKI ADMINISTRACYJNOPRAWNE I SYTUACJE ADMINISTRACYJNOPRAWNE

1. Pojęcie stosunku administracyjnoprawnego

2. Pojęcie sytuacji administracyjnoprawnej

3. Rodzaje stosunków administracyjnoprawnych

4. Rodzaje sytuacji administracyjnoprawnych

KONTROLA PRAWNA ADMINISTRACJI

1. Pojęcie i zasięg kontroli

2. Podziały kontroli

3. Kontrola parlamentarna

4. Kontrola państwowa

5. Kontrola sądowa

6. Kontrola prokuratorska

7. Kontrola społeczna

8. Kontrola resortowa i międzyresortowa

9. Kontrola dokonywana przez RPO

PODSTAWY ODPOWIEDZIALNOŚCI ODSZKODOWAWCZEJ ZA DZIAŁANIA ADMINISTRACJI

1. Podmiotowy zakres odpowiedzialności

2. Przedmiotowy zakres odpowiedzialności

3. Niezgodne z prawem działania lub zaniechanie władzy publicznej

4. Odpowiedzialność wynikłą z legalnych działań administracji publicznej

5. Odpowiedzialność za szkodę powstałą w wyniku rozstrzygnięć sądu administracyjnego

PRAWO ADMINISTRACYJNE NORMUJĄCE SYTUACJE PRAWNE OBYWATELA I CUDZOZIEMCA

1 Obywatelstwo

2. Repatriacja

3. Karta Polaka

4. Język urzędowy, język narodowy, język mniejszości

5. Symbole narodowe

6. Obowiązek meldunkowy

7.Akta stanu cywilnego

8. Prawo do posiadania paszportu

9.Imię i nazwisko obywatela

10. Pobyt cudzoziemca w Polsce

11. Prawo zrzeszania się

12. Prawo publicznego wyrażania poglądów

13. Dostęp do informacji

14. Prawo pomocy społecznej

15. Obowiązek szkolny

16. Obywatel jako właściciel nieruchomości

17. Obywatel jako właściciel zabytku

18. Obywatel w sytuacji reżimów specjalnych

19 Administracyjnoprawna sytuacja cudzoziemca w Polsce

---