TURYSTYKA ŻYDOWSKA
Krótki zarys historii Żydów na ziemiach polskich
● XI w. - początki Żydów na terenie państwa polskiego. Napływ - głównie z Niemiec, Czech, Hiszpanii i Portugalii. Będąc prześladowanymi → byli w Polsce przyciągani tolerancją religijną i innymi licznymi przywilejami.
● Żydzi zajmowali się głównie handlem i rzemiosłem → osiedlali się głównie w miastach (w wydzielonych dzielnicach wznosili synagogi, kirkuty (= cmentarze), mykwy (= baseny lub zbiorniki z bieżącą wodą do rytualnej kąpieli, do oczyszczającego obmycia ludzi i naczyń skalanych nieczystościami rytualnymi) i ratusze)
● Pierwsze osiedla żydowskie → Sandomierz, Kraków - Kazimierz, a potem także na kresach wschodnich
● Podstawowe cechy charakterystyczne i dokonania Żydów poprzez dalsze stulecia:
- odrębność stanu (mowa, obyczaje, religia oraz prawa i pozycja społeczna)
- organizacja w gminy autonomiczne → posiadanie szerokiego samorządu, uwieńczonego ustanowieniem Sejmów Żydowskich
- utworzenie systemu obowiązkowego i powszechnego nauczania i wychowania religijnego młodzieży
● XVI w. → rozkwit kultury i sztuki żydowskiej
● XIX w. → duże przemiany w kulturze i mentalności żydowskiej → oświecenie żydowskie (rozwój klasycznej literatury, sztuki, muzyki i teatru judajskiego)
● Okres międzywojenny → równouprawnienie Żydów, jako mniejszości narodowej → ożywienie we wszystkich dziedzinach życia społecznego, politycznego i kulturalnego
● Okres powojenny → pojawienie się w Polsce tysięcy Żydów, wychodzących z ukrycia i obozów oraz reemigrujących z ZSRR (głównie w Łodzi i Wrocławiu). Powstało wiele organizacji oraz placówek religijnych i świeckich.
● Lata 40./50. i 60. → masowa emigracja Żydów z Polski z racji licznych wydarzeń politycznych w Polsce (począwszy od pogromu kieleckiego - 1946 r.)
● Podstawowe elementy kształtujące znaczenie żydowskiej turystyki przyjazdowej w Polsce:
- tradycje osadnictwa żydowskiego
- miejsca pamięci
- zachowane zabytki historii i kultury oraz przejawy jej współczesności
● Cechy charakterystyczne obiektów żydowskich i czynności z nimi związane:
- dobry stan zachowania obiektów o etnicznym, kulturowym i emocjonalnym znaczeniu dla Żydów dyktuje konieczność ich konserwacji i uporządkowania oraz stałej opieki nad nimi
- kirkuty powinny być ogrodzone i uporządkowane według praw konwencji międzynarodowej. Nagrobki muszą być konserwowane
- synagogi zaniedbane powinny być poddane remontom i konserwacji, by następnie stać się placówkami muzealnymi lub innymi kulturalnymi (biblioteka, archiwum, czytelnia itp.)
Obsługa turystyki żydowskiej
Cechy charakterystyczne:
Czas pobytu Żydów w Polsce → zazwyczaj kilkanaście dni (grupy z USA i Kanady → 3-4 dni)
Uczestnicy zwykle podróżują samolotami
Baza noclegowa → hotele o wysokim standardzie, zwykle w Warszawie, Krakowie i Lublinie w sąsiedztwie synagog i sklepów z koszerną żywnością
Szczególne wymogi gastronomiczne:
- spożywanie potraw koszernych (= z zachowaniem rytualnej czystości (mięso musi pochodzić ze zwierząt parzystokopytnych, należących do przeżuwaczy, ryby musiały mieć łuski i płetwy)
- świętowanie w szabas
- udział w ceremoniach synagogalnych