Kinga Surdel

Anna Targiel

gr. 2

Rozwiązanie umowy o pracę.

Rozwiązanie umowy o pracę może przyjmować kilka form:

1. Na mocy porozumienia stron - przychodzi pracownik do pracodawcy "Dzień dobry szefie. Jestem strasznie przemęczony, nie daję sobie rady- chciałbym zrezygnować", "Dobrze" odpowiada pracodawca. Podpisują stosowne, krótkie oświadczenie i po kłopocie, umowa rozwiązana - pracownik może iść do domu. W taki sposób można rozwiązać wszystkie umowy o pracę.

2. Przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (tzw. rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem) - nie zawsze opisane wyżej porozumienie jest możliwe. W takim wypadku każda ze stron może rozwiązać umowę poprzez złożenie stosownego oświadczenia typu "Do dyrektora. Niniejszym rozwiązuję umowę o pracę zawartą w dniu..." Umowa rozwiązuje się z upływem określonego w prawie pracy okresu wypowiedzenia (np. 1 miesiąc, trzy miesiące). Okres wypowiedzenia zależy od rodzaju umowy o pracę i okresu zatrudnienia. W powyższy sposób można rozwiązać umowę zawartą na czas nieokreślony i okres próbny. Na czas określony zaś tylko wtedy, gdy strony przewidzą taką możliwość w umowie. Taką możliwość mogą zaś zastrzec tylko wtedy, gdy umowa zawarta jest na okres dłuższy niż 6 miesięcy.

3. Przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia) - czyli tzw. zwolnienie dyscyplinarne, dyscyplinarka. Strony mogą rozwiązać w ten sposób umowę gdy druga strona rażąco narusza swoje obowiązki lub prawa drugiej strony. Umowa rozwiązuje się z momentem złożenia stosownego oświadczenia. W taki sposób można rozwiązać wszystkie umowy.

4. Z upływem czasu, na który była zawarta - jak łatwo się domyślić ten sposób rozwiązania dotyczy umów o pracę zawartych na jakiś okres czasu tj. na czas określony, na okres próbny, na zastępstwo. Istota tego przepisu polega na tym, że jeżeli umowa zawarta została na okres dwóch miesięcy to po dwóch miesiącach ulega rozwiązaniu. Nie trzeba w tym wypadku składać żadnych dodatkowych oświadczeń.

5. Z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta - ten sposób dotyczy wyłącznie umowy o pracę zawartej na czas wykonania określonej pracy. Jeżeli więc będąc murarzem zawrę umowę na czas wybudowania domu - umowa rozwiąże się po wybudowaniu tegoż budynku - i w tym juz głowa murarza żeby trwało to jak najdłużej. Również w tym wypadku nie trzeba składać dodatkowych oświadczeń.

Co to jest wypowiedzenie?

Wypowiedzenie umowy o pracę jest oświadczeniem woli pracownika lub pracodawcy, złożonym drugiej stronie stosunku pracy, powodującym rozwiązanie umowy o pracę po upływie czasu wskazanego w oświadczeniu wypowiadającym umowę, zwanym okresem wypowiedzenia.

Wypowiedzenie jest czynnością prawną jednostronną i do jej skuteczności nie jest wymagana zgoda drugiej strony. Uważa się je za dokonane nawet wtedy, gdy druga strona odmawia przyjęcia do wiadomości złożonego oświadczenia woli. Dla skuteczności oświadczenia woli o wypowiedzeniu ważne jest, aby zostało złożone w taki sposób, by adresat mógł zapoznać się z jego treścią. Cofnięcie wypowiedzenia jest możliwe tylko wówczas, gdy doszło do adresata jednocześnie z oświadczeniem o wypowiedzeniu lub wcześniej. Odwołanie późniejsze jest skuteczne tylko wtedy, gdy druga strona wyraża na nie zgodę.

Jaki jest status pracownika w okresie wypowiedzenia?

W okresie wypowiedzenia pracownik korzysta z pełni praw i jest obowiązany do należytego wypełniania powierzonych mu obowiązków, m.in. w zależności od okoliczności odmowę wykonania polecenia pracodawca może potraktować jako ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych i podjąć decyzję o dyscyplinarnym zwolnieniu. Pracodawca nie może natomiast rozwiązać umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika, jeżeli uprzednio ta sama przyczyna była podstawą wypowiedzenia umowy o pracę. Ponadto pracownikowi przysługuje dodatkowo zwolnienie na poszukiwanie pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Wymiar zwolnienia na poszukiwanie pracy wynosi:

- 2 dni robocze w okresie wypowiedzenia nie przekraczającego 1 miesiąca,

- 3 dni robocze w okresie trzymiesięcznego wypowiedzenia, także w przypadku jego skrócenia na podstawie art. 36 § 1 Kodeksu pracy (skrócenie okresu wypowiedzenia przy upadłości lub likwidacji).

1. Wypowiedzenie umów zawartych na czas nie określony.

Co to jest okres wypowiedzenia?

Okres wypowiedzenia to okres, jaki musi upłynąć od złożenia oświadczenia woli o wypowiedzeniu do rozwiązania umowy w następstwie złożonego wypowiedzenia. Okres wypowiedzenia należy odróżnić od terminu wypowiedzenia - to jest od zastrzeżonego przez ustawodawcę dnia, w którym winien skończyć się okres wypowiedzenia.

Sposób liczenia okresu wypowiedzenia.

Okres wypowiedzenia umowy o pracę obejmujący tydzień lub miesiąc, albo ich wielokrotność kończy się odpowiednio w sobotę lub w ostatnim dniu miesiąca.

Ile wynosi okres wypowiedzenia dla umowy na czas nie określony?

Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nie określony wynosi:

- 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy;

- 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy;

- 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

Długość okresu wypowiedzenia uzależniona jest od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy. Do wymaganego stażu zalicza się wszystkie okresy zatrudnienia (również poprzednie) u tego pracodawcy, z którym zostaje rozwiązana umowa o pracę. W razie przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę, do stażu od którego zależy długość wypowiedzenia wlicza się także zatrudnienie u poprzedniego pracodawcy. To samo dotyczy również - jeżeli przepisy szczególne tak stanowią - innych wypadków następstwa prawnego w stosunkach pracy nawiązanych przez pracodawcę poprzednio zatrudniającego pracownika.

Możliwość modyfikacji długości okresu wypowiedzenia.

Okresy wypowiedzenia nie mogą być w zasadzie skracane przez jedną ze stron. W razie zastosowania okresu wypowiedzenia krótszego niż wymagany, umowa o pracę (por. art. 49 Kodeksu pracy) rozwiązuje się z upływem wymaganego okresu, a pracownikowi przysługuje wynagrodzenie do czasu rozwiązania umowy. Możliwe jest natomiast zawarcie przez strony porozumienia w celu ustalenia wcześniejszego terminu rozwiązania umowy, co nie zmienia trybu rozwiązania umowy o pracę.

Jeżeli przyczyną wypowiedzenia jest upadłość lub likwidacja pracodawcy albo zmniejszenie zatrudnienia z przyczyn dotyczących pracodawcy (zmniejszenie zatrudnienia z przyczyn ekonomicznych lub w związku ze zmianami organizacyjnymi, produkcyjnymi albo technologicznymi, w tym także gdy zmiany te następują w celu poprawy warunków pracy lub warunków środowiska naturalnego) pracodawca może skrócić okres 3-miesięcznego wypowiedzenia, najwyżej jednak do jednego miesiąca z zastrzeżeniem, że pracownikowi przysługuje wówczas prawo do odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia. W tym przypadku umowa o pracę ulegnie rozwiązaniu w ostatnim dniu miesiąca zastosowanego skróconego okresu wypowiedzenia. Okres, za który przysługuje odszkodowanie, wlicza się pracownikowi pozostającemu w tym okresie bez pracy do okresu zatrudnienia. Jeżeli pracownik jest zatrudniony na stanowisku związanym z odpowiedzialnością materialną za mienie powierzone, strony mogą ustalić w umowie o pracę, że ustawowy okres wypowiedzenia zamiast 2 tygodni będzie wynosił 1 miesiąc lub zamiast 1 miesiąca - 3 miesiące.

Forma wypowiedzenia.

Oświadczenie każdej ze stron powinno być złożone w formie pisemnej. W przeciwnym bowiem wypadku ciężar dowodu, że wypowiedzenie umowy rzeczywiście nastąpiło, spoczywać będzie na pracowniku.

Wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nie określony dokonane przez pracodawcę podlega szczególnym rygorom. Wypowiedzenie takiej umowy musi być uzasadnione, a przyczyna wypowiedzenia podana w piśmie wypowiadającym umowę. Pracownik nie ma obowiązku uzasadniania wypowiedzenia umowy o pracę. Przyczyna powinna być prawdziwa, obiektywna, konkretna. Może leżeć zarówno po stronie pracownika jak i pracodawcy. Przykładowymi przyczynami uzasadniającymi wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas nie określony mogą być:

- niestosowanie się do poleceń przełożonych dotyczących miejsca, czasu i sposobu świadczenia pracy,

- nieprzestrzeganie ustalonego w zakładzie pracy regulaminu pracy,

- ujawnienie informacji objętych tajemnicą, co przyniosło szkodę pracodawcy,

- wykorzystywanie czasu i miejsca pracy dla celów prywatnych wbrew zakazowi pracodawcy,

- nieobecność w pracy związana z częstymi chorobami, co utrudnia organizację pracy.

Przyczyny leżące po stronie pracodawcy to m.in.: zmniejszenie stanu zatrudnienia, reorganizacja zakładu pracy lub jego części, modernizacja zakładu pracy lub jego części, zmiana profilu produkcji i inne.

Pismo pracodawcy o wypowiedzeniu umowy powinno zawierać pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania się od tego wypowiedzenia do sądu pracy w ciągu 7 dni od doręczenia pisma wypowiadającego umowę o pracę. Zasadność wypowiedzenia umowy podlega bowiem kontroli dokonywanej na wniosek pracownika przez sąd pracy.

W przypadku oświadczenia woli o wypowiedzeniu umowy o pracę składanego przez pracownika bez zachowania formy pisemnej konieczne jest, aby było wyraźne i jednoznaczne, aby nie budziło żadnych wątpliwości.

Pracodawca, u którego działają związki zawodowe, musi powiadomić na piśmie zakładową organizacje związkową reprezentującą pracownika o zamiarze wypowiedzenia mu umowy o pracę na czas nie określony, podając przyczynę jej rozwiązania. Mimo, że zastrzeżenia związku nie wiążą pracodawcy, to zachowanie tego trybu jest obligatoryjne. Jego niezachowanie stanowi podstawę do uznania przez sąd pracy wypowiedzenia umowy za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy.

Kto korzysta ze szczególnej ochrony przed wypowiedzeniem?

Niektórym pracownikom pracodawca nie można wypowiedzieć umowy o pracę ani w inny sposób jej rozwiązać. Dotyczy to w szczególności:

1. pracownika przebywającego na urlopie wypoczynkowym, bezpłatnym oraz szkoleniowym - art. 41 KP;

2. pracownika w czasie usprawiedliwionej nieobecności w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia - art. 41 KP;

3. pracownika, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku - art. 39 KP;

4. kobiet w ciąży i podczas urlopu macierzyńskiego, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy o pracę - art. 177 KP;

5. pracowników powołanych do odbycia czynnej służby wojskowej;

6. członków zarządu zakładowej organizacji związkowej.

W takich przypadkach przepisy przewidują jednak wyjątki dopuszczające rozwiązanie umowy za wypowiedzeniem w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy.

2. Wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na okres próbny.

Wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na okres próbny może być dokonane przez każdą ze stron przed upływem terminu, na który była zawarta. Okres wypowiedzenia wynosi:

- 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni;

- 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie;

- 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.

Wypowiedzenie takiej umowy nie musi być uzasadnione.

3. Wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony.

Wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony jest możliwe tylko wówczas, gdy łącznie są spełnione dwa warunki:

- umowa została zawarta na czas dłuższy niż 6 miesięcy,

- strony w umowie o pracę przewidziały możliwość jej wcześniejszego rozwiązania za dwutygodniowym wypowiedzeniem.

Wyjątkowo, w stosunku do pracodawców, u których następuje zmniejszenie zatrudnienia z przyczyn ekonomicznych lub w związku ze zmianami organizacyjnymi, produkcyjnymi albo technologicznymi oraz w razie ogłoszenia likwidacji lub upadłości pracodawcy, zarówno pracownik jak i pracodawca mogą rozwiązać umowę o pracę zawartą na czas określony za dwutygodniowym wypowiedzeniem (art. 41 KP oraz art. 5 ustawy o zwolnieniach grupowych). To samo dotyczy umowy zawartej na czas wykonania określonej pracy, której w myśl przepisów kodeksu pracy w ogóle nie można wypowiedzieć.

Przepisy nie nakładają obowiązku uzasadniania wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony.

1

---