Wykład 3. A F R Y K A
30,3 mln km2 - drugi co do wielkości.
41r ne pojawiła się nazwa Afryka. Początkowo nazywano go Libią. 5,9% powierzchni Ziemi i 11% pow. lądu.
Cechy Afryki:
- zwarty kształt. Wokół wybrzeży mało wysp i półwyspów. 30 tyś 500km bieżących - długość wybrzeża.
- część Gondwany
- jest to zlepek archaicznych płyt ( tarcz ), które zostały sklejone w 1 całość. Ta starość jest widoczna, gdyż na kontynencie są tylko 2 góry fałdowe:
* Atlas - geneza ta sama co G. Betyckie, w orogenezie alpejskiej, część Atlasu ma budowę płaszczowinową
* Góry Smocze - góry fałdowe orogenezy hercyńskiej
Wnętrze Afryki to archaik i proterozoik. Struktury fałdowe orogenezy panafrykańskiej - centrum, na zach i płd-wsch.
W Afryce miały miejsce mniejsze wielopromienne ruchy, które nie fałdowały Afryki.
- wielki Rów Afrykański: Morze Martwe, Morze Czerwone - rejon Erytrei i system Jezior. Jest to strefa aktywna tektonicznie. Nie wiadomo czy rów jest z rozciągania czy z ściskania. W rowach są wulkany, ale nie wszędzie.
Ukształtowanie pionowe:
wysokość |
obszar |
%powierzchni |
< 0 |
24000 |
0,08 |
0-300 |
6689000 |
22,42 |
300-500 |
8050000 |
26,98 |
500-1000 |
8536000 |
28,60 |
1000-2000 |
6039000 |
20,24 |
2000-3000 |
453000 |
1,52 |
3000-5000 |
47000 |
0,16 |
> 5000 |
< 100 |
< 0,1 |
Depresje: dno wyschniętego jeziora na pustyni Libijskiej, w rejonie Tunezji i Algierii, jezioro Assal.
Afryka jest kontynentem wyżynnym. Góry mają postać twardzielów lub stożków wulkanicznych poza Atlas i Górami Smoczymi.
Podział Afryki:
Afrykę północną podzielono na podstawie kryterium klimatycznego, klimatycznego płd. rzeźby terenu.
Atlas
Sahara i Cyrenajka ( płn wsch Libia )
Sudan
Gwinea - region wzdłuż całej Zatoki Gwinejskiej ( górna i dolna )
Kongo - dorzecze Konga z wyjątkiem pasa przybrzeżnego Gwinei
Afryka południowa - ma płd od Konga aż do Oceanu po przylądek
Wyżyna wschodnioafrykańska ( Wyżyna Etiopska, Somalijska )
Madagaskar - zachodni ( suchy klimat sawanny, półpustynie ), wschodni
( klimat wilgotny i lasy ), północny ( zbliżony do obszaru wyżyn środkowoafrykańskich ).
Afryka płd. nie była zalewana przez morza.
niecki oddzielone są progami. Niecka: Zairu, Kubanko, Czadu. Są to baseny sedymentacyjne. Są tam pozostałości po denudacji gór.
Pokrywy lawowe w Kamerunie, wzdłuż rowu od Kilimandżaro po Morze Czerwone, na Madagaskarze w części centralnej, na Saharze w rejonie gór Tibesti, w RPA.
W Afryce są 2 formy rzeźby: kotliny i progi.
GÓRY ATLAS
Jest to pasmo nie pasujące do Afryki. Są to góry fałdowe płaszczowinowe. Składa się z Atlasu Telskiego i Rif. Są to pasy wyżyny Szottów ( z licznymi zagłębieniami bezodpływowymi ). Atlas Saharyjski, Wysoki i Antyatlas. Są to równoległe pasy. W kierunku płd. przechodzi w pustynie. Atlas ma 2tyś km długości. Wyspy Kanaryjskie są fragmentem zatopionej części Atlasu. Są pochodzenia wulkanicznego.
SAHARA
8mln km2. Jeden z największych regionów na świecie. Środowisko jest jednolite. Jest tutaj geneza klimatyczna związana z pasatami. 10tyś lat temu w okresie pluwialnym było inne środowisko. Pustynia piaszczysta, kamienista itp. Mamy jeszcze pustynie solne w rejonie Egiptu - na wapieniach. Nil to jedyna stała rzeka saharyjska.
SUDAN
Jest to strefa przejściowa między pustynia a strefą lasów równikowych. Jest tu 150mm opadów na północy i do 200-250mm na sawannach. Sudan zaczyna się od Senegalu ( lasy galeriowe ) przez Kotlinę Górnego Nigru ( wewnętrzna delta ), jezioro Czad, Kotlina górnego Nilu.
GWINEA
Lasy równikowe wzdłuż wybrzeża. Delta Nigru, po pasie wybrzeża jest pas wyżyn. Wyżyna Kameruńska oddziela obie Gwinee. Większość obszaru jest wylesiona, a co za tym idzie erozja gleb.
Geografia fizyczna oceanów i kontynentów - wykład