barwienie, Mikrobiologia ATH


Barwienia bakterii - techniki stosowane w mikrobiologii, których celem jest umożliwienie obserwacji bakterii w mikroskopie świetlnym celem oceny ich wielkości, kształtu i niektórych cech morfologicznych. Barwienie jest konieczne ze względu na słaby stopień załamywania promieni świetlnych przez komórki bakterii.

Ze względu na to, co podlega barwieniu, wyróżnia się:

Ze względu na ilość barwników zastosowanych przy barwieniu, wyróżnia się barwienie proste (z użyciem jednego barwnika) oraz barwienie złożone (stosuje się kolejno kilka barwników). Barwienie złożone ma większe znaczenie, gdyż umożliwia określenie nie tylko kształtu bakterii, ale także pozwala ocenić jej niektóre cechy morfologiczne. Przykładem barwienia złożonego jest barwienie według metody Grama, metody Ziehl - Neelsena, metody Schaeffera - Fultona.

Barwienie metodą Grama

Metoda Grama - metoda barwienia bakterii. Pozwala doświadczalnie zróżnicować te organizmy na dwie duże grupy (Gram-dodatnie i Gram-ujemne) ze względu na różnice w budowie ściany komórkowej oraz, co za tym idzie, także pewne różnice w fizjologii i podatności na leki.

Została opracowana w 1884 przez Duńczyka, Hansa Christiana Grama (1853-1938).

Sposób barwienia

Mechanizm barwienia

1.Komórki bakteryjne, zarówno Gram - dodatnie, jak i Gram - ujemne, zabarwiają się fioletem krystalicznym.

2. Dodanie płynu Lugola powoduje, że fiolet reaguje z jodem, w wyniku czego tworzą się

stosunkowo duże kompleksy złożone z barwnika i jodu. Na tym etapie obydwa typy

komórek mają zabarwienie granatowe.

    1. Płukanie w alkoholu powoduje, że w komórkach Gram-dodatnich następuje zmniejszenie

pustej przestrzeni w wielowarstwowych ścianach komórkowych, mających wygląd wielu (ok. 50) nałożonych na siebie siatek. W rezultacie kompleksy fioletu krystalicznego z jodem nie mogą ulec wypłukaniu, co w przypadku 1-2 warstw u bakterii Gram-ujemnych nie jest przeszkodą i alkohol świetnie wypłukuje barwnik. Możliwe też, że kompleks fiolet-jod łączy się trwale z kompleksem rybonukleinianu magnezu (niedobór magnezu może powodować barwienie na czerwono bakterii zasadniczo Gram-dodatnich) i zasadowego białka, które są obecne w ścianie bakterii Gram-dodatnich w dużych ilościach lub bardziej ujemnie naładowana (inny punkt izoelektryczny) ściana Gram-dodatnich silniej wiąże zasadowy fiolet.

  1. Po zakończonym płukaniu komórki Gram-dodatnie są granatowe, zaś Gram-ujemne - bezbarwne.

  2. 5.Dodatkowy barwnik (np. safranina, fuksyna) dobarwia, niezbyt mocno, komórki Gram-ujemne, nie zmieniając barwy komórek Gram-dodatnich.

Efekt barwienia metodą Grama

W efekcie wyżej przedstawionych działań i opisanego mechanizmu komórki efekty mogą być trojakie:

Efekt barwienia zależy od podłoża i wieku hodowli:

Barwienie metodą Ziehla-Neelsena - w bakteriologii i rodzaj techniki diagnostycznej służącej do odróżniania bakterii kwasoodpornych i niekwasoopornych (diagnostyka gruźlicy).