Pobudliwość:
Zdolność reagowania komórki, tkanki, lub organizmu na bodziec stanem pobudzenia
Bodźce
Swoiste: działające na swoisty receptor
Nieswoiste/heterologiczne/: pobudzają poprzez działanie zbyt dużą siłą
Progowe-najsłabsze działające
Podprogowe -tylko pobudzenie miejscowe bez rozprzestrzeniania się
Nadprogowe- o sile znacznie większej niż progowe
Sumowanie przestrzenne
Sumowanie czasowe
Komórki pobudliwe
Komórki nerwowe (przenoszenie i modyfikacja impulsów)
Komórki mięśniowe (skurcz w odpowiedzi na impuls)
„wszystko albo nic”
Potencjał spoczynkowy komórki
Różnicą potencjałów pomiędzy wnętrzem a zewnętrzem komórki (50-100mV)
Na pow. wew. błony - ładunek ujemny
Na pow. zewnętrznej - ładunek dodatni
Dzięki nierównomiernemu rozmieszczeniu jonów po obu stronach błony kom.
Geneza potencjału spoczynkowego
Aktywny transport Na+ poza komórkę
K+ do komórki
! POMPA SODOWO-POTASOWA !
Spoczynkowa niska przepuszczalność błony dla Na+
Nieprzepuszczalność dla anionów organicz.
Niezła przepuszczalność dla K+
Potencjał czynnościowy komórki
Zmiana potencjału komórki pobudliwej
Spowodowana wystąpieniem zmian stężeń jonowych
Na skutek pobudzenia (działaniem bodźca)
Przebieg potencjału czynnościowego
Wzrost przepuszczalności dla sodu /kilkaset x
t 0,5-2 msek + 20 mV
Aktywacja przemieszczania potasu na zewnątrz komórki
Uaktywnienie pompy sodowo -potasowej /repolaryzacja/
Zmiany pobudliwości komórki
Okres refrakcji bezwzględnej > -55mV brak odpowiedzi na bodźce
Okres refrakcji względnej -, - 55 mV przejściowy spadek pobudliwości, może zadziałać b. silny bodziec
Okres nadpobudliwości- egzaltacji
Spadek pobudliwości - faza hyperpolaryzacji
Neuron
Soma (ciało komórki)
Neuryt (akson), jego kolaterale
Dendryty
Neuron
Neuroplazma
Neurolema
Aksolema
Osłonka mielinowa - kom. Schwanna
Węzły Ranviera co 1,5 mm
oligodendrocyty
Neuron
Ok..30 bilionów neuronów
długość aksonu od 1 do 120 cm
wielkość 4 - 150 mikrometrów
Rodzaje synaps
NERWOWO-NERWOWE
akso-dendrytyczne
akso-aksonalne
akso-somatyczne
Sprzężenie elektrowydzielnicze
Uwalnianie pod wpływem potencjału czynnościowego w szczelinie synaptycznej substancji chemicznych spełniających rolę mediatorów
Sprzężenie chemiczno- elektryczne
Przekazywanie pobudzenia presynaptycznego na błonę postsynaptyczną przez
1. Uwolnienie mediatora do szczeliny synaptycznej
2. Połączenie mediatora/transmitera/ z receptorem /błoną postsynaptyczną/
3. Wzbudzenie potencjału postsynaptycznego
Mediatory
Pobudzające: Acetylocholina, Dopamina, Noradrenalina, 5-hydroksytryptamina, substancja P.
Hamujące: GABA, ß-alanina, glicyna, prostaglandyny
Potencjały postsynaptyczne
Pobudzający: depolaryzujący, wyzwalający potencjał czynnościowy
Hamujący: hyperpolaryzujący
Opóźnienie postsynaptyczne: czas przejścia informacji przez sczczelinę synaptyczną
( od 0,5 do kilku ms)
Synapsa - cechy charakterystyczne;
Działanie integracyjne:
sumowanie- dodawanie się potencjałów czynnościowych
torowanie- wielkość potencjałów postsynaptycznych rośnie wraz z powtarzaniem bodźca
hamowanie postsynaptyczne bezpośrednie-po wyładowaniu postsynaptycznym/brak reakcji/
hamowanie postsynaptyczne pośrednie- inne połączenie akso-aksonalne
Podział włókien nerwowych:
Bezmielinowe: fala depolaryzacji w sposób ciągły v = 2 m./sek
Mielinowe: depolaryzacja pomiędzy przewężeniami Ranviera skokowo, impulsywnie v = kila -120 m./sek
Podział czynnościowy:
Aferentne- dośrodkowe /a/
Eferentne -na obwód /e/
Czuciowe
Ruchowe
Grupy włókien nerwowych:
A- rdzeniowe, mielinowe czuciowe, somatyczne, a ,e
B - mielinowe, układ wegetatywny - (Ach) /PS, S - przedzwojowe/
Cs - bezmielinowe , układ wegetwtywny,S pozazwojowe (Na)
Cd.r - czuciowe, bezmielinowe rdzeniowe - (a)
Komórka mięśniowa: miocyt
mm. gładkie
mm. poprzecznie prążkowane
szkieletowe
mięsień sercowy
Mięśnie szkieletowe
Włókna mięśniowe (na długość mięśnia)
Sarkolema, cewki T
Sarkoplazma
Siateczka sarkoplazmatyczna, cysterny końcowe
Jądra komórkowe
Miofibryle
Sarkomer
Prążek anizotropowy A
Prążek izotropowy I
Prążek H
Linie Z
Pobudzenie komórki mięśniowej:
Depolaryzacja sarkolemy - cewek T
Aktywacja układów kurczliwych - Ca
Pojedyncze pobudzenie- 5 - 10 ms
Pojedynczy skurcz po 2 ms od pobudzenia - kilka-kilkadziesiąt ms
Sprzężenie elektromechaniczne
Aktywacja układów kurczliwych przez powstały potencjał czynnościowy
Uwalnianie Ca z cystern końcowych
Odblokowanie kompleksu troponina - tropomiozyna przez Ca
Przesuwanie się nitek aktyny
Rozkojarzenie elektromechaniczne
Brak skurczów przy zachowanym potencjale czynnościowym
Rodzaje skurczów
Pojedynczy
Tężcowy - niezupełny, zupełny
Izotoniczny (tonus = const)
Izotoniczny wtórnie obciążony (auksotoniczny)
Izometryczny bez skracania
Typy komórek mięśniowych
I - powolne, czerwone (metabolizm gł. tlenowy - dużo sarkoplazmy, mioglobiny, mitochondriów, naczyń)
IIa - szybkie, białe (metabolizm gł. beztlenowy, szybkie precyzyjne ruchy, szybko objawy zmęczenia)
IIb - pośrednie (szybkie o przewadze metab tlenowego, później się męczą niż IIa)
Mięśnie gładkie
Wrzecionowate, w środku jądro, brak podziału na serkomery (brak linii Z)
Aktyna, miozyna równolegle do osi kom.
Białka kurczliwe 10% masy
Aktywacja skurczu przez kompleks Ca-kalmodulina (białko cytoplazmatyczne)
Potencjał spoczynkowy - 35 - 65 mV
Cechy charakterystyczne
Dłużej trwający skurcz, ale słabszy
Większe rozciąganie
Właściwości automatyzmu/zdolność do samopobudzania/
Obrona skurczem przed nadmiernym rozciąganiem
Pobudzanie mięśni gładkich
Własne impulsy z komórek rozrusznikowych
Czynniki fizyczne (rozciąganie, temperatura, CO2, zmiany pH)
Mediatory ukł. autonomicznego
Regulacja mm.gładkich
Noradrenalina (Na)
receptor α- depolaryzacja, skurcz
receptor ß - hiperpolaryzacja, zwiotczenie (efekt zależy od przewagi danych receptorów w poszczególnych mięśniach)
Acetylocholina (Ach) -receptor muskarynowy M - depolaryzacja lub hiperpolaryzacja, zawsze odwrotnie niż Na
Podział czynnościowy mm. gładkich
Wielojednostkowe - obficie unerwione, szybka odpowiedź, bez automatyzmu (drobne tętniczki, nasieniowód)
Jednostkowe - skąpe unerwienie, liczne komórki rozrusznikowe (mm. jelit, dużych tętnic)
Pośrednie - unerwienie asymetryczne (ściany małych, średnich tętnic)
7