FIZJOTERAPIA KLINICZNA W REUMATOLOGII

ćw. 6

ZESZTYWNIAJĄCE ZAPALENIE STAWÓW KRĘGOSŁUPA

Z.Z.S.K. -znane jest również jako choroba Bechterewa, choroba Marie'a -Strumplla oraz spondylitis ankylopoetica.

Ta jednostka chorobowa należy do grupy, które wykazują wiele wspólnych cech klinicznych, radiologicznych, a także powiązania rodzinne i genetyczne.

Do surowiczo-ujemnych zapaleń stawów i kręgosłupa należą;

1. ZZSK

2. Choroba Reitera,

3. Łuszczycowe zapalenie stawów,

4. Zmiany stawowe w przebiegu krwotocznego zapalenia jelita grubego, choroby Crolina(?), choroby Whieple'a.

Najważniejszymi cechami wspólnymi tej grupy są:

1. Brak czynnika reumatoidalnego klasy IgM,

2. Brak guzków reumatoidalnych,

3. Zapalenie stawów obwodowych,

4. Zapalenie stawów krzyżowo-biodrowych w obrazie RTG z klinicznymi cechami zesztywniającego zapalenia stawów krzyżowo biodrowych lub bez nich,

5. Powiązania rodzinne i kliniczne,

6. Częsta obecność antygeny HLA-B27,

7. Tendencja do nakładania się na siebie cech poszczególnych chorób należących do tej grupy.

Są to zmiany łuszczyco podobne skór i paznokci, zmiany zapalne w narządzie wzroku i narządach moczowo-płcowych.

Z.Z.S.K. występują 3-4x częściej u ♂ niż u ♀ i rozpoczyna się zazwyczaj między 20 -40 r.ż. choruje na nie 0,5-1 % rasy białej.

Schorzenie spotyka się od 10-20x częściej u krewnych 1stopnia osób cierpiących na tę chorobę niż w ogólnej populacji. Ryzyko pojawienia się z.z.s.k. u osób, u których stwierdzono antygeny zgodności tkankowej HLA-B27 wynosi 25%. Antygeny te są obecne u 95% chorych na tę chorobę, a w przypadku całej populacji częstość ta równa się 8%.

Pierwszymi objawami są:

• Bóle pleców,

Ale choroba może zaczynać się od dolegliwości w stawach krzyżowo-biodrowych. Zwłaszcza u kobiet i dzieci mających charakter tępego głębokiego bólu nasilającego się w nocy zwłaszcza nad ranem.

Pierwszym objawem może być:

• Ostre zapalenie tęczówki.

Do wczesnych objawów należy:

• Zmniejszenie ruchomości klatki piersiowej,

Które jest następstwem zajęcia procesem chorobowym stawów żebrowo- kręgowych.

Objawy ogólne wys. u ⅓ chorych.

Są to:

• Umiarkowana gorączka,

• Zmęczenie,

• Brak apetytu,

• Utrata masy ciała,

• Niedokrwistość.

Zapalenie stawów krzyżowo-biodrowych powoduje bóle w okolicy S-L, pojawiające się zwłaszcza nocą lub rano, niekiedy promieniujące do ud.

Dolegliwości bólowe wys. przy opukiwaniu i ruchach w stawie krzyżowo -biodrowym.

Ból jest tak silny, że np. pacjent oddaje stolec na stojąco.

Stwierdzić można obecność objawu Mennela -bóle w stawie krzyżowo - biodrowym, wywołane uciskiem na obie kości biodrowe, wys. w ułożeniu na plecach lub wywołane przeprostowaniem uda w stawie biodrowym w ułożeniu na boku.

Objaw ten wskazuje na stan zapalny lub zmiany zwyrodnieniowe stawów krzyżowo- biodrowych.

Zapalenie stawów kręgosłupa (Spondylitis)- jest przyczyną nawracających bólów pleców, często nocnym o zmiennym nasileniu. Ponadto wys. poranna sztywność stawów, występująca podczas ruchów.

Początkowo pojawiają się:

• Bóle kręgosłupa w górnym odcinku kr L i dolnym Th,

• Narasta ograniczenie ruchomości kręgosłupa i kl. piersiowej,

• Pochylona lub przygięta postawa zmniejsza ból pleców i skórcz mięśni przykręgosłupowych. Z tego powodu u nieleczonych chorych często dochodzi do nadmiernego uwypuklenia kifozy piersiowej, któremu towarzyszy spłaszczenie lordozy lędźwiowej a także pogłębienie lordozy szyjnej.

W miarę postępu choroby dochodzi do zmniejszenia ruchomości oddechowej klatki piersiowej, jej spłaszczenia w wymiarze strzałkowym, oraz przejęcia przez chorego brzusznego toru oddychania.

Postęp choroby ocenia się na podstawie obiektywnych badań określające różnice:

• Obwodu klatki piersiowej w czasie wdechu i wydechu,

• Palce -podłoga,

• Potylica -ściana,

• Podbródek -mostek.

Ruchomość kr L ustala się wykorzystując test Schobera. W przypadku prawidłowej ruchomości tej części kręgosłupa w postawie stojącej, odstęp 10cm od piątego kr L w kierunku głowy powinien się zwiększyć, co najmniej 4cm.

Test Otta - ruch od Th kr w przypadku prawidłowej ruchomości tej części kr w postawie stojącej, odstęp 30cm od siódmego kręgu szyjnego w kierunku oponowym musi ulec zwiększeniu, o co najmniej 3cm.

U ⅓ chorych występuje również zapalenie stawów obwodowych. Bóle w klatce piersiowej powstają na skutek zapalenia połączeń rękojeści i trzonu mostka. Zapalenie spojenia łonowego może powodować dolegliwości bólowe kości łonowej. W z.z.s.k mogą wys. bolesne zapalenia przyczepów ścięgnistych - zapalenie entezopatie ścięgien piętowych Achillesa, oraz rozcięgna podeszwowego krętarzy kości kulszowej i grzebienia miednicy.

Nawracające, zazwyczaj ograniczone ataki ostrego zapalenia tęczówki rzadko są tak ciężkie i długotrwałe, aby prowadzić do upośledzenia widzenia lub utraty wzroku.

Objawy neurologiczne wywołuje ucisk korzeni nerwowych lub rwę kulszową oraz złamanie kręgów lub ich podwichnięcia. Obserwuje się także zespół ogona końskiego charakteryzujące się;

• Impotencją,

• Nie trzymaniem moczu,

• Osłabieniem czucia w pęcherzu moczowym i w odbytnicy,

• Oraz brakiem odruchów ze ścięgna Achillesa.

Do objawów ze strony sercowo-naczyniowego zalicza się:

• Niedomykalność zastawki aortalnej,

• Dusznice bolesną,

• Zapalenia osierdzia oraz zaburzenia przewodnictwa.

Sporadycznie spotyka się zwłóknienie górnego płata płuca, czasem z obecnością jam, powikłaną infekcją grzybicza i mylnie rozpoznawanym wtedy jako gruźlica.

Z.z.s.k charakteryzuje się łagodnym lub umiarkowanie nasilonym czynnym zapaleniu stawów kręgosłupa wys. na przemiennie z niemal lub całkowicie nieaktywnymi okresami choroby. Właściwe leczenie choroby powoduje, że u większości chorych następstwem z.z.s.k jest jedynie nieznaczna niepełnosprawność. Pomimo sztywności pleców możliwe jest wówczas prowadzenie normalnego trybu życia. Czasami jednak przebieg z.z.s.k. jest ciężki i postępujący, prowadzący do zniekształceń wyraźnie ograniczających ruchomość.

Głównie przyczyny niepełnosprawności to:

• Zesztywnienie stawów krzyżowo- biodrowych,

• Zaburzenia wentylacji płuc z upośledzeniem czynności układu oddechowego

• Nawracające zapalenie tęczówki,

• W następstwie, których dochodzi do upośledzenia wzroku.

Cdn.

Dr Gregorowicz-Cieślik

---