Rozstrzygnięcia sądu odwoławczego
W świetle KPK sąd odwoławczy wydaje jedno z następujących rozstrzygnięć:
1. Utrzymanie w mocy zaskarżonego orzeczenia. Stanowi ono wyraz kontrolnego charakteru instancji odwoławczej, zapada ono gdy przeprowadzona w ramach i poza granicami środka odwoławczego kontrola nie stwierdziłą uchybień wymagających zmiany lub uchylenia zaskarżonego orzeczenia. Rozstrzygnięcie to kończy tok instancji i powoduje uprawomocnienie się orzeczenia pierwszoinstancyjnego.
2. Zmiana zaskarżonego orzeczenia. Oznacza ona wydanie rozstrzygnięć co do istoty odmiennych od tych, które zawiera zaskarżone orzeczenie. O zmianie zaskarżonego orzeczenia orzeka sąd odwoławczy, gdy dysponuje odpowiednim materiałem dowodowym. Zmiana orzeczenia może być następstwem orzekania zarówno w granicach, jak i poza granicami środka odwoławczego, może dotyczyć poszczególnych rozstrzygnięć, mieszczących się w zaskarżonym orzeczeniu, lub powodować wydanie orzeczenia całkowicie odmiennego w swej treści od zaskarżonego. Zmiana orzeczenia obejmuje swym zakresem wszelkie formy orzekania merytorycznego przez sąd. Orzeczenie takie jest decyzją kończącą postępowanie.
Zmiana taka jest możliwa tylko w przypadku gdy sąd dysponuje odpowiednim materiałem dowodowym. Sąd odwoławczy nie powinien podejmować decyzji na podstawie odmiennej oceny dowodów, w porównaniu z oceną sądu pierwszej instancji. W świetle dyrektywy bezpośredniości należy powiedzieć, że trudnym do zaakceptowania by było oparcie orzeczenia na odmiennej ocenie dowodów bez bezpośredniego ich przeprowadzania. Odmienną ocenę dowodów można by dopuścić w instancji odwoławczej tylko wówczas, gdy sąd uzupełnia postępowanie dowodowe w ramach art 452 kpk.
3. Uchylenie zaskarżonego orzeczenia. Stanowi ono pierwotne rozstrzygnięcie sądu odwoławczego, na mocy którego zaskarżone orzeczenie traci byt procesowy, przestaje obowiązywać. Uchylając zaskarzone orzeczenie sąd odwoławczy musi wydać rozstrzygnięcie wtórne (następcze), a więc zadecydować o losie dalszego postępowania karnego. Orzeczenie sądu odwoławczego w takim przypadku zawiera więc dwa rozstrzygnięcia mieszczące się w jednym orzeczeniu sądu odwoławczego.
Przesłanki uchylenia: gdy dopuszczono się uchybienia stanowiącego bezwzględną przyczynę uchylenia orzeczenia (art 439), lub które mogło mieć istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia lub które mogło mieć istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia (art 438) i jednocześnie:
- nie wchodzi w grę zmiana orzeczenia
- zebrany materiał dowodowy jest niewystarczający do wydania orzeczenia co do istoty sprawy i nie można go uzupełnić w trybie art 452
Uchylając zaskarżone orzeczenie sąd odwoławczy ma możliwość:
- przekazania sprawy do ponownego rozpoznania (gdy zebrany materiał dowodowy nie wystarcza do wydania orzeczenia o zmianie, lub gdy dopuszczono się istotnego uchybienia wymagającego przeprowadzenia rozprawy przed sądem I instancji)
- umorzenia postępowania np w wypadku orzeczenia przez sąd I instancji kary, środka karnego lub zabezpieczającego nieznanego ustawie.
Można uchylić w całości lub w części, co zależy od tego czy przyczyna uchylenia obejmuje całe orzeczenie, czy też poszczególne jego części. Trzeba też zwrócić uwagę na regułę ne peius.