Nitrogliceryna
glyceryl trinitrate
vasodilatans coronaria, vasodilatans peripherica
C01DA
Działanie: Lek rozszerzający szybko, silnie i krótkotrwale naczynia krwionośne (przede wszystkim żylne). Zmniejsza obciążenie wstępne i następcze w wyniku czego zmniejsza się zużycie tlenu w m. sercowym. W krążeniu wieńcowym działa rozszerzająco zarówno na naczynia łączące, jak i na drobne naczynia oporowe, co zwiększa perfuzję krwi, zwłaszcza w warstwie podwsierdziowej m. sercowego. Obniża ciśnienie tętnicze. Nitrogliceryna podana s.l. w tabletce działa po ok. 2-3 min, w aerozolu po 1 min, a działanie utrzymuje się do ok. 2 h. Postaci dopoliczkowe podane na błonę śluzową jamy ustnej działają do kilku godzin. Nitrogliceryna wchłania się przez skórę po podaniu w postaci maści lub plastra, działanie pojawia się po kilku minutach, w przypadku plastra utrzymuje się ono przez zalecany okres przytwierdzenia plastra do skóry. Po podaniu i.v. działanie leku rozpoczyna się 1-2 min po rozpoczęciu wlewu, obniżenie ciśnienia tętniczego utrzymuje się do chwili zakończenia wlewu, efekt przeciwniedokrwienny zaś trwa dłużej w zależności od indywidualnej reakcji chorego. Postaci o przedłużonym działaniu do podawania p.o. rozpoczynają działanie po ok. 10 min, utrzymuje się ono do ok. 10 h; poprawiają hemodynamikę w przypadkach niedotlenienia m. sercowego i wyrównują bilans tlenowy, zwiększają rezerwę wieńcową, zapobiegają napadom dławicy piersiowej. Nitrogliceryna intensywnie rozkładana jest przez sok żołądkowy, frakcja wchłonięta zaś w znacznym stopniu ulega metabolizmowi w wątrobie, a w dalszej kolejności również w erytrocytach, tkankach naczyniowych. Podanie na błonę śluzową jamy ustnej ogranicza ryzyko rozkładu w kwaśnym pH żołądka oraz przechodzenie nitrogliceryny przez krążenie wątrobowe.
Wskazania: Tabletki podjęzykowe i aerozol stosuje się do przerywania napadów dławicy piersiowej, a także w skurczu przełyku, ostrym zatruciu kokainą i epinefryną, w kamicy żółciowej (szczególnie w kurczu zwieracza Oddiego wywołanego opioidami), w zespole Raynauda. Tabletki podjęzykowe, dopoliczkowe i o przedłużonym uwalnianiu, maść, plastry przezskórne i aerozol stosuje się do zapobiegania napadom dławicy piersiowej. Nitroglicerynę podawaną i.v. stosuje się w niestabilnej dławicy piersiowej, zawale serca, zastoinowej niewydolności serca, obrzęku płuc, przełomie nadciśnieniowym, kontrolowanej hipotonii podczas zabiegów operacyjnych.
Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na którykolwiek składnik preparatu, niedociśnienie w przebiegu zawału serca, kardiomiopatia przerostowa ze zwężeniem drogi odpływu, zaciskające zapalenie osierdzia, tamponada serca, nadciśnienie płucne o nieznanej etiologii, jaskra z zamykającym się kątem przesączania, toksyczny obrzęk płuc. Nie stosować równolegle z inhibitorami 5-fosfodiesterazy (np. sildenafilem). Ostrożnie stosuje się w niedokrwistości, urazach czaszkowo-mózgowych, krwotokach mózgowych, ortostatycznych zaburzeniach krążenia. Szczegółowe informacje dotyczące przeciwwskazań i środków ostrożności - patrz zarejestrowane materiały producenta.
Interakcje: Leki hipotensyjne, antagoniści wapnia, inhibitory konwertazy angiotensyny oraz alkohol etylowy mogą nasilać działanie nitrogliceryny, powodując nadmierne obniżenie ciśnienia tętniczego. Dihydroergotamina może osłabiać działanie nitrogliceryny; nitrogliceryna może zwiększać dostępność biologiczną dihydroergotaminy. Niesteroidowe leki przeciwzapalne mogą osłabiać działanie nitrogliceryny. Równoległe stosowanie nitrogliceryny i pochodnych fenotiazyny może powodować znaczny spadek ciśnienia tętniczego.
Działanie niepożądane: Niekiedy występują: zaczerwienienie skóry, zawroty i bóle głowy, nudności i wymioty, odczyny alergiczne, spadek ciśnienia tętniczego, osłabienie, nadmierna potliwość. Podanie w postaci aerozolu może spowodować uczucie krótkotrwałego pieczenia w jamie ustnej. Podanie leku osobom zatrutym etanolem zwiększa niebezpieczeństwo śmiertelnego zatrucia, szczególnie u chorych z niewydolnością nerek. Działania niepożądane są o wiele słabsze w przypadkach stosowania preparatów o przedłużonym działaniu. Przedawkowanie: spadek ciśnienia tętniczego, odruchowa tachykardia. Ciężkie zatrucie: sinica, niepokój, methemoglobinemia, niewydolność krążeniowo-oddechowa. Brak swoistego antidotum. Leczenie objawowe. W przypadku methemoglobinemii 1% stosuje się roztwór błękitu metylenowego i.v. w dawce 1-2 mg/kg mc.
Ciąża i laktacja: Kategoria B/C. Ostrożnie stosować w okresie karmienia piersią.
Dawkowanie: Początkowo podaje się p.o. dawkę próbną 0,25 mg, następnie 0,5-1 mg s.l., w napadzie bólu 0,5-2 mg s.l., w razie potrzeby powtórzyć po kilkunastu min. Postaci o przedłużonym działaniu podaje się p.o. w dawce 2,5 mg 2-3 razy na dobę lub 6,5-15 mg/d 2 ×/d, zachowując niesymetryczny schemat dawkowania, czyli jeden 16-godzinny odstęp między dawkami; tabletek nie należy rozgryzać. Miejscowo: wcierać maść w skórę klatki piersiowej okolicy przedsercowej 3-4 razy na dobę przez kilka tyg. albo naklejać 1 ×/d plaster uwalniający 5-10 mg/d nitrogliceryny (odklejać na 8-10 h, by zapobiec rozwojowi tolerancji). Aerozol: w przypadku napadu bólu dławicowego 0,4 mg pod język na błonę śluzową jamy ustnej, do 3 dawek w ciągu 15 min; jeżeli ból nie ustąpi w tym czasie, należy rozważyć możliwość wystąpienia ostrego incydentu wieńcowego. We wlewach i.v.: pod kontrolą wskaźników hemodynamicznych krążenia: początkowo w dawce 5-10 µg/min, modyfikowanej stopniowo o 5 µg/min w zależności od stanu chorego do 20-200 µg/min. Wlew kontynuować w zależności od potrzeby 24-72 h. W razie podejrzenia rozwoju tolerancji, która w zależności od dawki może się rozwinąć już po ok. 24 h, zrobić 8-godzinną przerwę w podawaniu leku. Nagłe zakończenie wlewu może wywołać zaostrzenie dolegliwości, dlatego też należy stopniowo zmniejszać dawkę leku. Po zakończeniu leczenia dożylnego możliwie wcześnie należy podać doustnie azotany. U dzieci 0,2-0,5 µg/kg mc./min.
Uwagi: Leku w postaci aerozolu nie wolno wdychać, gdyż u osób wrażliwych może to powodować skurcz oskrzeli.
Preparaty
glyceryl trinitrate
1