Procedura układowa - windykacja trudnych kredytów

Zarządzanie trudnymi kredytami to proces, przez który każdy kredytodawca, bez względu na posiadanie umiejętności w zakresie udzielania kredytów, będzie musiał przejść. Po zidentyfikowaniu trudnego kredytu należy wyznaczyć osobę lub stworzyć komórkę organizacyjną odpowiedzialną za jego restrukturyzację. Trudnymi kredytami powinni zajmować się specjaliści nie zaangażowani w proces kredytowania, posiadający wiedzę i doświadczenie w postępowaniu z kredytami z grup wysokiego ryzyka. W celu rozwiązania problemu konieczne jest posiadanie szeregu kwalifikacji m. in. w zakresie przeprowadzania analiz finansowych, negocjowania oraz prawa. Specjalistyczna jednostka wewnątrz banku ma dużo większe szanse opanowania wszystkich wymaganych umiejętności niż pracownicy zaangażowani w podstawową działalność kredytową. Wybór rozwiązań zależy od decyzji kierownictwa banku, które powinno brać pod uwagę liczbę kredytów trudnych oraz kwalifikacje i obciążenia zatrudnionego personelu.

Każdy przypadek trudnego kredytu powinien być rozpatrywany indywidualnie. Informacjami płynącymi z różnych źródeł są m. in.:

• dane zawarte w sprawozdaniach finansowych,

• zaniechanie lub nieterminowe spłacanie kredytów,

• informacje pochodzące z rozmów z kredytobiorcą,

• informacje pochodzące od dostawców lub odbiorców,

• dane z innych komórek banku.

Proces zarządzania trudnymi kredytami

Wykrywanie

Zbieranie informacji i urealnianie analiz

Decyzja o trybie postępowania

Negatywna Pozytywna

Egzekucja sądowa lub Wewnętrzne postępowanie

administracyjna ugodowe

Postępowanie upadłościowe Postępowanie układowe

Spłata kredytu

Bezpośrednie kontakty z kredytobiorcą mogą dostarczyć ważnych informacji, ułatwiających wczesną identyfikację trudnego kredytu. Są to w szczególności:

▪ zmiany w kadrze kierowniczej,

▪ problemy rodzinne,

▪ zmiana stosunku kredytobiorcy do banku,

▪ nie wywiązanie się ze zobowiązań osobistych,

▪ niezdolność do planowania,

▪ skłonność do podejmowania spekulacyjnych interesów,

▪ nierealistyczne ustalenie cen wyrobów lub usług,

▪ brak dbałości o zakład lub wyposażenie,

▪ utrata klientów.

Analizując informacje ze źródeł zewnętrznych i z innych komórek banku, należy zwrócić uwagę na:

1. pytania na temat sytuacji finansowej dłużnika, kierowane do banku kredytującego przez inne banki lub kontrahentów,

2. toczące się w stosunku do kredytobiorcy postępowanie egzekucyjne, w szczególności na wniosek Urzędu Skarbowego lub ZUS,

3. sądowe spory majątkowe,

4. malejące obroty na rachunkach bankowych,

5. istnienie innych kredytodawców,

6. zaniechania lub osłabienie komunikacji z bankiem.

Dla pełnego rozeznania skali powstającego problemu, analizie należy poddać posiadanie zabezpieczenia i ocenić skuteczność ich realizacji w drodze ugodowej. Na podstawie zgromadzonych informacji i dokumentów dokonać należy aktualizacji analizy kredytobiorcy i przedsięwzięcia, które było przedmiotem kredytowania. Analiza ta powinna odpowiedzieć na pytanie, czy kredytobiorca jest w stanie w rozsądnej perspektywie czasowej, osiągnąć dochody pozwalające mu na spłatę zadłużenia.

Na podstawie przeprowadzonych analiz należy podjąć decyzję czy kieruje się sprawę do postępowania egzekucyjnego czy restrukturyzujemy zadłużenie, stwarzając dłużnikowi warunki dalszego funkcjonowania i dobrowolnej spłaty zadłużenia. Podejmując tą decyzję zawsze należy mieć na uwadze uzyskanie jak najlepszego efektu ekonomicznego dla banku. Ocenie należy poddać korzyści, jakie płyną dla banku z zastosowaniem rozwiązań proponowanych przez dłużnika lub z nim uzgodnionych, w stosunku do rozwiązań przymusowych.

Trudne kredyty powinny być poddane restrukturyzacji wtedy, gdy potencjalny koszt restrukturyzacji jest niższy lub równy potencjalnemu kosztowi windykacji i gdy spełnione są pozostałe warunki, tj.:

• kredytobiorca dostarczył lub ma zamiar dostarczyć w odpowiedniej formie zestawienie finansowe oraz przepływy gotówki,

• dochody dotychczas uzyskiwane stanowią podstawę do prognozy dochodów w przyszłości,

• dostępne aktywa stanowią zabezpieczenie,

• kredytobiorca, po pokryciu koniecznych wydatków operacyjnych oraz wydatków na życie, przeznacza pozostałą część dochodu na spłatę kredytu,

• kredytobiorca jest w stanie zaradzić bieżącym trudnościom finansowym oraz spłacić zrestrukturyzowany kredyt.

Przed podpisaniem odpowiednich umów bądź porozumień bank powinien wymagać od dłużnika materiałów i dokumentów pomagających zweryfikować jego zdolność kredytową.

Postępowanie układowe może być przeprowadzone tylko na rzecz podmiotów gospodarczych, które z powodu wyjątkowych i niezależnych od nich okoliczności zaprzestały płacenia długu. Natomiast podstawą otwarcia postępowania układowego nie może być lekkomyślność, niedbalstwo lub rażąca niegospodarność dłużnika.

Według art. 2 Prawa Układowego nie ma prawa żądać otwarcia postępowania układowego ten, kto:

• mimo obowiązku nie prowadził prawidłowej rachunkowości,

• już raz zawarł układ w postępowaniu układowym lub był upadłym, jeżeli od zatwierdzenia układu lub ukończenia postępowania upadłościowego nie upłynęło jeszcze pięć lat,

• nie wykonał układu, zawartego w postępowaniu układowym lub upadłościowym,

• dopuścił do umorzenia postępowania układowego, jeżeli od umorzenia nie upłynęło jeszcze pięć lat.

Wierzytelności wyłączone z postępowania układowego to:

• podatki i opłaty oraz świadczenia pieniężne, do których stosuje się przepisy ustawy o zobowiązaniach podatkowych, z odsetkami za zwłokę i kosztami egzekucji,

• należności z tytułu ubezpieczeń społecznych i obowiązkowych ubezpieczeń majątkowych, bieżące i zaległe za rok poprzedzający otwarcie postępowania układowego ,

• należności z tytułu umów o prace,

• należności z umowy o rentę lub o dożywocie oraz alimenty,

• należności zabezpieczone zastawem,

• należności zabezpieczone hipoteką z wyjątkiem hipotek uzyskanych w ostatnim miesiącu przed otwarciem postępowania układowego,

• wymierzone na podstawie ustawy o odpadach, a nie pobrane opłaty za umieszczenie odpadów na składowisku odpadów i za czas ich składowania oraz łączne kary pieniężne,

• wymierzone na podstawie przepisów o ochronie i kształtowaniu środowiska, a nie pobrane opłaty za wprowadzanie substancji zanieczyszczających do powietrza oraz kary pieniężne,

• wymierzone na podstawie przepisów ustawy - prawo wodne, a nie pobrane opłaty za szczególne korzystnie z wód i urządzeń wodnych stanowiących własność państwa oraz kary pieniężne.

Według Prawa układowego do przeprowadzenia postępowania układowego właściwy jest Sąd Rejonowy - Sąd Gospodarczy, w którego okręgu znajduje się podmiot gospodarczy. Wniosek o wszczęcie postępowania układowego powinien zawierać prośbę o otwarcie postępowania oraz określać okoliczności uzasadniające wszczęcie postępowania układowego. Do podania o otwarcie postępowania układowego dłużnik winien dołączyć :

▪ propozycje układowe,

▪ bilans z rachunkiem wyników,

▪ wyciąg z rejestru jeżeli dłużnik podlega obowiązkowi wpisu do rejestru,

▪ spis wierzycieli ze wskazaniem imion, nazwisk lub firm i adresów oraz wymienieniem wierzytelności i terminów ich płatności; wierzytelności, które nie są objęte postępowaniem układowym winny być wyszczególnione oddzielnie,

▪ wykaz udzielonych poręczeń,

▪ wykaz tytułów egzekucyjnych wystawionych przeciwko dłużnikowi,

▪ do wymienionych wyżej załączników winno być dołączone zapewnienie dłużnika, że podane okoliczności są prawdziwe i wyczerpujące.

Podstawowymi propozycjami układowymi są:

• odroczenie spłaty długów,

• rozłożenie spłaty długów na raty,

• zmniejszenie sumy długów przy czym dopuszczalne jest również rozłożenie na raty zmniejszonej sumy,

• wskazanie, czy i w jakim stopniu wykonanie zobowiązań objętych układem ma być zabezpieczone.

Sąd powinien wydać postanowienie o otwarciu postępowania układowego w terminie dwóch tygodni od daty wniesienia podania. W postanowieniu o otwarciu postępowania układowego Sąd oznacza termin sprawdzenia wierzytelności, który nie może być dłuższy niż dwa miesiące od daty otwarcia postępowania układowego.

Organami prowadzącymi postępowania układowe są:

1. sędzia - komisarz,

2. nadzorca sądowy.

Według Prawa Układowego po otwarciu postępowania układowego aż do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia co do układu lub umorzenia postępowania układowego, nie może być dokonywana spłata długów objętych postępowaniem.

Po upływie wyznaczonego terminu do sprawdzenia wierzytelności sędzia - komisarz sporządza listę wierzytelności. Na listę zostaną wciągnięte wierzytelności, które:

• oparte są na wpisach w księgach handlowych dłużnika,

• oparte są na tytułach bezspornych,

• wierzytelności wymieniane przez dłużnika w spisie wierzycieli.

Nie budzące wątpliwości wyżej wymienione wierzytelności wpisuje się na listę. Wierzytelności zabezpieczone prawno-rzeczowo (hipoteka, zastaw) mogą być wciągnięte na listę wierzytelności tylko jeśli wierzyciel zrzeknie się z zabezpieczenia.

Po uprawomocnieniu się postanowienia sądu o zatwierdzeniu układu dłużnik odzyskuje pełny zarząd nad swoim majątkiem. Układ obowiązuje wszystkich wierzycieli, również tych których wierzytelności podlegają wciągnięciu na listę, lecz nie były wciągnięte.

Po wykonaniu przez dłużnika wszystkich zobowiązań wynikających z układu, sąd wydaje na wniosek dłużnika postanowienie o zakończeniu postępowania układowego.

---