Stosunki Polski z Litwą:
- 11 marca 1990 roku Litewska Rada Najwyższa proklamowała niepodległość Republiki Litewskiej
- Rząd RP wydał 13 marca 1990 roku oświadczenie w sprawie deklaracji o przywróceniu państwa litewskiego, w której poparł realizację samostanowienia prowadzącego do uzyskania odrębnej państwowości. 26 sierpnia 1991 roku Minister Spraw Zagranicznych RP Krzysztof Skubiszewski wyraził gotowość Polski do nawiązania stosunków dyplomatycznych z Litwą, Łotwą oraz Estonią, co de facto oznaczało uznanie niepodległości tych państw, mimo zawartych porozumień stosunki polsko-litewskie nie były najlepsze, ciążyła na nich wzajemna nieufność, wynikająca z przeszłości
- W dniu 26 kwietnia 1994 roku prezydenci Lech Wałęsa i Algirdas Brazauskas uroczyście podpisali w Wilnie Traktat między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Litewską o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy
- W latach 1994-1997 zawarto wiele umów dwustronnych m.in.: o wzajemnym zatrudnianiu obywateli, o współpracy i pomocy wzajemnej w sprawach celnych, o współpracy transgranicznej, o wspólnej granicy państwowej, umowę wojskową o wspólnej kontroli przygranicznej przestrzeni powietrznej, protokół o współpracy między ministerstwami spraw zagranicznych
- w 1997 roku powołano Radę Konsultacyjną przy prezydentach RP i RL, Polsko-Litewskie Zgromadzenie Parlamentarne oraz Radę Współpracy Międzyrządowej.
- Stosunki w dziedzinie gospodarki i handlu między Polską a Litwą rozwijają się dynamicznie, rosną wzajemne obroty handlowe, charakteryzuje je korzystny dla RP bilans
- Rozwija się współpraca regionalna: na pograniczu polsko-litewskim funkcjonują Euroregiony: Niemen (z udziałem Białorusi i Obwodu Kaliningradzkiego) oraz Bałtyk (prócz Polski i Litwy, uczestniczą w nim Łotwa, Rosja, Szwecja i Dania). W kwietniu 2003 roku powołano Euroregion Szeszupie, w którym mają współdziałać samorządy z Polski, Litwy, Obwodu Kaliningradzkiego oraz Szwecji.
- Państwa regionu współpracują także na forum Rady Państw Morza Bałtyckiego oraz w grupach roboczych powoływanych przez tę organizację
- kwestie bezpieczeństwa i obronności: Zawarto m.in. umowy: o współpracy w dziedzinie obronności, o ochronie informacji niejawnych, o współpracy w ramach programu „Partnerstwo dla Pokoju", litewscy oficerowie i podoficerowie szkolą się w polskich uczelniach wojskowych, od 1999 r. istnieje wspólny polsko-litewski batalion pokojowy LITPOLBAT, żołnierze RL wchodzą w skład polskich kontyngentów w Kosowie oraz Iraku
- duże znaczenie w stosunkach pol-lit. mają Polacy mieszkający na Litwie, mniejszości narodowe wysuwają postulaty w stosunku do rządu, które nie zawsze są spełniane
- po wejściu Lity i Polski do UE stosunki ożywiły się, kraje współpracują ze sobą w wielu dziedzinach, nie tylko w ramach struktur UE
Stosunki Polski z Białorusią
- 10 października 1991r. polsko-białoruska Deklaracja o dobrym sąsiedztwie, wzajemnym zrozumieniu i współpracy, jeszcze w tym samym roku Polska uznała niepodległość sąsiada
- od 1994r. nastąpiło ochłodzenie stosunków, wywołane uzależnieniem Białorusi od Rosji, kryzysem politycznym i wyganymi wyborami przez Łukaszenkę
- Białoruś rozpoczęła krytę rozszerzania NATO i UE na Wschód
- wysiłki polskiej dyplomacji skoncentrowały się na polityce gospodarczej i ochronie polskiej mniejszości narodowej
- rząd białoruski pozostał obojętny na polskie inicjatywy dotyczące współpracy transgranicznej, czego wyrazem był brak wyraźnej współpracy w euroregionie „Bug” i „Niemen”
- w latach 1996-97 następowała dalsza integracja Białorusi z Rosją
- kontakty z Polską uległy ograniczeniu do gospodarki, chociaż obroty handlowe rosły bardzo powoli
- w latach 1998-99 miejscem konfliktów polsko- białoruskich stała się OBWE. B. Geremek, przewodniczący OBWE, otworzył w Mińsku misję organizacyjną tej organizacji.
- Polska podobnie jak inne państwa europejskie uznała, że wybory nie były demokratyczne
- rząd Białoruski jest wrogo nastawiony do wszelkich działań opozycji, polska mniejszość narodowa jest represjonowana, a prcownicy dyplomatyczni nie są wpuszczani na teren Białorusi
- Polska uważa, że polityka izolowania Białorusi prowadzona przez USA i UE nie przynosi pożądanych rezultatów i popycha ją w ramiona Rosji. Warszawa przyjęła wobec Mińska postawę tzw. krytycznego dialogu. Piętnuje ona naruszenia praw człowieka i praworządności na Białorusi, nie zrywając jednak całkowicie dialogu z jej władzami. Warszawa nie wprowadziła między innymi zakazu wjazdu na swoje terytorium dla Aleksandra Łukaszenki i jego polityków, mimo że uczyniły to prawie wszystkie państwa UE (1998 r. i 2002 r.).
- Od października 2003 r. wprowadzono wzajemny obowiązek wizowy w kontaktach ze wschodnimi sąsiadami Polski. Powołano także specjalny Fundusz Schengen w wysokości 280 mln euro, który został skierowany do Straży Granicznej. W przypadku Ukrainy nie sprawdziły się obawy związane z obniżeniem poziomu przekroczeń granicznych. Ale z Białorusią odnotowano spadek wymiany handlowej. Ponadto trudny okres stosunków polsko-białoruskich nie sprzyjał wzajemnym kontaktom społecznym.
Stosunki Polski z Ukrainą
- Polska jako pierwsza uznała niepodległość Ukrainy
- 1992r. podpisano Traktat o dobrym sąsiedztwie, przyjaznych stosunkach i współpracy
- duży nacisk położono na ochronę mniejszości międzynarodowych w obu krajach
- problemy we wzajemnych stosunkach wynikały z historii: Ukraina oczekiwała od nas potępienia akcji „Wisła” i zadośćuczynienia, ale nie chciała zwrócić polskich dóbr kultury i odbudowy polskich cmntarzy wojskowych
- Polska popierała Ukrainę na arenie międzynarodowej
- w 1993r. podpisano układ o współpracy wojskowej, a rząd RP ogłosił, że partnerstwo z Ukrainą jest jednym z priorytetów polskiej pol. Zagranicznej
- w 1994r.: rozpoczęto prace nad euroregionem „Bug”, odnotowano wzrost obrotów handlowych
- w późniejszych latach nastąpiło ochłodzenie stosunków, związane ze zbliżeniem się Ukrainy do Rosji i brakiem konkretnych postanowień co do wypełniania punktów traktatów
- Ukraina i Polska określiły się wzajemnie „strategicznymi partnerami”. Warszawa promowała Ukrainę w międzynarodowych instytucjach: Radzie Europy, Inicjatywie Środkowoeuropejskiej, NATO, a obecnie w Unii Europejskiej. Próbowała przybliżyć Ukrainę do Europy wspierając jej europejskie aspiracje (od 1998 r.). Ukraina przeprowadziła częściowe reformy wolnorynkowe i odnotowuje wzrost PKB. Unia Europejska wspierała Ukrainę w ramach programu TACIS. Ale Kijów prowadził zmienną politykę zagraniczną, raz zbliżając się do Brukseli, a raz deklarując integrację w ramach Wspólnoty Niepodległych Państw. Polscy analitycy określali to zjawisko mianem „trudnego balansowania” między Wschodem i Zachodem. W miarę jak prezydent Leonid Kuczma zacieśniał stosunki z Moskwą (od 2000 r.) słabła demokracja ukraińska, poziom praworządności i ochrony praw człowieka. Zachód krytykował władze ukraińskie za korupcję, ograniczanie wolności mediów, zamordowanie opozycyjnego dziennikarza Gieorgija Gongadze, a także za aferę z Kolczugami. Wówczas strona polska niejednokrotnie występowała w roli krytycznego mediatora między UE a Ukrainą.
- Dzięki członkostwu w Unii Europejskiej, polska dyplomacja stara się uzyskać silną pozycję na Wschodzie: w stosunkach z Białorusią bronić praw polskiej mniejszości narodowej, zaś w stosunkach z Ukrainą utrzymać jej „europejski” kurs polityki zagranicznej. Polsce podczas „pomarańczowej rewolucji” udało się osiągnąć zdumiewająco wiele. Na forum UE jeszcze na początku grudnia byliśmy osamotnieni, jeśli chodzi o poparcie dla aspiracji Ukrainy. Ale już w grudniu 2004 r. za „europejską perspektywą” dla Kijowa opowiedziały się Czechy, Węgry, Słowacja, Litwa i Łotwa, a także kraje skandynawskie. Oznaczało to, że - przynajmniej w tej sprawie staliśmy się regionalnym liderem. Polscy politycy i eurodeputowani starają się obecnie przekonać państwa europejskie o potrzebie dania Ukrainie europejskiej perspektywy, bez której owoce pomarańczowej rewolucji mogą okazać się nietrwałe. Większość polskich polityków przekonuje, że przystąpienie Ukrainy do UE leży w najgłębszym interesie Polski, jak i UE.
Polska uważa, że dobre stosunki Unii Europejskiej z Ukrainą, a w przyszłości być może z Białorusią, wymagać będą postawy konfrontacyjnej wobec Rosji, która nie pogodzi się i nie zaakceptuje prozachodniego wyboru byłych republik radzieckich. Moskwa konsekwentnie działa na przestrzeni postradzieckiej: nagradzając państwa z nią zaprzyjaźnione, karząc państwa proeuropejskie. W styczniu 2006 r. „zakręciła kurek” z gazem dla Ukrainy, która skierowała swoją politykę zagraniczną na integrację europejską. Moskwa potwierdziła, że nie będzie sponsorować państw takich jak: Ukraina, Gruzja i Mołdawia, prowadzących politykę zbliżenia z Zachodem
Stosunki Polski z Rosją:
- 89- 91 Polska prowadziła ostrożną politykę wobec Rosji, na jej kształt wpływała wzajemna niechęć obu krajów, duże znaczenie miało też uzależnienie gosp. Polski od Rosji, - w `90r podjęto rokowania na temat wycofania wojsk radzieckich z Polski, polski rząd chciał opracować koncepcję polityki dwutorowej, polegająca na utrzymaniu stosunków z Rosją i każdą z republik radzieckich oddzielnie, `91r. ogłoszono, że celem polityki zagranicznej Polski jest rozwiązanie Układu Warszawskiego - dwustronne stosunki między III RP a Rosją rozpoczęły się 10. 1990r. kiedy została podpisana Deklaracja o przyjaźni i dobrosąsiedzkiej współpracy
- stosunki pol- ros. w następnych latach często się zmieniały, po 1994r. Rosja rozpoczęła zdecydowaną kampanię przeciwko planowanemu rozszerzeniu NATO, z uwzględnieniem takich środków jak pogróżki wobec Polski
- stosunki gospodarcze były dobre, podpisano umowę o dostawie gazu do Polski - obecne stosunki z Rosją nie są najlepsze, chociaż cechuje je polityczna poprawność, to wiele kwestii pozostaje nierozwiązanych: np. sprawa zbrodni Katyńskiej, opinia publiczna w Rosji nie jest wprowadzana w błąd co do sprawców tej tragedii, embargo na mięso (kilka miesięcy temu zostało częściowo zniesione) co spowodowało spadek obrotów handlowych, na niekorzyść dla nas - zależność Polski od Rosyjskiego gazu, zmusza rzad RP do poszukiwania innych dostawców energii, -ostatnimi laty istotnym problemem była budowa gazociącu Północnego, nie przecodzącego przez terytorium Polski
- Polska chce utrzymywać dobre kontakty z Rosją, a nasze zaangażowanie w Pomarańczowej Rewolucji na Ukrainie ochłodziło stosunki z naszym sąsiadem