. Cesarz przestał być "pierwszym obywatelem" (łac. princeps) i otwarcie stał się władcą absolutnym. Wprowadził wschodni rytuał dworski, charakteryzujący się niezwykłym przepychem. Między panującym a społeczeństwem wytworzył się ogromny dystans. absolutna władza panującego, któremu przypisuje się cechy boskie; władca stał się panem (dominus) życia i majątku obywatela; d. towarzyszył m.in. zwyczaj oddawania hołdu na kolanach

On stworzył dominat, czyli ustrój, który charakteryzował się wzrostem cesarskiego absolutyzmu i przyjęciem wschodniego ceremoniału. Trajan zapoczątkował odchodzenie od pryncypatu, Dioklecjan był pierwszy, który od pryncypatu odszedł. Trudności związane z utrzymaniem ciągłości władzy oraz to, że wojsko wybierało i w każdym momencie mogło zdetronizował władcę, który był niewygodny, skłoniły Dioklecjana do stworzenia systemu tetrarchii. Na czym on polegał? Państwo zostało podzielone na dwie części: imperium wschodnie i imperium zachodnie. Każde imperium miało swojego augusta. Ponadto każdy august miał do pomocy cezara. System tetrarchii opierał się na tym, że august miał rządzić 20 lat, po 20 latach miał abdykować, w miejsce augusta wstępował cezar.
O co chodziło Dioklecjanowi? Władzę w państwie miał objąć ten, który do tej pory pomagał, a zatem ten, który znał politykę wewnętrzną państwa, orientował się we wszelkich prawach państwowych, i to dawało gwarancję, że polityką będzie kontynuowana. Ponadto podział na dwie części był związany z wielkim terytorium.

zterech władców - dwóch starszych (tzw. Augustów) i dwóch młodszych (tzw. Cezarów) (tetrarchia), przy czym starsi oddają władzę po 20 latach młodszym, którzy mianowali kolejnych młodszych; pociągało to za sobą podział państwa na cztery okręgi;

---