GORZKA PLAM. PODSk. JABłek cimnozielone plamy na owocach 5cm, nasilają się w okresie przechowywania, plamy brunatnieją stają się miękkie zgorzkniałe, wywołana niedoborem Ca w owocach, war. sprzyj.ciężkie i kwaśne gleby,chłodne i deszczowe lato; zwalcz. opryskiwać drzewka (od czerwca) 6-8 razy preperatami zawierającymi CaCl2.
PLAMISTOŚĆ JONATANA zmiany dot. tylko tej odmiany, ciemne rozległe plamy na skórce tylko na części zrumienionej, miąższ zachowuje normalny smak, plamy nie powiększają się. war.sprz. przyczyny nie są dokładnie poznane (prawdopodbnie zmiany pH soku komórkowego), zwalcz. po zbiorze owoce szybko schłodzić i złożyć w przechowalni.
OPARZEL. POWIERZ. JABŁEK na skórce rozległe brązowe plamy, miąższ pod plamami brunatnieje, widoczne zielonkawe przetchlinki, war.sprzy. zbyt wczesny lub zbyt późny zbiór, w przechowywalniach chorobie sprzyja nagromadzenie lotnych substancji wydzielanych przez owoce (etylen) i zbyt wysoka wilgotność powietrza oraz niska temp. zwalcz. odpowiedni termin zbioru owoców, nie przechowywać zbyt długo owoców odmian wrażliwych (Golden Delicious, McIntosh).
SZKLISTOŚĆ MIĄŻSZU JABŁEK nadmierne uwodnienie miąższu - występuje przed zbiorem owoców w postaci wodnistych szklistych plam widocznych przez skórkę, nasila się przy nieodpowiednim przechowywaniu, na przekroju miąższ uwodniony podobny do galaretki (skraplanie się wody w przestworach komórkowych). war.sprzyj. duże wahania temp. między nocą a dniem, zwalcz. odpowiedni termin zbioru owoców, przerzedzenie zawiązków owoców.
ZBRUNAT. PRZYGNI. I ZBRĄZ. WEWN.JABŁEK zmiany zaczynają się od środka jabłek, wnętrze owocu wokół komory nasiennej przybiera brunatny odcień, który po jakimś czasie obejmuje cały owoc; miąższ staje się brunatny gąbczasty i rozpada się, war.sprzyj. zimne lato z następującą po nim ciepłą i suchą jesienią, późny zbiór owoców, przechowywanie w zbyt niskiej temp. i przy nadmiernej koncentracji CO2 w przechowalni; zwalcz. odpowiedni termin zbioru, odpowiednie warunki przechowywania (temp. pow.2C i niska zawartość CO2 oraz tlenu).
MOZAIKA JABŁONI zahamowanie syntezy lub utrata chlorofilu na częściach powierzchni liścia (żółte plamy), powstawanie jasnozielonych plam na tle zdrowej zielonej blaszki liściowej (mozaika zielona), wirusy powodują niszczenie chlorofilu i uniemożliwiają powstawanie nowego, w miejscu plam blaszka przestaje rosnąć bo miejsca te nie biorą udziału w fotosyntezie, miejsca zielone rosną dalej co powoduje wyboistość blaszki liściowej
JAMKOWATOŚĆ PNIA JABŁONI objawy na pniu i owocach, owoce zdeformowane przypominają gruszkę, pojawiają się na nich wgłębienia i bruzdy, pień - bruzdy na korze i na drewnie, dot. odmian starszych, na pniach i gałęziach jabłoni najpierw występują małe bruzdki i zagłębienia na młodych 2-3letnich drzewach. Zagłębienia staja się głębsze i dłuższe. W miarę rozwoju gałęzi zaczynają się robić wałkowate i bruzdy mogą przypominać skręcone gałęzie. Porażone gałęzie są mnij odporne i łatwo łamią się
WIROZY JABŁONI wirusy przenoszone są podczas szczepienia i okulizacji, sporadycznie z sokiem chorych roślin (dobrze widać w dni słoneczne), OCHRONA zrazy i oczka pobierać z drzew wolnych od wirusów, używać zdrowych nie porażonych przez wirusy podkładek wegetatywnych, zawirusowane drzewka odkazić termicznie poddając je działaniu temp.37C przez 2-3 tyg., zrazy - temp. 70C przez 10 min
OSPOWATOŚĆ ŚLIWY (szarka) choroba kwarantannowa w miejscach produkcji rozsady, na liściach mozaika zielona lub plamistość pierścieniowa, zmiany dobrze widoczne w dni słoneczne, obserwuje się najczęściej wiosną, później ulegają zamaskowaniu, zmiany widoczne na owocach: skórka z zagłębieniami w kolorze niebieskim, miąższ przyklejający się do pestki, wewnątrz owoców pojawiają się kropelki gumy, owoce nie smaczne, nie nadają się do jedzenia, na pestkach pojawiają się pierścienie lub brązowe plamki. ZAKAŻENIE wirus przenoszony przez mszyce, rozprzestrzenia się także ze zrazami i oczkami pochodzących z chorych drzew. OCHRONA wycinać porażone śliwy szczeg. dziko rosnące, zrazy i podkładki pobierać ze zdrowych roślin, szkółki zakładać tam gdzie nie występuje choroba, zwalczać mszyce, pędy odkażać termicznie poddając je działaniu temp. 37C przez 3 tyg., chemioterapia - zanurzyć pędy śliw na 3 dni w 0,1% roztw. azotanu kobaltu.
MOZAIKA POMIDORA zielona mozaika -łagodna forma, w postaci nierównomiernego zabarwienia liści, żółta mozaika (aukuba) żółte lub białe plamy na liściach (duży brak chlorofilu), smugowatość - występuje na wszystkich nadziemnych częściach pomidora w postaci ciemnobrunatnych nekrotycznych smug, paprociowatość - wzdłuż nerwu głównego duża ilość listków obok siebie podobnie jak u paproci, roślina nie kwitnie i nie owocuje, nitkowatość - zanikanie blaszki liściowej, dużo zniekształconych liści, pozostają tylko zwisające nerwy, brak fotosyntezy, nie owocuje. ZAKAŻENIE wirus przenosi się gł. z nasionami i pyłkiem oraz mechanicznie (z glebą, doniczkami, skrzynkami) większość nowych odmian posiada odporność (na opakowaniach ToMV). OCHRONA porażone rośliny usuwać i palić, nasiona roślin podejrzanych o zakażenie odkażać chemicznie w 1-2% roztw. kwasu solnego.
PSTROŚĆ TULIPANA wirus przenoszony mechanicznie i przez mszyce, objawy w 2,3 lub 4 roku uprawy,objawy na liściach - mozaika biała, jeśli kwitnie to też odbarwienia (zmiany antocyjanowe), przybiera zapach piwonii lub róży, można pomylić z odmianami papuzimi, OCHRONA sadzenie zdrowych sadzonek, tulipany z objawami wcześnie usuwać z plantacji, zwalczać mszyce.
PROLIFERACJA JABŁONI (miotlastość jabł, ch. kwarant.) Mycoplasma, ze wszystkich pąków uśpionych wyrastają pędy, roślina przybiera pokrój miotlasty, liście zniekształcone-powiększone przylistki, deformacjom ulegają kwiaty, z których b.rzadko powstają owoce, jeśli powstaną są zdeformowane, małe i płaskie. zakaż. podczas okulizacji i szczepienia oraz przez pewne gat. skoczków. OCHR. młode chore drzewka usuwać z plantacji, zwalczać owady będące wektorami choroby, stosować zdrowe zrazy i podkładki.
ZarAZA ognIOWA Erwinia amylovora gwałtowne zgorzele całych gałęzi wraz z liśćmi, kwiatami i owocami, zaatakowane fragmenty przybierają kolor czarny i zamierają, cechą charakterystyczną są czubki gałęzi zagięte w kształcie pastorału, w czasie wilgotnej pogody na zaatakowanych fragmentach rośliny pojawiają się wycieki bakteryjne. jest jedną z najgroźniejszych chorób jabłoni i gruszy, występuje również na innych gatunkach roślin, gł. z rodziny różowatych. Jest chorobą szybko rozprzestrzeniającą się i wyniszczającą zaatakowane rośliny.WAR.SPRZ. wysoka temp. 20-24C oraz wysoka wilgotność powietrza. OCHR. choroba kwarantannowa podlega obowiązkowi zwalczania - usuwanie zaatak. roślin.
GUZOWATOŚĆ KORZENI Agrobacterium tumefaciens atakowane rośliny: burak cukrowy, drzewa owocowe, r rodz. różowatych (stare odmiany jabłoni), trzmielina ozdobna.OBJ. pojawiają się głównie w strefie podziemnej jako drobne guzy na korzeniach, początkowo kremowe i miękkie później brązowe i twarde, część nadziemna roślin często niedorozwinięta, po 2-3 latach guzy samoczynnie rozpadają się, a bakterie pozostaja w glebie czekając na sprzyjjące warunki do rozwoju. WAR.SPRZ. gleby ciężkie i zasadowe. OCHR. odkażanie przyciętych korzeni, podkłóadeg i drzewek poprzez zanurzenie ich w gęstej zawiesinie gliny z dodatkiem 2% Miedzianu50, lub w roztworze Polagrocyny, która zawiera komórki bakterii Agrobacterium radiobacter
MOKRA ZGNILIZNA Erwinia carotovora pv. carotovora powoduje mokre gnicie niektórych fragmentów roślin np. korzenie marchwi, bulwy ziemniaka, kapusty, następuje gnilny rozkład tkanek, na takich tkankach pojawia się cuchnący, śluzowaty wyciek bakteryjny, chroba częso pojawia się w brudnych piwnicach i przechowalniach.WAR.SPRZ. wys. temp. 21-26C i wys. wilgotność powietrza w otoczeniu, w którym składowane i przechowywane są warzywa.OCHR. warzywa dosuszać po zbiorze możliwie w krótkim czasie w temp. nie przkracz. 30C, przechowywać tylko zdrowe i nieuszkodzone warzywa w temp. 0-1C i wilgotności względnej 65-70%, zwalczać pajęczaki.
BAKTERIOZA OBWÓDKOWA FASOLI Pseudomonas syringae pv. phaseolicola drobne plamy na liściach w kolorze żółtym potem przebarwiają się na beżowo, wokół plam tworzy się strefa żótego zabarwienia, środki plam zasychają i wykruszają się.OBJ. na strąkach owalne zagłębienia w kolorze bordowobrązowym, przy wysokiej wilgotności na plamach pojawia się wyciek bakteryjny (bakterioza tłuszczowa), rośliny zaatakowane mogą więdnąć, na nasionach powstają żółte plamy, nasiona mogą się marszczyć, na pędach plamy są zwykle wydłużone, barwy brunatnawej.WAR.SPRZ. wys. temp. i wilgotność, gęsty siew.OCHR. metody agrotechniczne - niszczenie resztek po zbiorze, oprysk fungicydami miedziowymi (po pierwszych objawach na liściach) Miedzian 50.
BAKTERYJNA KANCIASTOŚĆ PLAMISTA OGÓRKA Pseudomonas syringae pv. lachrymans rozwija się b. gwałtownie (pierwsze objawy na liściach - podawać środki chemiczne) kanciaste plamy w kolorze żółtym, pod światło przeświecają, przy podwyższonej wilgotności pojawiają się krople z zawiesiną bakteryjną, fragmenty chorych tkanek zasychają i wykruszają się, na owocach drobne zagłębienia, rany szybko powiekszają się, ogórki zaczynają gnić, zmiany pojawiają się na pędach - za późno na oprysk.WAR. SPRZ.wys. temp. 26-28C i wys. wilgotność. OCHR. metody agrotechn. - niszczenie resztek po zbiorze, zaprawienie nasion formaliną w stęż. 0,25% bezpośrednio przed siewem, oprysk fungicydami miedziowymi (Miedzian 50) jeśli choroba jest tylko na liściach.
PARCH Streptomyces scabies na korzenich marchwi, buraka, bulwach ziemniaka, pojawiąją się strupki wklęsłe, płaskie lub wypukłe, pod strupkiem cieniutka warstwa korka, powoduje oszpecenie warzyw, może dojść do gnicia. WAR.SPRZ. gleby lekkie, zasadowe i suche. OCHR. po dłuższych okresach suszy należy nawadniać plantacje, unikać uprawy na glebach zasadowych, unikać uprawy roślin żywicielskich po sobie np. marchew po burakach,ziemniakach, w płodozmianie uwzględniać rośl: ogórek, fasola, cebula, na zakażoną glebę zastosować preparat Basmid 97
MĄCZNIAK RZEKOMY SAŁATY Bremia lactucae Na górnej str. liścia pojawiają się żółte plamki, często kanciaste bo ograniczone nerwami, po dolnej stronie liścia na plamach delikatny białawy nalot złożony z trzonków i zarodników konidialnych grzyba, tkanka liścia w miejscu plamy szybko zamiera, najpierw pojawia się na liściach najstarszych. WS wys. wilgot. i niska temp. (ok.12C) i brak nasłonecznienia. OC.zbierac i niszczyć pozostałości po zbiorze, ziemię do uprawy odkazić termicznie lub chemicznie, w inspektach wietrzć, nie uprawiać sałaty w zbyt dużym zagęszczeniu oraz w warunkach wys. wilg. powietrza, chore rośliny opryskiwać lub podlewać fungicydami (Ridomil Gold, Amistar, Biosept), pamiętać o okresie karencji.CR Źródłem pierwotnego zakażenia na wiosnę są zarodniki przetrwalnikowe (oospory), które wytwarzają się w porażonych tkankach i zimują w resztkach pożniwnych, oospory kiełkując wytwarzają strzępkę grzybni, która wnika do sałaty i zakaża ją. Rozwijające się w nalocie na dolnej str. liści zarodniki konidialne tworzą strzępki kiełkowe rozrastające się w strzępki grzybni. wnikanie do liści strzępek kiełkowych odbywa się w spos. bezpośr.(enzymatyczne rozpuszczenie kutykuli i dalszych warstw ściany kom.skórki).Przy wilg.100% i temp. 5-17C trwa ono 5-7 h, okres inkubacji w war.sprzy.wynosi 7-10 d.ch. rozwija się b.szybko obejmując nowe liście, a nalot może powstać w ciągu kilkunastu h np. podczas pakowania i transportu.
ZARAZA ZIEMNIAKA I POMIDORA Phytophthora infestans.plamistości i zgnilizny liści, łodyg i bulw ziemniaków lub owoców pomidora. Na liściach brązowe zasychające plamy, najczęściej od czubka, na odwrocie plam w miejscu przejścia tkanki chorej w zdrową pojawia się delikatny białawy nalot złożony z trzonków sporangialnych.Na owocach pomidora brązowe suche plamy, owoce nie dojrzewają i mogą opadać, plamy rozwijają się wew. owoc. w dni deszczowe choroba rozwija się b. szybko. rozprz. wiatr, wode glebowa, zainfekowane części roślin pozostających w glebie.WS wys. wilg. powietrza i temp. 12-15C, długotrwałe zwilżanie liści. OC. unikać uprawy pomidorów w bliskim sąsiedztwie pól z ziemniakami (przenoszenie przez wiatr), wietrzyć szklarnie i tunele foliowe, od momentu zauważenia pierwszych objawów choroby opryskiwać rośliny fungicydami systemicznymi przemiennie z prepatat. kontaktowymi.CR.Patogen zimuje w porażonych bulwach ziemniaka w postaci grzybni oraz w glebie w formie zarodników przetrwalnikowych, zarodnik kiełkuje albo w strzępkę kiełkową, która wnika przez szparki infekuje liść (wyższa temp. sucho), lub przekształca się w zarodnię pływkową zawierającą dwuwiciowe zarodniki pływkowe - (niższa temp. wilgotno, większa efektywność). pływeki dostaja się do liści przez aparat szparkowy, następnie kiełkują strzępką rozrastającą się w przestworach międzykomórkowych w grzybnię, komórki zamierają a w tych miejscach na dolnej stronie liści grzyb formuje trzonki konidialne wysuwające się na zewnątrz liści przez szparki oddechowe. w procesie płciowym pojedyncza komórka jajowa lęgni (oogonium) zostaje zapłodniona przez jedno lub więcej jąder plemni (anteridium), powstała zygota otacza się grubą ścianą przekształcając się w zarodnik przetrwalnikowy, który po okresie spoczynku w zal. od war. atmosf. kiełkuje w strzępkę lub wykształca zarodnię pływkowa.
MOKRA ZGNILIZNA OWOCÓW MUCOR, RHIZOPUS na owocach b. miękkie gnilne brązowe plamy pokryte białawym nalotem grzybni, na grzybni powstaje zarodnikowanie i skupiska zarodników sporangialnych. Powodują duże szkody w przechowalniach. Choroba rozwija się szybko w temp.powyż. 4-5 C, tylko na uszkodzonych owocach - zarodniki kiełkują w ranie.WS. wys.temp. owoce o uszkodzonej skórce (skaleczone bądź zakażone przez inne choroby).OC. ochrona owoców w sadach przed chorobami i szkodnikami, staranny zbiór owoców - unikać uszkodzeń, utrzymywanie czystości w magazynach, przechowal, środkach transp. i opakowaniach, przechowyw. owoców w niskiej temp.
HOLĘDERSKA CHOROBA WIĄZÓW CERATOCYSTIS ULMI (GRAPHIUM ULMI) więdnięcie i opadanie liści, na przekroju gałązek widoczne brązowe pierścienie zamierających wiązek przewodzących, pod korą wewnątrz korytarzy grzyb tworzy zarodnikowanie mitomorficzne (konidialne) w postaci koremium, 1.forma ostra trwa do 3 lat, gwałtowne opadanie liści w całej koronie, prowadzi do zamarcia drzewa 2. forma łagodna (przewlekła) może trwać do kilkunastu lat, z roku na rok powolne przerzedzanie korony (ta forma najcz. w Polsce), najczęściej kończy się wyzdrowieniem, WS obecność w pobliżu zdrowych wiązów miejsc lęgowych ogłodków.OC chor. kwarantann. regularnie usuwać i niszczyć drzewa obumarłe i chorujące koniecznie przed wylotem wylęgłych pod ich korą ogłodków (do 15 IV), do ochr. szczeg. cennych egzemplarzy stosować biopreparat Binap
KĘDZIERZAWOŚĆ LIŚCI BRZOSKWINI Taphrina deformans (Lalaria deformans), na liściach najmłodszych pojawiają się pęcherze początk.jasno zielonkawe przebarwiaja się na czerwono, liście pofałdowane, pozwijane, kruche, szybko opadają, na owocach karminowe plamki, owoce coraz mniejsze, po kilku latach spadek owocowania, białawy nalot na liściach to skupienia nagich worków z zarodnikami workowymi, które szybko pączkują dając blastospory, worek rozciągany przez zarodniki pęka, zarodniki po wydostaniu się zimują na powierzchni pączków i korze drzew. WS dł. okresy wilg. pog. i umiark. temp.OC jeden oprysk późna jesienią po opadnięciu liści lub wczesna wiosna w momencie nabrzmiewania i pekania pąków kwiatowych preparatami miedziowymi (Miedzian 50, Syllit), grabić i palić opadłe liście. CR. zarodniki workowe oraz powstałe blastospory po skiełkowaniu przytwierdzają się do powierzchni łusek pąkow oraz pedów, wiosną w zależ. od war. atmosf. (kilka dni ciepłych i wilg.) nastepuje zakażenie liści w ich b. wczesnej fazie rozw. gdy znajduja się jeszcze w nabrzmiewających pąkach, grzybnia kiełkujących zarodników przerasta przez skórkę i rozwija się w przestrzeniach międzykomórkowych wraz z rosnącym liściem, który ulega deformacjom, z grzybni wyrastają worki, wydostając się na powierzchnię liscia tworzą białawy nalot. Każdy worek zawiera 8 zarodników, dojrzałe worki pękają, zarodniki rozmywane są z deszczem i pączkując tworzą liczne konidia, nie zakażają dojrzałych liści, brak zakażeń wtórnych.
TORBIEL ŚLIWY Taphrina pruni (Lalaria pruni), owoce ulegaja deformacjom, są większe od zdrowych, żółte lub kremowe, pokryte białym pylącym nalotem, brak pestki w srodku, nie nadają się do spożycia ani przerobu, na powierzchni całego owocu pojawiaja się worki z zarodnikami workowymi, które pączkując dają blastospory, zimują zarodniki przyklejone do kory drzewa,WS dł..okres wilg.pogody i umiark. temp.OC opryskiwać śliwy w momencie nabrzmiewania i pękania pąków liśc. preparatami j.w.
RAK DRZEW OWOC. NECTRIA GALLIGENA (CYLINDROCARPON HETERONEMA) zmiany na gałęziach I pniach w formie raków, przeważają raki otwarte są one groźniejsze dla rośl. ze wzgl. na przemarzanie i patogeny, w załamaniach zmian rakowych pojawia się zarodnikowanie grzyba, od wiosny do jesieni malutkie białe poduszeczki - sporodochia grzyba (konidialne zarodniki), późną jesienią pomarańczowe kuleczki - perytecja (tworza się tylko przed ostrymi zimami). WS opady atmosferyczne, infekcja nastepuje przez rany powstałe na skutek uszkodzeń mechanicznych (cięcie, pęknięcia koery, otarcia) OC wycinac pędy z objawami choroby, zabezpieczać rany po cięciu pastami ochronnymi (Balsam sadowniczy) lub farbą emulsyjna z dodatkiem preparatu Funaben, wcześniej zabezpieczyć środkiem z fungicydami. CR źródłem choroby są rany rakowe, na których powstają zarodniki grzyba, większą rolę w cykl.rozw.choroby odgrywa stadium konidialne które występuje przez cały okres wegetacji, niż stadium workowe, którego zarodniki mogą zakażać świeże rany zwykle wiosną, W stadium workowym tworzy duże otocznie, widoczne w szczelinach obumarłej kory w postaci drobnych, czerwonych kuleczek(perytecja). ). Zarodniki konidialne tworzą się na krótkich trzonkach wyrastających z podkładki stromatycznej (białe poduszeczki w większych skupiskach). Skupienia zarodników tworzą w czasie wilgotnej pogody śluzowatą masę, rozmywaną przez deszcz. Zakażenie następuje przez rany kory. Grzyb po infekcji rozrasta się w miękiszu korowym, który obumiera, a wokół rany zaczyna się tworzyć tkanka zabliźniająca.
ANTRAKNOZA ORZECHA WŁOSKIEGO Gnomonia leptostyla (Marssonina juglandis) na początku atakuje liście - drobne brązowe plamki, mogą się zlewać, wokół plam tkanka żółknie, środek plamy jasno szary, liście mogą przedwcześnie opadać, na liściach żywych wiszących na drzewie po dolnej stronie plam powst. zarodnikowanie konidialne w postaci acerwulusów, na opadłych liściach zarodnikowanie przetrwalnikowe, po przezimowaniu powst. perytecja, na owocach - brązowe plamy na zielonych osłonkach owoców. WS przewlekłe opady deszczu, temp. Ok 20C, źródła infekcji na wiosnę perytecja w obumarłych liściach. OC jesienią grabić i niszczyć opadłe liście, opryskiwać drzewa po ukazaniu się pierwszych liści, następnie przed zakwitnięciem żeńskich kwiatostan. fungicydami (Dihane, Miedzian 50 WP) w okresie przewlekłych opadów wykonywać w/w zabiegi co 10-14 dni.
PARCH JABŁ. Venturia inaequalis (Spilocea pomi). O: na liśc. na górnej str. bl. liśc. pojawiają się ciemne rozmyte plamy są to skupiska trzonków konidialnych z zarodnikami konidialnymi, czasem plamy mogą pokrywać całą bl. liśc. wtedy liśc. szybko zasychają; na owocach ciemne plamki, strupki z cienką warstwą korka pod spodem, plamy mogą pękać przy silnym wzroście owoców, ulegają częstym deformacjom, nadają się do spoż., spada wart. handl. WI: lata ciepłe o dużej ilości opadów, wg tabeli Millsa temp. 17-24C najbardziej sprzyja infekcjom, w tej temp. już po 9h zwilżenia dochodzi do zakażenia liści. Rozprzestrz. wiatr i krople deszczu. Zimow. niedojrzałe owocniki workowe w opadłych, porażonych liściach OC: opryskiwać w fazie pękania pąków i rozwijaniem pierwszych liści preparatem Miedzian 50WP, zapobiegawczo przed kwitnieniem lub po kwitnieniu Polyram, grabić i palić opadłe liście, aby nie wytworzyła się forma zimująca. C: 2 fazy. I. saprotroficzna trwa od momentu opadnięcia porażonych liści z drzew do pierwszej infekcji wiosną następnego roku, rozwija się stadium workowe. II. pasożytnicza-okres, w którym grzyb bytuje na jabłoniach, porażając liście, zawiązki, a nawet pędy, rozwija sie stadium konidialne. Zimuje w opadłych, porażonych liściach. Po ich opadnięciu z drzew przerasta on tkanki liści. gdzie w wyniku procesu płciowego po zapłodnieniu tworzą się kuliste owocniki grzyba (pseudotecja), które rozwijają się przez całą zimę i wiosną następnego roku dojrzewają. W owocnikach tworzą się worki z zarodnikami workowymi. w każdym worku po 8 zarodników, początk. bezbarwne, później dojrzałe oliwkowe zdolne do wysiewu, budowa worka umożliwia wyrzucanie zarodników w powietrze a te przenoszone są z wiatrem. Do wysiewów dochodzi, gdy leżące na ziemi liście są odpowiednio zwilżone i jest odp. temp. powietrza, zarodnik workowy zaczyna kiełkować na zwilżonej powierzchni tkanki. Wg tabeli Millsa w optymalnej temperaturze 17-24C wystarczy 9 godzin zwilżenia liścia, aby doszło do infekcji. Następnie grzyb rozwija się pod kutykulą liścia, tworząc grzybnię pierwotną. Kilka dni (w warunkach optymalnych) po infekcji na wytworzonej grzybni tworzą się trzonki i zarodniki konidialne. Wytworzone na plamie zarodniki w czasie kolejnych okresów zwilżenia liści mogą dokonywać kolejnych infekcji, tzw. wtórnych które w sprzyjających warunkach mogą zachodzić do końca wegetacji jabłoni. Następnie cykl rozwojowy zamyka się i rozpoczyna na nowo z chwilą opadania porażonych liści.
PRZYPĄKOWE ZAMIERANIE PĘDÓW MALIN Didymella applanata (Phoma idaei) O: występ. na liściach, łuskach okrywających pąki, na pędach młodych i drugorocznych, w 1 r. infekcji na łodygach w miejscach rozgałęzień pojawiają się klinowate beżowe lub bordowe plamy, w tym miejscu pod korą rozwija się grzybnia i tworzy się stadium mitomorficzne, które tworzy pyknidia, w 2 r. infekcji spada owocowanie, kora praebarwia sie na kolor srebrzysty, pęka, łuszczy się i wtym miejscu powst. pseudotecja grzyba. Rozprzestrz. gł. przez mitospory (tworzone w piknidiach) z prądami powietrza, kroplami deszczu, owadami i w trakcie ocierania się roślin chorych ze zdrowymi. Zimuje gł. w postaci psedotecjum z zarodnikami stadium mejomorficznego. WS: duże zagęszczenie rośl. i wilgot. wiosna, uszkodzenia powodowane przez pryszczarka namaliniaka łodygowego. ŹI: pseudotecja w obumarłych liściach. OC: uprawiać odmiaqny mniej wrazliwe (Rubin, Lathan), wycinac i palić porażone pędy bezpośrednio po zbiorze owoców, opryskiwać plantacje gdy pędy osiągną 10-20cm co 10 dni od pocz. kwitnienia fungicydami (Rovral Flo).
CZARNA PLAMISTOŚĆ LIŚCI RÓŻY Diplocarpon rosae (Marssonina rosae) O: początkowo na liściach, gł. na górnej str. blaszek liśc. czarne rozmyte o nieregularnych kształtach plamy, plamy często zlewają się ze sobą, liście takie szybko żółkną i opadają, mocno zaatakowane krzewy mogą zostać ogołocone z liści, kwiaty z roku na rok drobnieją, Plamy zaobserwować można również na pędach róż. Porażone rośliny rozwijają się wolniej, kwitnienie jest znacznie słabsze, a krzewy są bardziej podatne na przemarzanie,plamy na liściach to miejsce zarodnikowania mitomorficznego.WS: jest to choroba głównie róż gruntowych, a jej występowaniu sprzyja wilgotna i deszczowa pogoda oraz niedożywienie roślin. Rozprzestrz. z prądami powietrza i kroplami deszczu. Formy zimow. stromatyczne utwory grzybniowe z mitosporami. OC:zbieranie i palenie opadłych liści na których zimuje patogen, przycinanie i niszczenie porażonych pędów, po stwierdzeniu objawów chorobowych krzewy opryskiwać co 10-14 dni, należy rozpocząć zaraz po zauważeniu pierwszych plam na liściach zanim dojdzie do zaciemnienia plam- Sarfun 500SC, Polyram 70, roślina nie ma szans na samodzielne wyzdrowienie.
SZARA PLEŚŃ Botryotinia fuckeliana (Botrytis cinerea) sprawca choroby jest polifagiem, siedliskiem patogena są wszystkie organy roślin rosnące lub przechowywane, na porażonych tkankach roślin pojawiają się brązowe gnilne plamy, a przy podwyższającej się wilgotności wyrasta na liściach nalot trzonków początkowo białe później szare, czasem wśród nalotu tworzę się małe czarne sklerocja, na których później wyrastają apotecja (pełnia małą rolę w rozwoju choroby). W.Inf. dużą wilg., temp. 22-24C, przy wys, wilg. patogen rozwija się w szerokim zakresie temp, ranne tkanki ułatwiają infekowanie, roślina wrażliwa na tą chorobę. Ź.Inf. grzybnia zimująca w resztkach rośl. martwe resztki rośl., na których pojawia się zarodnikowanie konidialne w postaci szarego nalotu, forma przetrwalnikowa - sklerocja, na których przy wys. wilg. powietrza pojawiają się trzonki i zarodniki konidialne, sklerocja w glebie. OC: staranny zbiór i niszczenie resztek roślinnych, unikanie ranienia organów roślin, usuwanie sklerocjów zanieczyszczających płody przeznaczone do przechowywania, opryskiwanie plantacji fungicydami Rovral Flo, Sumilex 500SC. C Źródłem pierwotnego zakażenia są najczęściej martwe resztki roślin, na których pojawia się zarodnikowanie konidialne. Najbardziej trwałą formą grzyba są sklerocja, na których przy wysokiej wilgotności pojawiają się trzonki i zarodniki konidialne. Grzyb jest przenoszony z łatwością na znaczne odległości, głownie przez zarodniki, w mniejszym przez grzybnie. Zakażenie zielonych organów roślin następuje przez nieuszkodzoną skórkę lub przez rany. Zarodniki konidialne B. fuckeliana mogą kiełkować tylko przy udziale wody. W korzystnych warunkach infekcja przebiega w ciągu kilku godzin, a okres inkubacji trwa kilka dni.
DROBNA PLAMISTOŚĆ LIŚCI DRZEW PESTKOWYCH Blumeriella jaapii (Phloeosporella padi) na liściach drzew pestk. (czereśnia, wiśnia i in. rośl. pestk.) pojawia się duża ilość małych bordowych plamek, większość na jednej połówce liścia, żółkną i szybko opadają, może dojść do przedwczesnej defoliacji, na żywych liściach po dolnej stronie plamki- powstają białe skupiska zarodników mitomorficznych (wydostają się na zewnątrz gdy jest wilgotno, lub roznoszone przez owady) na liściach opadłych powstaje stadium mejomorficzne- apotecja. WS długotrwałe opady deszczu, duża ilość rozwijających się młodych liści. OC: w rejonie występowania choroby rozpocząć zabiegi ochronne bezpośrednio po kwitnieniu fungicydami Ronilan 500SC, ograniczyć żródło infekcji pierwotnej przez opryskiwanie jesienią opadłych liści 5% roztw. mocznika.
BRUNATNA ZGNILIZNA DRZEW PESTKOWYCH Monilinia laxa (Monilia laxa) i ZIARNKOWYCH. Monilinia fructigena (Monilia fructigena) choroba może infekować młode liście i zawiązki kwiatów, które zaczynają więdnąć, przebarwiają się na beżowo i zasychają, na takich fragmentach może pojawić się zarodnikowanie mitomorficzne w postaci kremowych skupisk zarodników, potem objawy przenoszą się na owoce, które pokrywają się drobnymi gnilnymi plamami, które szybko rozrastają się, na plamach powstają kremowe skupiska zarodników w typowych okręgach, owoce są przerośnięte przez grzybnię, zaczynają wysychać i marszczą się w tzw. mumie, które mogą wisieć na drzewie przez całą zimę. Zimowanie w formie grzybni lub sklerocjów w zainfekowanych organach roślin lub w glebie. WS długotrwałe opady deszczu, wilgoć i ciepło w okresie kwitnienia, szkodniki, uszkodzenia mechaniczne (np.gradobicie). OC: wycinać chore pędy, zimą i wczesną wiosną zbierać z drzew zmumifikowane owoce, zwalczać szkodniki uszkadzające skórkę owoców, bezpośrednio po kwitnieniu opryskiwać drzewa np. Miedzianem Gold. C Pierwotnym źródłem choroby są zmumifikowane owoce, pozostające na drzewie lub opadłe na ziemię gniją i przekształcają się w tzw. pseudosklerocja leżące pod drzewami gdzie grzyb może przetrwać zimę i do wiosny następnego roku wytworzyć brodawkowate sporodochia z licznymi zarodnikami, wiosną aktywne sporodochia, zbudowane ze zbitej grzybni, rozpylają ogromne ilości zarodników konidialnych. Stadium workowe pojawia się b. rzadko, a wytworzone sporadycznie zarodniki workowe nie odgrywają istotnej roli w rozwoju choroby. Decydująca rolę w rozprzestrzenianiu się choroby ogrywają warunki atmosferyczne oraz uszkodzenia mechaniczne owoców (np. gradobicie) oraz występowanie szkodników powodujących uszkodzenia skórki owoców. Rozwój tej choroby u drzew pestkowych jest b. podobny - stadium workowe pojawia się b. rzadko i nie odgrywa żadnej roli w rozw. choroby. Latem i wiosna powstają one na trzonkach konidialnych luźno wyrastających z zakażonych tkanek. W ciągu okresu wegetacji rozwija się kilka generacji stadium konidialnego. W końcu zimy rozwija się też inna forma stadium konidialnego, którego zarodniki powstające na sporodochiach rozwijają się na zakażonych pędach.
KIŁA KAPUSTNYCH