ZALUDNIENIE ŚWIATA
Obraz zaludnienia świata uzyskujemy na podstawie powszechnych spisów ludności i danych szacunkowych. W większości krajów spisy powszechne są przeprowadzane nie częściej niż co 10 lat (w Polsce pierwszy spis 1921r.). Tempo wzrostu zaludnienia uzależnione jest od liczby urodzeń i zgonów. Wartości te podaje się w promilach (%), czyli jako liczbę urodzeń i zgonów przypadającą na 1000 osób. Początkowo rozwój zaludnia był słaby przez dużą liczbę zgonów (słaba opieka medyczna). Ocenia się, że na początku naszej ery ludność świata liczyła ok. 250mln, a ok. 1000r - 350mln. Przyrost o następne 100mln zanotowano w pierwszej połowie naszego tysiąclecia. Około 1850r. kulę ziemską zamieszkiwało ok. 1mld osób. Na początku XX wieku ludność świata wynosiła ponad 1,5mld. Było to spowodowane głównie poprawą warunków życia. Po drugiej wojnie światowej wystąpiło zjawisko tzw. kompensaty wojennej czyli dążenia do zmniejszenia ubytku ludności. Od lat 50ych największy przyrost zaludnienia nastąpił w Ameryce Południowej (w latach 1950 - 1993 około 185%) i Afryki (wzrost o 224%), najmniejszy w Europie (około 32%). Obecnie:
- Pakistan i Nigeria 3,5 krotny wzrost
- Brazylia i Bangladesz 3 krotny
- Indie i Indonezja 2,5 krotny wzrost
- Chiny 2 krotnie
- Rosja i Japonia 0,5 krotnie
Obecnie na świecie przybywa co minutę około 285 nowych obywateli.
PRZYROST NATURALNY
Jest to różnica między ilością urodzeń i zgonów. Przeciętnie wskaźnik ten na świecie wynosi 17%. Występują różne typy przyrostu naturalnego:
prymitywny (pierwotny) - bardzo wysoki, niekontrolowany wskaźnik urodzeń i zgonów, przyrost niewielki
eksplozji demograficznej - postęp medycyny i higieny, zmniejszenie liczby zgonów, podwyższenie stopy życiowej ludności
europejski - mały i bardzo mały przyrost naturalny, niski wskaźnik urodzeń, wysoki wskaźnik zgonów, charakterystyczny dla wysoko rozwiniętych państw świata
implozja demograficzna - bardzo niski przyrost naturalny
reprodukcja prosta - dzieci zastępują rodziców, a zaludnienie państwa wzrasta nieznacznie na skutek imigracji
ROZMIESZCZENIE LUDNOŚCI
Na rozmieszczenie ludności wpływają migracje i wzrost liczby ludności świata. Wynika ono głównie z warunków środowiska przyrodniczego, rozwoju historycznego i gospodarczego danego obszaru. Granice masowego zaludnienia wyznaczają:
- wzniesienie nad poziom morza i ukształtowanie terenu
- skrajnie gorący lub zimny klimat
- dostęp do wody
- zasięg występowania gleb nadających się do uprawy
Około 25% ogółu ludności świata zamieszkuje tereny nadmorskie (oddalone od morza o 50km). Gęstość zaludnienia tych obszarów przerasta prawie dwukrotnie gęstość zaludnienia świata. Znaczna większość ludności świata mieszka na nizinach. Gęstość zaludnienia maleje wraz ze wzrostem wysokości terenu npm.
Biorąc pod uwagę klimat, większość ludności świata koncentruje się między 20 a 60 stopni szer. geo. pn. Wiąże się to z możliwościami rozwoju rolnictwa. Klimat monsunowy np. umożliwia uprawę ryżu, więc na tych terenach występuje zaludnienie kilkuset osób/km2.
Duży wpływ na rozmieszczenie ludności mają zasoby surowcowe. Największą rolę odegrał węgiel kamienny, dzięki któremu powstawały okręgi przemysłowe. Cztery obecnie największe obszary koncentracji ludzkości:
- wschodnioazjatycki (Chiny, Japonia, Korea płd. - 1,4mld osób)
- południowoazjatycki (Indie, Pakistan, Bangladesz - 1,1 mld osób)
- europejski (głównie Włochy, Francja, Niemcy, WB - 260mln osób)
- północnoamerykański (USA, Kanada - 150mln osób)
Tereny słabo zaludnione, których warunki nie pozwalają na rozwój rolnictwa:
- lasy i tundry (Syberia, Kanada, Alaska)
- obszary wielkich lasów równikowych (Borneo, Nowa Gwinea, dorzecze Amazonki)
- słabo zaludnione masywy górskie i wyżynne (w tym Tybet)
- wielkie obszary pustynne (Sahara, Gobi)
- obszary zlodowacone (Antarktyda, Arktyka, Grenlandia)
Ekumena - obszar trwale zamieszkany
Anekumena - obszar niezamieszkany
Prawie ¼ ludności świata zamieszkuje Azję i Europę. W Polsce średnio na 1km2 mieszkają 123 osoby i jest to gęstość prawie dwukrotnie większa niż średnia europejska. Najsłabiej zaludnione są obszary Polski wschodnie, północno - wschodniej, północno - zachodniej i zachodniej.