KREDYT DŁUGOTERMINOWY

1. Pojęcie i funkcje kredytu

Kredyt oznacza stosunek ekonomiczny polegający na odstąpieniu przez jedną ze stron na rzecz drugiej strony określonej wartości w pieniądzu lub w towarach, pod warunkiem zwrotu w oznaczonym terminie ekwiwalentu tej wartości, zazwyczaj łącznie z wynagrodzeniem w postaci procentu. Strona odstępująca określoną wartość to kredyto­dawca (pożyczkodawca), czyli wierzyciel, otrzymujący zaś tę wartość ­to kredytobiorca (pożyczkobiorca), nazywany również dłużnikiem. Ter­min kredyt wywodzi się z języka łacińskiego credere, co oznacza wierzyć, i creditum - rzecz powierzona. Kredyt powstał i rozwinął się w wyniku wymiany towarów oraz stosunków towarowo-pieniężnych, kiedy to dochodziło do oddzielenia w czasie dostawy towarów od zapłaty należności za towar.

Kredyt może spełniać różnorakie funkcje. Wśród nich można wymienić funkcję emisyjną, zwaną również płatniczą, która oznacza, że kredyt bankowy jest instrumentem emisji pieniądza odpowiednio dcl wzrostu zapotrzebowania na pieniądz, wynikającego ze wzrostu pro­dukcji towarów i usług, obrotu towarowego oraz dochodów. Wpro­wadzanie wyemitowanego pieniądza do obiegu odbywa się prawie wyłącznie poprzez udzielanie kredytów bankowych podmiotom gos­podarczym i osobom fizycznym.

Funkcja rozdzielcza kredytu wynika z rozbieżności w czasie między przychodami a wydatkami jednostek gospodarczych oraz ludności. Kredyt spełniając tę funkcję niweluje wspomniane rozbieżności i prze­mieszcza nagromadzone czasowo zasoby pieniężne podmiotów gospodarczych i oszczędności ludności do jednostek, wyrażających zapo­trzebowanie na środki pieniężne.

Funkcja dochodowa polega na tym, że kredyt służy do tworzenia dodatkowych dochodów, zwiększając siłę nabywczą po stronie kredy­tobiorcy. To dodatkowe tworzenie dochodów powiększa popyt produk­cyjny i konsumpcyjny, gdyż umożliwia nabycie dóbr i usług jednostkom nic dysponującym obecnie własnymi środkami.

Funkcja motywacyjna kredytu może być wykorzystana przez kredytodawcę do poprawy procesów gospodarczych w jednostce zaciąga­jącej kredyt, jeżeli udzielenie kredytu uzależnione jest od osiągnięcia określonej kondycji ekonomicznej kredytobiorcy. W restrukturyzacji gospodarki funkcja motywacyjna kredytu przejawia się na przykład w udzielaniu na korzystnych warunkach kredytów na tworzenie włas­nego warsztatu pracy dla osób, które utraciły pracę w dotychczasowym i miejscu pracy, lub w kierowaniu preferencyjnych kredytów na rozwój małej przedsiębiorczości.

2. Klasyfikacja kredytów

Kredyty mogą być klasyfikowane według różnych kryteriów i przekro­jów. Mimo wielkiego bogactwa form i rodzajów kredytów można przyjąć pewne kryteria pozwalające wyodrębnić podstawowe układy klasyfikacyjne. Do nich można zaliczyć klasyfikację kredytów według podmiotów powstających w stosunkach kredytowych, okresu, na jaki udzielono kredytu, przedmiotu kredytu oraz techniki operacji kredytowych.

Podstawowymi podmiotami będącymi uczestnikami w stosunkach kredytowych są kredytodawca i kredytobiorca.

Kredytodawcami mogą być osoby prywatne, podmioty gospodarcze, lecz zazwyczaj są nimi instytucje zawodowo zajmujące się udzielaniem kredytów, a więc banki i kasy oszczędnościowe. Odbiorcami kredytu mogą być jednostki gospodarcze z różnych działów gospodarki naro­dowej i różnej wielkości oraz ludność, np. kredyt na budowę domu.

Nie ma jednolitych i ścisłych kryteriów podziału kredytów na trzy kategorie: długoterminowych, średnioterminowych i krótkoterminowych, gdyż różne banki stosują tu odmienne granice klasyfikacji. Zazwyczaj kredyty krótkoterminowe udzielane są na okres kilku miesięcy, najwyżej do 1 roku. Kredyt średnioterminowy dotyczy okresu kilkuletniego, bardzo często okres ten wynosi od 1 do 3 lat. Kredyt udzielany na dłuższy okres jest zazwyczaj zaliczany do kredytów długoterminowych, a górna granica czasu, na który jest udzielany, może wynosić 20, a nawet więcej lat.

Rodzaje kredytów długoterminowych zależą od banków np.: KREDYT BANK S.A. oferuje:

• kredyt konsumpcyjny - gotówkowy i bezgotówkowy,

• kredyt mieszkaniowy,

• kredyt termomodernizacyjny - przeznaczony na realizację przedsięwzięć prowadzących do oszczędności energii cieplnej,

• kredyt inwestycyjny - przeznaczony jest na finansowanie nakładów inwestycyjnych, których celem jest zwiększenie stanu środków trwałych lub ich modernizację

• kredyt samochodowy itp.

Ze względu na przedmiot kredytu rozróżnia się jego dwa podstawowe rodzaje: kredyt towarowy; zwany również kredytem handlowym lub kupieckim, oraz kredyt pieniężny, często nazywany kredytem banko­wym, gdyż na ogół udzielany jest przez banki, lub kredytem finansowym.

Kredyt towarowy jest związany z transakcją kupna-sprzedaży i po­wstaje wtedy, kiedy sprzedawca towarów odracza moment pobrania zapłaty za sprzedany towar. W ten sposób transakcja ta przeradza się w stosunek kredytowy aż do uzgodnionego terminu zapłaty, który zwykle nie przekracza kilku miesięcy, i sprzedający staje się kredytodaw­cą (wierzycielem), a kupujący kredytobiorcą (dłużnikiem). Kredyt towarowy rozwiązuje trudności sprzedaży towarów, jeżeli nabywcy w chwili ich nabycia nic posiadają środków pieniężnych, a sprzedający nie mogą znaleźć nabywców, którzy mogliby im natychmiast zapłacić. Odmianą kredytu towarowego jest kredyt konsumpcyjny dla nabywców kupujących na raty towary trwałego użytku.

Kredyt pieniężny polega na odstąpieniu przez kredytodawcę, którym najczęściej jest bank lub kasy oszczędnościowe, określonej sumy pieniężnej, pod warunkiem jej zwrotu łącznie z procentami w terminie ustalonym przez obie strony stosunku kredytowego.

Można również z punktu widzenia przedmiotu kredytowania wyróżnić kredyt zaciągany na bieżące potrzeby funkcjonowania podmiotu gospodarczego, spowodowany niedoborem kapitału własnego znaj­dującego swe odbicie w majątku obrotowym, oraz kredyt na cele rozwojowe, czyli kredyt inwestycyjny. Ten pierwszy jest z zasady kredytem krótkoterminowym, kredyt inwestycyjny zaś średniotermi­nowym lub długoterminowym.

Pod względem techniki operacji kredytowych do najczęściej stoso­wanych należy kredyt wypłacany jednorazowo, kredyt w rachunku bieżącym i kredyt dyskontowy związany z obrotem wekslowym. Pierwszy to kredyt udzielany w formie jednorazowej wypłaty w uzgodnionej wysokości i określonym czasie. Kredyt ten jest spłacany w sposób określony w umowie co do wysokości rat i terminów. Kredyt w rachunku bieżącym polega na pokrywaniu przez bank zobowiązań płatniczych kredytobiorcy do wysokości przyznawanego kredytu zgod­nie z dyspozycjami kredytobiorcy. Płatności te bank zalicza w ciężar rachunku bieżącego kredytobiorcy. Spłata kredytu następuje przeważ­nie automatycznie z wpływów kredytobiorcy na jego rachunek.

Rozróżniamy również kredyty dewizowe, walutowe i złotówkowe. Kredyty dewizowe to takie, kiedy raty są równe konkretnej kwocie w walucie zagranicznej najczęściej w DEM lub USD lecz spłacane w złotówkach. Są one korzystniej oprocentowane, jednak do kosztu kredytu dochodzą różnice kursowe.

3.Koszt kredytu

Na koszt kredytu składają się: koszty operacyjne, prowizje i odsetki.

Wielkość opłat i prowizji może być ustalana zgodnie z Taryfą opłat i prowizji pobieranych przez bank za czynności bankowe dla ludności lecz również może być od niej niezależna, gdy np. bank stosuje preferencyjne prowizje dla posiadaczy kont osobistych w danej placówce.

Oprocentowanie kredytów jest sprawą indywidualną każdego banku. Może być zmienne lub stałe. Przykładowe oprocentowanie kredytu inwestycyjnego udzielanego przez Wielkopolski Bank Kredytowy:

• kredyty złotowe - stawka WIBOR + marża Banku lub stopa kredytu lombardowego + marża

• kredyty dewizowe - stawka LIBOR + marża lub stałe

WIBOR to średnia stopa procentowa funkcjonująca na polskim rynku bankowym oznaczająca stopę procentową po jakiej banki udzielają pożyczek na pieniężnym rynku bankowym. Funkcjonuje w Polsce od kwietnia 1991 roku. Od marca 1993 roku WIBOR ustalany jest codziennie jako średnia arytmetyczna kwotowań największych uczestników rynku pieniężnego. Publikowany jest w prasie ekonomicznej w odniesieniu do transakcji jednodniowych ( tom/next (T/N ( pieniądze docierają do banku jeden dzień po zawarciu transakcji i podlegają zwrotowi w kolejnym dniu roboczym) oraz w przeliczeniu na okresy: a tygodnia (1W), 1 miesiąca (1M), 3 miesięcy (3M) i 6 miesięcy (6M).

LIBOR to stopa procentowa, obowiązująca na londyńskim rynku eurowalutowym, po jakiej banki skłonne są udzielać sobie wzajemnie krótkoterminowych kredytów. Chodzi tutaj głównie o najważniejsze banki, o dobrym standingu finansowym (prime banks). Stopa ta ustala się na skutek gry sił rynkowych, bez ingerencji banku centralnego. LIBOR stanowi bazową stopę procentową dla ustalania oprocentowania kredytów i depozytów na rynku międzybankowym oraz kredytów typu "roll-over".

WARUNKI OGÓLNE

Warunki ogólne przyznania kredytu zostały omówione na przykładzie wymagań Kredyt Bank S.A.

O przyznanie kredytu lub zrealizowanie transakcji kredytowej z przeznaczeniem na prowadzenie działalności gospodarczej, mogą ubiegać się podmioty reprezentujące różne formy własności, w tym:

• osoby prawne prowadzące działalność gospodarczą,

• osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą,

• jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej.

Podstawowym warunkiem otrzymania kredytu w Kredyt Banku S.A. jest posiadanie w całym okresie kredytowania zdolności kredytowej, tzn. zdolności do spłaty kredytu wraz z odsetkami i innymi kosztami w ustalonym terminie.

Wymagane dokumenty

Klienci ubiegający się o kredyt lub zrealizowanie innej transakcji kredytowej, składają w Oddziale Kredyt Banku S.A. pisemny wniosek o przyznanie kredytu, podpisany przez osoby upoważnione do składania oświadczeń majątkowych, a także następujące dokumenty:

• podstawowe informacje o firmie (forma prawna, udziałowcy/ właściciele, branża itd.),

• zaświadczenie o uregulowaniu zobowiązań podatkowych,

• informację o przepływie strumieni pieniężnych (ze szczególnym uwzględnieniem zaciągania i spłat kredytów),

• sprawozdania finansowe,

• opis przedmiotu kredytowania,

• propozycje prawnego zabezpieczenia kredytu.

Okres kredytowania, terminy spłat oraz wysokość oprocentowania kredytu ustalane są indywidualnie z Klientem.

Prawne zabezpieczenia kredytu

Stosowane przez Bank formy zabezpieczeń to m.in.:

• poręczenie według prawa cywilnego lub wekslowego,

• blokada środków pieniężnych na rachunkach bankowych,

• zastaw rejestrowy na rzeczach ruchomych,

• zastaw na prawach,

• przewłaszczenie na zabezpieczenie,

• cesja wierzytelności,

• ustanowienie hipoteki na nieruchomości,

• ubezpieczenie spłaty kredytu przez instytucję ubezpieczeniową zaakceptowaną przez Bank,

• gwarancja bankowa.

Forma prawnego zabezpieczenia transakcji kredytowej ustalana jest każdorazowo indywidualnie z Klientem.

4

Opracowanie Agnieszka Przeorska

---