Egzamin z żywienia, część związana z żywieniem poszczególnych gatunków zwierząt

BYDŁO

1. Co to jest TMR

Jest to zadawana do woli mieszanina wszystkich pasz dawki pokarmowej, zmieszana tak, aby uniemożliwić krowie wybieranie (sortowanie) składników zmieszanych. Udział poszczególnych pasz w TMR decyduje i jej wartości pokarmowej. Do wyprodukowania takiej mieszanki potrzebny jest wóz paszowy.

2. Co to jest PMR

W związku z koniecznością przygotowania w dużych oborach kilku dawek kompletnych opracowano zasady żywienia dawkami półkompletnymi, czyli PMR. Żywienie tym systemem zakłada stosowanie jednej dawki kompletnej ( TMR ) dla wszystkich krów, pokrywającej zapotrzebowanie na produkcję np. 25 kg mleka, uzupełnianej paszami treściwymi dla krów o wydajności powyżej 28 kg/dzień.

3. Ilość pasz w żywieniu tradycyjnym

pasze objętościowe 10% masy ciała

• zielonki z trwałych użytków zielonych- 40-60kg

• kiszonki z łąk- do 40 kg

• kiszonki z kukurydzy latem 10-15kg

• kiszonki zimą- do 45kg

• buraki pastewne- 30-35 kg

• półcukrowe- 20-25kg

• cukrowe- 15 kg

• siano latem 3-4 kg

• siano zimą - 8kg

• siano ze słoma- 10kg

• objętościowe suche- 12kg ( słoma jęczmienna, jest to pasza zatwardzająca kał )

4.Od jakiej wydajności latem i jakiej zimą należy zacząć podawać pasze treściwe

• zimą od wydajności 12 kg należy zacząć podawać pasze treściwe

• latem od wydajności 18 kg mleka gdyż zielonki są bardzo dobrymi paszami

• 1 kg pasz treściwych powoduje powstanie 2-3 litrów mleka więcej

5. Jakich pasz nie stosujemy przy średnio wydajnych krowach?

Pasz pochodzenia zwierzęcego.

6. Najlepsze pasze stosujemy w I fazie laktacji, najsłabsze w zasuszeniu

7.Choroby metaboliczne:

Ketoza jest chorobą przemiany materii związaną z wysoką wydajnością krów. Występuje w fazie rozdajania. Główną przyczyną ketozy są błędy w żywieniu w okresie zasuszenia i wczesnej laktacji. Ketoza spontaniczna u krów wysokowydajnych powstaje po wycieleniu, kiedy potrzeby energetyczne przewyższają fizjologiczne ich pokrycie ze względu na ograniczenie apetytu i następuje gwałtowne uwalnianie tłuszczu zapasowego.

Przyczyny

• złe zbilansowanie dawki pokarmowej

• skarmianie złej jakości kiszonek o znacznej zawartości ketotwórczego kwasu masłowego

• skarmianie dużej ilości pasz ketogennych do których należą buraki, kiszonki z liści buraków

Objawy

• utrata apetytu

• otępienie

• apatia

• mleko ma zapach acetonu

Do dodatków zapobiegających ketozie można zliczyć niacynę, glikol propylenowy

Alkaloza żwacza (zatrucie azotanami)

Powstaje na skutek niewłaściwego żywienia krów

• dawki o nadmiarze związków azotowych

• dawki o niezbilansowanym stosunku białkowo-energetycznym na niekorzyść węglowodanów

• dawki z nadmiarem włókna, a niedoborem węglowodanów

• skarmianie złej jakości pasz zanieczyszczonych ziemią, spleśniałych, nadgnitych, zanieczyszczonych gnojowica

• częste zmiany dawki pokarmowej

• w prosty sposób- jest to nadmiar białka w dawce

Objawy:

• obniżenie wydajności mleka

• spadek zawartości tłuszczu w mleku

• wzrost zawartości tłuszczu w mleku przy stanach chorobowych

• zwierzęta kładą się na boku z otwartymi pyskami

Porażenie poporodowe (gorączka okołoporodowa, zaleganie okołoporodowe)

Zaleganie poporodowe występuje zwykle w okresie wycieleń, zarówno przed porodem jak i natychmiast po porodzie. Powodowane jest przez zwiększenie zapotrzebowania organizmu na wapń (2-3 razy) wynikający z rozpoczęcia sekrecji siary.

Bezpośrednią przyczyną zalegania okołoporodowego jest nieprawidłowe żywienie mineralne w okresie zasuszenia. Stosunek Ca:P w zasuszeniu powinien wynosić 1,5 : 1.

Przeciwdziałanie:

• ograniczenie skarmiania w okresie zasuszenia pasz bogatych w wapń ( lucerny, koniczyny, rzepy) przy uzupełnieniu dawki związkami fosforowymi lub mieszanką mineralną o właściwym stosunku Ca : P

• unikanie podawania kiszonek solonych i pasz bogatych w K

• iniekcja witaminy D3 przez i po porodzie

• stosowanie diety bogatej w aniony

Objawy:

• zanik apetytu

• niechęć do poruszania się

• utrudnione wstawanie

• podciąganie tylnych kończyn

• esowate skrzywienie kręgosłupa

• wstrzymanie oddawania moczu i kału

• suche nozdrza, zimne uszy

Hipokalcemia powstaje na skutek niedoboru Ca w dawce, złego wykorzystania Ca, złego stosunku Ca : P, niedoboru witaminy D3

Hipofosfatemia

Jej przyczyny to:

• niedobór fosforu w paszy

• złe wchłanianie fosforu na skutek nieodpowiedniego stosunku Ca : P ( optymalne wchłanianie dla P 2:1)

• wysoki poziom Zn, Fe i fitynianu w paszy

niedobór fosforu u krów jest zjawiskiem powszechnie spotykanym latem przy żywieniu zielonkami, niedobór fosforu powoduje utratę apetytu, chudnięcie, osłabienie, obniżenie płodności i wydajności krów

Tężyczka pastwiskowa ( hipomagnezemia )

Tężyczka jest zaburzeniem pokarmowym występującym u zwierząt żywionych na pastwisku. Pojawia się zwykle 2-4 tygodni od rozpoczęcia wypasu wiosennego ( rzadko jesiennego ). Najczęściej występuje wtedy, gdy zwierzęta nie są w stanie pobrać wystarczającej ilości dostępnego Mg, a wiec przy:

• skarmianiu paszy ubogiej w Mg

• zmniejszonym pobraniu paszy ( np. w wczesnej laktacji )

• zwiększonemu zapotrzebowaniu na Mg ( np. we wczesnej laktacji)

• działaniu czynników zmniejszających dostępność Mg dla zwierząt ( np. nadmiar potasu i azotu )

Objawy:

• zmniejszenie pobrania paszy i wydajności

• nadmierna pobudliwość nerwowa

• chwilowe wykrzywianie i drżenie mięśni pyska oraz barku

• nadmierne ślinienie, zgrzytanie zębami, zwierzęta kładą się na bok z głową wykrzywiona do tyłu

Zapobieganie:

• stopniowe wprowadzanie zielonki pastwiskowej do dawki

• stopniowe wydłużanie okresu przebywania na pastwisku

• stosowanie wypasu dawkowanego

• unikanie nagłych zmian dawki pokarmowej

• zabezpieczenie optymalnego udziału włókna w dawce pokarmowej co zapewnia właściwą motorykę przewodu pokarmowego

• prawidłowe bilansowanie białka oraz energii w dawce pokarmowej

• zwiększenie dawek Mg w warunkach zagrożenia tężyczka ( 30-50g MgO/krowę/dzień przez 3-4 tyg wypasu )

• stosowanie właściwego nawożenia azotowo-potasowego

8. Żywienie buhajka mięsnego o wadze 400 kg

• od 3 tygodnia pasze treściwe

• objętościowe soczyste węglowodanowe i kiszonki 20-35 kg

• objętościowe suche na zakładkę do 3 kg

9. ciele mięsne zostaje przy matce do 7 miesięcy, a mleczne powinno być od razu zabrane

10. Opas intensywny

Opas intensywny rozpoczyna się bezpośrednio po odchowie cieląt do masy 400-500 kg w wieku 13-16 miesięcy. Przyrosty dzienne średnio 1000-1400 g. W dawce pokarmowej stosuje się pasze objętościowe soczyste, bardzo dobrej jakości, skarmiane do woli, 2-4 kg paszy treściwej oraz niewielkie ilości siana.

11. opas półintensywny

opas półintensywny głównie tanimi paszami objętościowymi produkowanymi we własnym gospodarstwie z niewielkim dodatkiem paszy treściwych. Końcowa masa ciała 450-500 kg w wieku 18-22 miesięcy ( opas trwa dłużej, 12-16 miesięcy ) średnie przyrosty dzienne 700-850g. W opasie półintensywnym wydziela się 2 okresy:

• opas wstępny- ekstensywny od 6-12 miesiąca- pasze objętościowe soczyste i suche. Przyrost 600-800 g dziennie

• opas właściwy kolejne 6-8 miesięcy cyklu produkcyjnego polega na intensywnym żywieniu zwierząt paszami objętościowymi soczystymi

TRZODA CHLEWNA

1. na czym polega tucz tradycyjny

• prowadzony w gospodarstwie w oparciu o pasze gospodarskie np. parowane ziemniaki, świeże lub kiszone, otręby oraz zielonki

Należy pamiętać o :

• ograniczone musi być włókno

• zwrócić uwagę na wartość biologiczna białka

• 5% energii z zielonki

• 30% energii z ziemniaków

• 3,4 kg ziemniaki i 0,5 kg zielonki

2. Tucz przemysłowy

• tucz trwa od około 30-35 kg do wagi 110 kg

• odkładanie się białka w organizmach do około 80-90 kg m.c.

• ilość poszczególnych składników paszy zgodnie z zapotrzebowaniem

• średni przyrost 700g

• najczęściej stosuje się jedną średniobiałkową mieszankę w ciągu całego tuczu

3.Żywienie macior

• lochy niskoprośne- karmienie umiarkowane (skąpe)

• lochy wysokoprośne i luźne- karmienie dobre

• lochy karmiące- karmienie bardzo dobre

• na 5 dni przed oproszeniem ograniczenie ilości paszy

• w dniu oproszenia woda i otręby pszenne - środek przeczyszczający

• do 5 dnia po oproszeniu stopniowe zwiększanie paszy do ok. 6-6,5 kg/d

• w dniu odsadzenia nie podawać paszy

4. Żywienie prosiąt

• bezpośrednio po urodzeniu należy umożliwić im napicie się siary

• 2-3 dniu życia zaszczepić żelazem

• dostęp do wody

• od 2 tyg. życia należy podawać pasze uzupełniające ( prestarter i starter)

• pasze mlekozastępcze

5. Co wchodzi w skład mieszanek pełnoporcjowych i koncentratów

Mieszanki pełnoporcjowe = pełnodawkowe ( dla tuczników, macior, prosiąt np. PT1, PT2. Stanowią one jedyną paszę w żywieniu zwierząt + woda.

Śruty zbożowe stanowią około 70% składu całej mieszanki.

Koncentraty białkowe- składają się z pasz wysokobiałkowych( śruty poekstrakcyjne, nasiona roślin strączkowych - łubin, bobik, drożdże, mleko odtłuszczone w proszku, mączka rybna) oraz dodatków mineralno-witaminowych. Do niektórych koncentratów dodawane są preparaty enzymatyczne i probityki. Nie zawierają śrut zbożowych. Mogą występować w nich otręby pszenne jako nośniki składników mineralnych i witamin. Koncentraty białkowe zawierają ok. 30-35% białka ogólnego strawnego. Super koncentraty ( wybiera się do nich surowce o najwyższej jakości) zawierają jeszcze więcej białka, nawet 45%. Koncentraty i super koncentraty białkowe służą do sporządzania mieszanek pełnoporcjowych i uzupełniających w gospodarstwie poprzez mieszanie ich w odpowiednich proporcjach z paszami gospodarskimi- śrutami zbożowymi i ewentualnie otrębami

6. Komponenty wchodzące w skład pasz dla tuczników

Główne surowce (materiały) paszowe do produkcji mieszanek średniobiałkowych

Zbożowe ( 60-90% )

• kukurydza

• pszenica

• jęczmień

• pszenżyto

• owies

• żyto

• sorgo

• otręby pszenne

• otręby żytnie

Białkowe ( 10-30% )

ROŚLINNE

• śruty poekstrakcyjne:

1. sojowa

2. rzepakowa

3. słonecznikowa

4. lniana

5. arachidowa

6. groch bobik łubin

7. kiełki jęczmienne (słodowe)

ZWIERZĘCE

• mączka rybna

• mleko odtłuszczone

• susz

• serwatka suszona

• kazeina

• drożdże pastewne

INNE (10-40% )

Susze:

• z zielonek

• ziemniaczany

• buraczany

• płatki ziemniaczane

• wysłodki buraczane

• nasiona rzepaku

• oleje roślinne

• tłuszcze zwierzęce

• wytłoki rzepakowe

• melasa

• koncentrat energetyczny

MINERALNO-WITAMINOWE i inne (1-5%)

• kreda pastewna

• fosforan pastewny

• sól pastewna

• premiksy

• preparaty witaminowe

• aminokwasy

• dodatki funkcjonalne

7. Co ograniczamy?

• ilość włókna

• zboża z dużą ilością substancji antyżywieniowych tj. żyto, rzepak, pszenżyto, nasiona strączkowych

DRÓB

Na co należy zwrócić uwagę:

• ilość włókna- 2%

• substancje antyżywieniowe

• dodatki enzymatyczne do paszy dodatki paszowe- preparaty mineralne, witaminowe, enzymy wspomagające trawienie- betaglukanaza i ksylulaza, fitaza, lepiszcza, antyzbrylacze, stymulatory wzrostu, kokcydiostatyki

• preparaty ziołowe- poprawiające walory smakowe mieszanki zwiększające pobranie i wykorzystanie mieszanki

Typy pełnodawkowych mieszanek dla brojlerów produkowanych przez przemysł

• prestarter- pierwsze 5-6 dni życia ( ok. 11,9 MJ EM i 20,5% b.o. na kg mieszanki)

• starter- do 21 dnia ( 11,9-12,9 MJ EM i 20,54-22,4% b.o. na kg mieszanki)

• grower- do 40-42 dnia (12,1-13,4 MJ EM i 19,0-20,0 b.o. na kg mieszanki)

• finiszer- od 42 dnia do zakończenia tuczu tj. do ok. 49 dnia życia (12,1-13,4 MJ EM i 18-19 % b.o. na kg mieszanki )

pasze stosowane w żywieniu drobiu grzebiącego:

• jęczmień i owies

• znaczne ilości polisacharydów niskobiałkowych- pentozanów i betaglukanów- zwiększają lepkość treści przewodu pokarmowego i wilgotność odchodów ( szczególnie u młodych ptaków)

• znaczne ilości włókna surowego- źle trawionego i obniżającego strawność

• wymagają często uzupełnienia preparatami enzymatycznymi

• pszenica i pszenżyto

• pszenżyto (dodatek enzymu)

• kukurydza

• dobra strawność i wysoka wartość energetyczna- 20% kukurydzy w mieszankach dla nioski pozwala na uzyskanie prawidłowego zabarwienia żółtka jaj

• otręby pszenne- dużo włókna ( w granulowanych mieszankach większa strawność)

• otręby żytnie- alkilorezorcynole- nie są stosowane w żywieniu drobiu

• żyto i otręby żytnie mogą być niebezpieczne dla drobiu ze względu na zanieczyszczenia sporyszem- ilość sporyszu w paszach dla drobiu nie może przekroczyć 0,5 kg ziarna

KONIE

1. Obrok jest to sieczka ( 2 cm ) + ziarno

2. orientacyjne ilości pasz w dawkach dla koni

Orientacyjne ilości pasz w dawkach dla koni

• objętościowe suche- do 12 kg

• treściwe (w zależności od wykonywanej pracy)

• praca lekka 2-4 kg

• praca średnia 6 kg

• praca ciężka i bardzo ciężka do 10 kg

• okopowe do 15 kg

• zielonki do 30 kg

• kiszonki do 15 kg ( bardzo dobrej jakości i dobrej jakości, kiszonki z trwa i kukurydzy)

3. ograniczamy pasze pęczniejące, zanieczyszczone piaskiem, pasze z substancjami antyżywieniowymi.

Substancje antyodżywcze:

SUBSTANCJE ANTYODŻYWCZE

Substancje szkodliwe

Występowanie

Polisacharydy nieskrobiowe β- glukan anabinoksylany β- galaktany inhibitory chymotrypsyny i trypsyny, proteaz amylazy alkaloidy alkaloidy steroidowe, glikoalkaloid, solanina Glikozydy cyjanogenne linamaryna durryna wicjanina Glikozydy kumarynowe Saponiny Glukozynolany Synapina Kwas erukowy Białka antygenowe Polifenole Alkilorezorcynle Tanina Gossypol Fityniany Nitrozoaminy, aminy biogenne Nieprzyswajalne kompleksy aminokwasowe

Zboża (jęczmień, owies, żyto, pszenica) Zboża (żyto, pszenica) Nasiona roślin strączkowych Żyto, przenżyto, jęczmień, soja, groch, bobik Nasiona słonecznika Łubiny Ziemniaki Siemię lniane Sorgo Wyka nostrzyk, trawy susz z roślin motylkowatych, owies rzepak rzepak, gorczyca rzepak, gorczyca, nasiona roślin strączkowych soja żyto, pszenżyto, pszenica sorgo, groch, bobik, rzepak, słonecznik bawełna zboża, nasiona roślin strączkowych, rzepak mączki zwierzęce, mączka rybna, kiszonki

Skład pasz, głównie należy zwrócić uwagę na białko:

• zboża- 10%

• rośliny strączkowe- 20-45%

• rośliny oleiste- siemię lniane 25%

• śruty poekstrakcyjne- 35-40%

• siano- 8-21%

• okopowe- 4-12%

• mączka rybna- 30-70%

• kiszonka z kukurydz- 1,8-5,1%

• zielonki- 1,8-5 %

Produkty uboczne przemysłu rolno-spożywczego pochodzenia roślinnego

produkty uboczne przemysłu młynarskiego

• otręby

• pszenne 14% białka

• żytnie 13%

• jęczmienne

• owsiane

• kukurydziane

Ze zbóż otrzymujemy: otręby, kiełki słodowe, młuto, wywary, słomę, plewy

Z okopowych: susz ziemniaczany i buraczany, wysłodki, płatki ziemniaczane, drożdże

Z przemysłu olejarskiego otrzymujemy

• śruty poekstrakcyjne

• sojowa- nawet powyżej 47%

• rzepakowa - 25%

• słonecznikowa- 28%

• lniana- 35%

Dodatki ułatwiające zakiszanie

Dodatki ułatwiające zakiszanie pasz

1. pasze węglowodanowe- kiszonki kombinowane

• kukurydza

• melasa ( 20-50 kg/t )

• susz buraczany

• zboża

2. preparaty chemiczne pełniące rolę inhibitorów fermentacji

• kwas mrówkowy oraz mieszaniny z jego udziałem

• kwas siarkowy

• kwas solny

• kwas fosforanowy

3. inakulanty

• bakterie ( Lactobacillus i Streptococcus)

4. enzymy

5. pasze suche zwiększając zawartość suchej ,masy

• słoma

• plewy

6. sól kuchenna i inne sole ( wzrost ciśnienia osmotycznego )

7. antybiotyki ( selektywne działanie na drobnoustroje )

8. gazy ( działanie selektywne na mikroflorę i redukujące zawartość tlenu )

• chlor

• dwutlenek węgla

• dwutlenek siarki

Dodatki te są skuteczne wyłącznie przy zachowaniu wszystkich zasad stosowania pasz.

1

---