NIEDOKOŃCZONY POEMAT - KRASIŃSKI
(z pośmiertnych rękopisów)
Strasznie S.
WSTĘP (napisany w formie dramatu)
I
-Aligier chce się modlić w samotności dlatego odgania Młodzieńca, który koniecznie chce z nim mówić i żałuje, że ten nie chce iść z nim. Aligier modli się za jego duszę bo przemijają lata jego niewinności - jego serce wkrótce rozedrze walka dobrego ze złym. Musi przebyć próbę fałszu, gdy godzina próby nadejdzie, w nim będzie prawda Boga i prawda doczesnej ziemi.
-Młodzieniec (Henryk) wraca wieczorem - dzień minął Aligierowi jak jedna chwila - szczęśliwy ten, któremu tak życie przemija - bo żyje on w wieczności. Opowiada A. że gdy schodził z wąwozu po zastrzeloną kozę zaatakował go niedźwiedź, któremu musiał stawić czoła gdy wszyscy uciekli - zabił go nożem.
-Dziewczynka wręcza Aligierowi konwalie bo przypomina jej Anioła. Młodzieniec wydaje jej się obcy, który nigdy nie zawitał do ich kościoła.
-Młodzieniec rozpamiętuje jak Aligier uratował mu kiedyś życie, gdy pochwycił go nienawistny tłum -Oni niesprawiedliwi, ty bądź więcej niż sprawiedliwy - przebacz im w duchu i kochaj ich w czynach.
-Idą do kaplicy, Młodzieniec deklaruje, że będzie z Aligierem do śmierci, że pójdzie tam, gdzie on. Widzi go coraz starszego, z liściem laurowym wokół skroni - boi się tego widoku.
II SEN (napisany w formie powieści)
-Wstęp do piekła na ziemi - płaczące dusze, nie pamiętają skąd są, przewodnikiem Młodzieńca jest Dante.
-Dante wyciąga spod krzyża wory złota, które rozdaje tłumowi gromadzącemu się dookoła niego, naucza ich przy tym jak mają postępować - tam gdzie ojciec skąpi synom pożyczcie im grosza, gdzie mąż żonę bije pocieszcie ją.
-Umiera głodujący człowiek bo nie chciał powtórzyć słów przysięgi wierności, w końcu składa przysięgę podczas wypowiadania której pojawia się anioł.
-Młodzieniec przejął wzrok dusz od Dantego.
-Znaleźli się w świątyni w której ludzkość zamieszkała, ale Boga nie masz - ludzie siedzieli przed dołkami dużymi jak oni sami i na głębokość trumny, na głowie mięli lampy, każdy z nich pracował rękami. Proszą wieszcza o złoto. Ich usta nie zmówiły nigdy pacierza, żyli bez nadziei na niebo.
-Zlatują na dno otworu, w którym kipią czarne postacie. Trzynasty człowiek na barkach dwunastu dzierga nożem słowa: równość, wolność - Dante wyjaśnia, że ów mąż zamierza sprzedać krew towarzyszy na targu. Zmierzają oni w stronę szubienic pod któ®ymi klęczą dzieci, których prawnicy uczą jak mają przeklinać imiona swoich pradziadów. Dante błogosławi dzieciom mówiąc, że ich pradziadowie byli wolni w prostocie serc swoich. Jeden z prawników krzyczy równość i mord a na czapce na wyszyte lud.
- Nie krzykiem lecz czynem, nie mordem lecz nastrojem wszystkich stoi Rzeczpospolita. (Dante) Przepowiada urzędnikowi, że zanim przeminie lat 10 zdradzi swój lud. Piersi ludzkie to fale świata.
- znaleźli się przy ludzie niewiast, które płaczą, jęczą. Jedna z nich zerwałą się na widok Danta - jej dusza wplątana jest we włosy. Wołają sprawiedliwości - jak była ładna ludzie byli dla niej dobrzy, gdy uroda jej przeminęła zepchnęli ją na dół. Mężczyźni z kropielnicami mają uczyć dusze odchodzić cicho.
-Odchodzą na uboczu, gdzie przy łożu modli się niewiasta odziana w szaty żałobne - Beatryx, przemawia, że nie znała na ziemi nic innego poza rajem, bo niebo ją zaraz do siebie wzięło, lecz to nie jej imię. Rodzice nazywali ją śliczną niewinną, później została nazwana niewolnicą, potem zhańbioną. Urodziła się w państwie mlekiem i miodem płynącym, później znanym jako dolina krzyży. Jej mąż zaprosił znajomych na ostatnią naradę każąc im odpsać broń po czym nasłał na nich żołnierzy, ale nie chce zdradzić jego imienia. Prowadzi ich do ciasnych lochów, w których Młodzieniec nie może wytrzymać Nie możesz wytrzymać godziny miejscu, w którym będę na wieki. Wieszcz przepowiada jej, że nadejdą lepsze czasy, w których mężczyźni będą prosić kobiety o pieśni wsparcia.
-Godzina targów, sąd kupców - ludzie szybko dokądś idą, młodzieńcy nie zatrzymują się na prośby starców, czy niewiast, kobiety upuszczają swoje dzieci, ale żadna się nie zatrzyma by je podnieść. Dusze kupców uwięzione są w worach, z których wydobywają się ich głosy. Wybrani kupcy decydują o cenach, które są powodem walk wśród tłumów.
-Nadciąga pochód z królami i urzędnikami na czele, później rękodzielnicy i wyrobniki, lichwiarze, kramarze, później orszak starej szlachty ostatni potomkowie, którzy przynosząc kosztowności proszą by mogli dostać się między książąt i handlujących. Nagle gmach stał się ciemny jak giełda - tylko kupce wybrani jaśnieli nad tym jak króle świata.
-Idą do lasu w którym są same chude drzewa. Dante oznajmia Młodzieńcowi, że jest w czyścu a jego wzrok musi ulec deformacji bo miał go wyczulony tylko na dusze parszywe i nie może przez to dostrzec dusz szlachetnych. Śmierci nie ma - jest tylko okrutne wyobrażenie o niej, Pan jej nie stworzył bo sam żyje wszędzie. Młodzieniec dostrzega ludzi ukrzyżowanych, których kat kusi by wyrzekli się Boga, przyszłości i przeszłości i uznali to w nim a zdejmie ich z krzyża. Lud odpowiada mu jedynie nie. Z nieba dwie drogi mleczne i postać, z której ran wypływa tęcza krwi. Dante tłumaczy, że z bólu zmartwychwstaje duch.
-Dotąd na waszej ziemi tylko piekło i czyściec, ale Pan zamieszkał w waszych piersiach.Zniknął duch Danta odchodząc w stronę słońca, znikając w nieskończoności.
III (pisane jak dramat)
-karnawał na placu św. Marka
-Cyganka czyta Młodzieńcowi z dłoni ostrzegając, by strzegł się kobiet.
-On zachwyca się nad kolorytem karnawału (jest to jego I w życiu) i masek. Towarzyszy mu książe-bankier, rozprawiający z Ajentem o giełdzie. Osądza dostojnika mówiąc ojców dziarskich znikczeminaiły syn tłumacząc księciu, że w Polsce mówi się o nich, że im nie za arlekinów się przebierać, ale w milczeniu wybohatyrzać się na dawnej Rzeczypospolitej mścicielów!. Książę pokazuje mu i obmawia gości.
-Książę wykazuje się ignorancją kiedy mówi, że dla Włochów Polska i Rosja to jedno i to samo.
-Młodzieniec zachwyca się nad hrabinią, którą pokazuje i o któ®ej opowiada mu książę - pochodzi z Polski, odziedziczyła tam jakieś dobra, niedaleko Odessy, nie chce o niej powiedzieć za dużo, bo boi się jej męża, który trzęsie wieloma rzeczami w państwie.
-Młodzieniec ostrzega księcia, że Polacy to był kiedyś wesoły naród, ale teraz nie znoszą żarty - giną oni sami albo żartujący o nich.
-U polaków siarka zamiast krwi.
IV
(pomieszczenie młodzieńca - dalej dramat)
-Aligier zachyca się nad Wenecją - taka wesoła choć taka umarła.
-Jakób (tak to jest pisane) martwi się, że jest późna pora a hrabia nadal nie wraca - kiedy przyjdzie kryska na Matyska?
-Młodzieniec jest pewien, że już gdzieś spotkał hrabiankę i nie daje mu spokoju gdzie. Aligier przestrzega go przed Rahogą i jego domem - jest to jeden z najzaciętszych wrogów Polski, Młodzieniec czuje się zobowiązany do oswobodzenia jej z rąk Rahogi.
-Aligier prosi go by wyrzekł się tej kobiety, daje mu błogosławieństwo jak co wieczór, przeczuwa, że Młodzieniec się jeszcze nacierpi.
V PODZIEMIA WENECKIE (dramat)
-Aligier i Młodzieniec idą podziemiami w stronę światła. Chór Chaldejczyków śpiewa, że nadciąga na nich najeźdźca, pytają czemu mają umrzeć, skoro są synami światła. Daleki chór im odpowiada, że nie są samym światłem.
-Pojawiają się dusze Hierofanta i Platona - Aligier tłumaczy, że są to zapomnieni, ci którzy zapowiadają.
-Chór Nadpowietrznych Głosów - Pan Zmartwychwstał, odtąd żaden lud, który stał się narodem nie umiera na ziemi, żaden człowiek, który stał się duchem nie umrze w grobie.
-Głos Wielkiego Mistrza - wszystkie narody to kościół powszechny, a dziś król i papież jak miecze bolesne.
-Chór Templariuszów - Niech Duch będzie pocieszycielem wszystkim na Ziemi.
-Wszystkie duchy pochłonął czas.
-Chór Nadpowietrznych Głosów pomstuje, że rozpadło się słowo Boże. Europejski gmach ma runąć bo za dużo w nim wojen, smutku i krwi.
-Chór Mistrzów mówi, że jarzmo musi się skończyć, każe Chórowi Różnokrzyżowców ostrzyć broń - jeżeli są małej wiary to inni ich zastąpią, niech się już nie opierają i oddadzą śmierci.
-Zwątpienie i śmierć to największa próba duchów. Jeżeli ktoś chce odnaleźć umarłych, musi patrzeć nie w tył, ale w przód bo oni dawno tam już są, na błoniach przyszłości.
-Na katafalku widzą umarłego archanioła przebitego trzema mieczami, Młodzieniec przekonany jest, że anioł żyje, chce leżeć przed nim krzyżem, czuje, że to całe jego dobro - matka i ojciec, Karły zastanawiają się czemu nie mogą zabić anioła - wbijają berłami głębiej miecze, ale serce je odpycha.
-Od dnia śmierci sprawiedliwego nie spocznie Europa, póki sama nie stanie się sprawiedliwa.
-Chór odrodzonych przepowiada, że zbliża się wyroku godzina, strach ogarnie kulę ziemską, nienawiści trzeba. Kto przeciw nam ten nie człowiek, próbują urzeczywistnić wyrok Chrystuwowy (dot sądu)
-Przechodzą przez ulicę z gilotyn, muszą przejść przez królestwo zbuntowanych ciał.
-Aligier pokazuje mu duszę Napoleona, której Pan powie - idź na przód a ona pójdzie. Chór Głosów Nadpowie
-Wszystko skłania się ku odżyciu - wychodzą.
VI PODZIEMIA WENECKIE SCENA II
(ogromna sala, siedzi Prezes, po obu jej stronach chóry narodów - na czole narodu Polskiego stoi Pankracy)
-Aligier przedstawia młodzieńca jako żywego ducha bez początku bo z Pana wyszedł i bez końca bo ku Panu dąży.
-Chór irlandzki głosi, że miłosierni i cisi będą zwyciężać.
-Chór włoski - my pragnący po raz trzeci żyć, pozdrawiamy cie! Są do dna grobu przyparte podwójnej chwały popiołem
-Chór germański - reprezentują jedną myśl, byli, nie żyli, ale pragną żyć.
-francuski - pozdrawia go jako żyjący.
-sławiański - mają kolebki podobne do trumien, nie wiedzą czy się rodzą czy zmartwychwstają
-polski - człowiekiem ci się być godzi tylko pod postacią polaka, wiecznie miej się do czynu.
-Pankracy daje mu biały błaszcz i karmazynową czapkę.
Młodzieniec opowiada Prezesowi, że widział ludzi, który nie znali dusz, a gdy im się urodziły wisiały nad nimi, zgrzytali zębami nie mogąc ich dosięgnąć. Deklaruje przed nim swoją wiarę w Boga, Trójcę Świętą, że Słowo stało się ciałem. Wszyscy klękają, gdy Prezes czyta fragment Ewangelii wg. św Jana, po czym mówi, że póki dusza nie stanie się jednością z ciałem nie będzie porządku, obiecuje mu odmłodnenie świata, Młodzieniec nigdy nie czuł się młodym.
-Człowieczeństwo jest szkołą, próbą aniołów.
-Wolność osiągnął ten, któreo duch z nikim nie walczy, ale ma w sobie spokój, a z drugimi miłość.
-Pankracy przerywa Prezesowi - nie chce by zrobił z Młodzieńca krwawej ofiary obiecując mu odrodzenie, które dokona się dopiero po tym jak słowiańszczyzna i polska zamienią się w morze krwi.
Stara szlachta pomimo wściekłośći trzyma się razem.
-Aligier przemawia, że ludzkość jest nieszczęśliwa, a najnieszczęśliwsi są Polacy. Między nim a Pankracym następuje ostra wymiana zdań -Aligier zarzuca Pankracemu, że używa słowa lud, nigdy naród, ten nawołuje by kto w niego wierzył stanął przy nim zrywa z radą, chce być, szlachta wg niego jest zgniła. Zbierają się dookoła niego ludzie z różnych chórów, Prezes każe przynosić trumny i ustawić je przed buntownikami. Zwraca się do młodzieńca, że przyszedł szukać tu prawdy i zbawienia a znalazł zgorszenie. Rozdziera na sobie białą szatę.
,,Rada” spycha oddział Pankracowego do wrót podziemi.
Narody i ludzie, rozejdźcie się w ciemnościach i milczeniu!
KONIEC RĘKOPISU