KWAK - „SPOŁECZNY WYMIAR CHOROBY W RODZINIE”
2 nurty analiz w socjologii rodziny:
wpływ rodziny na zdrowie („od rodziny do zdrowia”)
wpływ choroby na rodzinę („od zdrowia do rodziny”)
różnorodne podejścia do zagadnienia choroby w literaturze:
M. Ziemska zalicza chorobę członka rodziny do sytuacji kryzysowych, losowych, przypadkowych (nie można się do niej przygotować), dotykającą wszystkich członków rodziny.
M. Radochoński prezentuje podejście systemowe - rodzina musi tak dostosować się do sytuacji choroby aby uchronić funkcjonowanie systemu. Opisuje sytuację choroby jako zespół stresorów:
instrumentalnych - kłopoty finansowe, kwestia zakupu lekarstw
interpersonalnych - zakłócenia w relacjach rodzinnych
intelektualnych - brak zrozumienia procesu leczenia, sprzeczne diagnozy
egzystencjalnych - związanych ze zmianą wartości i celów życiowych
Z. Kawczyńska-Butrym - w związku z chorobą rodzina uruchamia system wzajemnych, różnorodnych świadczeń, zależnych od potrzeb i sprawności członków
Z. Tyszka - na rodzinę oddziałują trzy kategorie struktur:
mikrostruktury - procesy zachodzące w rodzinie, podział ról, układy emocjonalne, sytuacja społeczno-ekonomiczna członków
mezostruktury - kontekst społęczności lokalnej (np. środowisko miejskie/wiejskie), dostęp do instytucji społecznych
makrostruktury - polityka społeczna wobec rodziny i zdrowia, ogólne ramy funkcjonowania, standardy życiowe
Choroba ma wymiar społeczny: nie dotyczy tylko jednostki + wiąże się z koniecznością przyjęcia nowych ról.
Największe zmiany w rodzinie wywołuje choroba matki (najbardziej odbija się na realizacji funkcji kulturalno-towarzyskiej, sferze emocjonalnej i ekonomicznej). Najsłabsze - w przypadku choroby ojca (chyba że zagraża ona bytowi ekonomicznemu rodziny).
Wyniki badań nad rodzinami z chorym dzieckiem:
choroba dziecka ogranicza aktywność zawodową jednego z rodziców, głównie matki
jak naczelna problemy wymienia się: chorobę dziecka i trudności materialne
choroba powoduje konsolidację rodziny, obserwuje się wspólny wkład męża i żony (zwłaszcza przy młodszym dziecku)
matki skarżą się na poczucie przeciążenia obowiązkami
choroba sprzyja kształtowaniu się niepożądanych postaw wychowawczych: dążenia do pełnej kontroli, nadopiekuńczości, koncentracji na chorobie, bezradności wychowawczej
wparcie społeczne jest odczuwane na niskim poziomie
główne źródło wiedzy o chorobie stanowi lekarz prowadzący, współpraca z nim jest oceniana jako zadowalająca (to, jak również poszukiwanie informacji na własną rękę jest zależne od wykształcenia rodziców)
Autorka sygnalizuję potrzebę objęcia rodzin z chorym dzieckiem opieką psychologiczną i socjologiczną (instytucje społeczne, samopomocowe, grupy wsparcia, fundacje).