FINANSE PZREDSIĘBIORSTWA - jako nauka o gospodarce finansowej podmiotu gospodarczego.
Określenie dyscypliny „Finanse przedsiębiorstwa”
Określenie „finanse przedsiębiorstwa” można zamiennie używać z określeniem „zarządzanie finansami przedsiębiorstwa”. Finanse przedsiębiorstwa traktujemy jako element ogółu zjawisk ekonomicznych związanych z gromadzeniem i podziałem zasobów pieniężnych, oraz podział wartości rzeczowych i usług. Finanse występują w sferze wymiany i podziału.
Bardzo ważne jest to, że przyjmują pieniężny charakter. Finanse przedsiębiorstwa to opis i analiza mechanizmu finansowego przedsiębiorstwa, zarządzanie to sfera decyzji- zarówno bieżących, jak i rozwojowych, podejmowanych przy użyciu odpowiednich narzędzi.. Ich stosowanie jest po to, aby mogły przynieść pożądany efekt, co jest uwarunkowane dobrą znajomością funkcjonowania zjawisk finansowych.,.
Cechy charakterystyczne finansów przedsiębiorstwa ( NIE WIEM CZY CECHY TEŻ, JAK NIE TO USUŃCIE)
- mikroekonomiczny punk widzenia przy ocenie zjawisk finansowych,
- ograniczenie zakresu badań do wyodrębnionej sfery działalności jednostki, to jest oddzielenie tej działalności od gospodarstw domowego,
- identyfikacja zjawisk finansowych w przedsiębiorstwie i jego otoczeniu,
- badanie wpływu regulacji prawnych na postawy przedsiębiorców,
- treść, metody i sposoby oceny gospodarki finansowej przedsiębiorstwa
Gospodarka finansowa przedsiębiorstwa, jej cele, kryteria oceny, rodzaje decyzji, jej otoczenie.
Gospodarka finansowa przedsiębiorstwa to czynności polegające na racjonalnym uruchamianiu strumieni pieniężnych oraz ich osiadaniu. Jest to mechanizm ciągłego, odpowiednio zorganizowanego procesu gromadzenia przychodów i dochodów oraz realizacji wydatków. Występują różnego typu rozliczenia. Mogą to być: pozyskiwanie kapitału własnego i obcego, realizowanie na podstawie prowadzonego rachunku opłacalności oraz dostępności źródeł finansowania, wydatki na inwestycje o charakterze rzeczowym i finansowym, zakup surowców, wypłaty wynagrodzeń i świadczenia podatkowe.
Gospodarka finansowa to prowadzenie nieustającej działalności w sferze operacji pieniężnych. Prowadzenie gospodarki finansowej wiąże się nie tylko z z uzyskaniem i wydatkowaniem pieniędzy, lecz także z programowanie tych działań w krótkim lub długim okresie, ich analizę i ocenę w celu kształtowania na tej podstawie przyszłych decyzji.
Procesy zachodzące w gospodarce finansowej przedsiębiorstwa, można przedstawić jako działania trzech po sobie fazach:
- przygotowawczej
- realizacji
- ewidencji, analizy i wnioskowania.
CELE
Celem gospodarki finansowej jest:
- osiągnięcie zamierzeń, czy tez zadań, stawianych przed przedsiębiorstwem przez jego właścicieli.
- uzyskiwanie nadwyżki finansowej, wyrażanej w pieniądzu, jako pewnej nadwyżki w stosunku do włożonego kapitału,
-dążenie do uzyskanie wzrostu efektywności, rozumianej jako stosunek pożądanej kategorii nadwyżki (zysk, dochód czysty itp.) do zaangażowanego kapitału,
- celem jest uzyskiwanie efektywności sprzyjającej interesowi zarobkowemu właścicieli oraz wzrostowi wartości przedsiębiorstwa
- reprodukcję rozszerzona kapitału własnego.
Gospodarka finansowa służy procesom produkcji i i obrotu, określonym w zamierzeniach przedsiębiorstwa przez pozyskiwanie kapitału w różnych formach lub tez inwestowanie w maszyny, surowce, materiały, licencje, papiery wartościowe itp., także służy bieżącej obsłudze płatności, np. wypłacanie wynagrodzeń.
KRYTERIA OCENY, (rodzaje decyzji , jej otoczenie- NIE ZA BARDZO WIEM O CO CHODZI)
Gospodarka finansowa powinna być prowadzona racjonalnie. Możemy rozpatrywać dwóch płaszczyznach: zewnętrznej i wewnętrznej. Zewnętrzna , to całość gospodarki przedsiębiorstwa, w tym także finansowej. Wewnętrzna to gospodarka finansowa rozpatrywana w sposób izolowany.
Kryteriami oceny gospodarki finansowej sposób izolowany są:
- zachowanie płynności finansowej, czyli zdolności do terminowego regulowania zobowiązań,
-obniżka kosztów finansowych oraz wpływ( przez działania gosp. Finansowej) na obniżkę innych kosztów przedsiębiorstwa- na zasadzie racjonalności, tzn. obniżać te koszty, które istotne znaczenie i nie powodują ujemnych skutków ( np. zmniejszenie wydatków na reklamę, może ograniczyć popyt)
System finansowy adresowany do przedsiębiorstw, jego charakterystyka , funkcje narzędzi systemu finansowego
System finansowy (definicja).
System finansowy jest to zbiór norm prawnych ,zasad oraz szeroko rozumianych instytucji,
służących do wykonywania funkcji finansów oraz regulowania przez władze państwowe
i samorządowe zjawisk finansowych.
Normy prawne, to głównie przepisy z zakresu prawa gospodarczego i finansowego,
wsparte na rygorze wykonawczym oraz sankcjami. Zasady natomiast stanowią o sposobie
racjonalnego stepowania, mniemającego rygoru wykonawczego.
Instytucje -służą do regulacji zjawisk finansowych( np. Urzędy skarbowe, a także podatki oraz ich
System to uporządkowany układ elementów wraz z ich powiązaniami;
elementem zasadniczym, organizującym każdy system jest cel (system to układ służący do
realizacji określonego celu).
Aby system finansowy był racjonalny tzn. wywoływał korzystne reakcje jednostek gospodarczych musi być: efektywny, zgodny z analizą regulowanych zjawisk, wewnętrznie zgodny ,prosty w konstrukcji, zdolny do samoregulacji
Bezpośrednim wykonawcą systemu finansowego jest aparat finansowy, składający się z:
Ministerstwa Finansów; Poszczególnych urzędów skarbowych, Wydziałów finansowych poszczególnych przedsiębiorstw, Banków itp.
Funkcje narzędzi systemu finansowego:
1) zasileniowa-regulacyjna
2) motywacyjna
Ad1 występuje, gdy nastąpi przepływ pieniędzy pomiędzy podmiotami. Zasilenie budżetu państwa następuje przez podatki. Zasilenie jednego podmiotu kosztem drugiego podmiotu. Strumienie pieniężne wzbogacają jeden podmiotła na „+” a drugi na „-`.
Regulacja dla przedsiębiorstwa przez narządzie może mieć miejsce w różnych etapach działalności np. cło, akcyza regulują strumień pieniądza do przedsiębiorstwa. Skala regulacji ma wpływ na dochód w przedsiębiorstwie i zależy od narzędzia finansowego.
Ad2 funkcja ma bardzo duży wpływ na przedsiębiorstwa. Dotyczy ona podejmowania decyzji, co do dalszego działania, jego siły i kierunków. Określone narzędzia tego systemu, powoduja wpływ na decyzje podejmowane przez przedsiębiorstwa np. w przypadku kredytów, w którym banku zaciągnąć a kryterium będzie wysokość stopy procentowej.
Związek procesów rzeczowych z procesami finansowymi w przedsiębiorstwie, ruch okrężnych środków (kapitałów), konsekwencje ruchu okrężnego środków dla przedsiębiorstwa i jego gospodarki finansowej.
Procesy gospodarcze w przedsiębiorstwie można określić jako ruch rzeczy i wartości (kapitału). W układzie rzeczowym mamy do czynienia z przesuwaniem się przedmiotów i usług od producenta do ostatecznego nabywcy - odbiorcy (konsumenta, inwestora, zagranicy).Kapitał , jako wartość zaangażowanych pieniędzy, środków i przedmiotów pracy, krąży w przedsiębiorstwie na zasadzie uproszczonej: pieniądz - towar-pieniądz.
Ruch okrężny środków (kapitałów)- przy powstawaniu przedsiębiorstwa, pieniądz uzyskiwany jest z kapitałów (funduszy) własnych oraz z pożyczek- kapitałów obcych. Pozyskany pieniądz jest przeznaczony na zakup środków produkcji, które są angażowane w proces wytwarzania . W procesie produkcji jedne ze środków produkcji służą wielu cyklom produkcyjnym w niezmienionej postaci. Są to środki trwałe. Inne są przekształcane w wyrób gotowy, który jest sprzedawany-są to środki obrotowe.
Utarg podlega rozliczeniu. Część pieniędzy wypada z ruchu okrężnego w postaci: płac, innych wynagrodzeń pracowniczych, funduszy celowych, amortyzacji, dochodów właścicieli, podatków i nie podatkowych świadczeń na rzecz instytucji finansowych, spłat pożyczek. Aby ruch okrężny mógł być w przedsiębiorstwie realizowany, musza być przestrzegane następujące prawidłowości:
fazy ruchu okrężnego ( czyli faza zaopatrzenia, faza produkcji, faza zbytu) muszą występować kolejno po sobie
rozmieszczenie wartości składników majątkowych powinno wynikać z rodzaju działalności
wszystkie fazy powinny występować nie tylko kolejno, lecz także jednocześnie.
KONSEKWENCJE- najbardziej ogólną konsekwencja przebiegu ruchu okrężnego w przedsiębiorstwie jest traktowanie go jako podstawy klasyfikacji zjawisk finansowych. Wszystkie zjawiska zawierają w fazach I i III ruchu okrężnego, tam gdzie mamy do czynienia z przemianą pieniądza w wartość rzeczową lub odwrotnie. Ruch okrężny m charakter otwarty. W fazie zaopatrzenia i zbytu następuje , budżet, kontrahenci. Powiązanie to może mieć charakter bierny(absorpcja środków) i czynny(lokowanie środków na rynku finansowym). Środki produkcji w ruchu obrotowym zachowują się niejednakowo-część z nich całkowicie się zużywa i przenosi swoja wartość na wyrób gotowy a część zużywa się stopniowa. Nierównomierność ruchu okrężnego jest głównie związana z sezonowością produkcji(pory roku), sezonowością konsumpcji i w konsekwencji z sezonowością sprzedaży. W pewnych okresach mamy natężenie i spadki działalności.
RYZYKO W PRZEDSIĘBIORSTWIE I JEGO GOSPODARCE FIANSOWEJ.
Pojęcie ryzyka i jego działanie
Ryzykiem nazywamy statystyczne prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia losowego o charakterze negatywnym dla dotkniętego nim podmiotu. Ryzyko występuje wtedy, kiedy w danej sytuacji przynajmniej jeden z elementów składających się na nią nie jest znany, ale znane sa prawdopodobieństwa jego wystąpienia.
Ryzyko występuje wtedy, gdy podejmujący decyzję nie może przewidzieć z całkowitą pewnością przyszłych zdarzeń, zna natomiast różne efekty podjętej decyzji, lecz także prawdopodobieństwo powiązane z każdym z czynników.
Czynniki określające ryzyko
Wyróżniamy ryzyko:
- ryzyko właściwe, które funkcjonuje na zasadach wielkich liczb(np. pożary, klęki),
- ryzyko subiektywne, związane z niedoskonałością człowieka, subiektywnie oceniającego prawdopodobieństwo wystąpienia określonych zjawisk.
W każdym przedsięwzięciu wyróżniamy dwa rodzaje ryzyka:
1. ryzyko operacyjne, gdzie na jego poziomie wpływa możliwość aktywnego oddziaływania na sprzedaż, cenę ,koszty. Istotna jest struktura majątku, którym dysponuje przedsiębiorstwo.
Im większy majątek, tym większe ryzyko.
2. ryzyko finansowe zależy przede wszystkim od struktury źródeł finansowania przedsiębiorstwa.
Elementy ryzyka przedsiębiorstw:
informacyjny charakter postępu - skala informacji przepływu powoduje, że postęp techniczny oparty jest na informatyce, jest dostępny, ale jest duża skala zmian
rozwój społeczny i ekonomiczny - wymaga posiadania coraz większych zasobów informatycznych. Ta dziedzina szybko się rozwija. Każdy dąży, aby uzyskać większą bazę zasobów informatycznych.
Ryzyko a efektywność finansowa przedsiębiorstwa
Elementy ryzyka przedsiębiorstw:
informacyjny charakter postępu - skala informacji przepływu powoduje, że postęp techniczny oparty jest na informatyce, jest dostępny, ale jest duża skala zmian
rozwój społeczny i ekonomiczny - wymaga posiadania coraz większych zasobów informatycznych. Ta dziedzina szybko się rozwija. Każdy dąży, aby uzyskać większą bazę zasobów informatycznych.
Informacje w gospodarce społecznej są podstawą w dzisiejszych czasach.
Nowe tendencje, które są określane mianem nowej technologii.
Cele gospodarki:
nowoczesne technologie informacyjne - dają one możliwość integracji, gromadzenia, przechowywania, przekazywania i udostępniania informacji.
Ryzyk to proces globalizacji informacji, procesów, systemów informacyjnych
Przedsiębiorstwa muszą uważnie podejmować decyzje, ponieważ są one związane z ryzykiem. Można zmniejszać skalę ryzyka. Cechą naszej gospodarki jest zjawisko spadku jednostkowych oczekiwań. Przy podjęciu decyzji w gospodarce zawsze jest większe lub mniejsze ryzyko.
Metody pomiaru ryzyka
Pomiar ryzyka
Subiektywne podejmowanie decyzji, szacowanie korzyści uzyskiwanych w przyszłości. Podejmujący decyzje stara się na podstawie analogicznych przedsięwzięć z przeszłości ustalić stopień przyszłych korzyści.
Indukcyjna analiza prawidłowości polega na określeniu korzyści najniższych i najwyższych. Metoda jest prosta, ale niedokładna.
Określenie ryzyka przy podejmowaniu decyzji jest bardzo obszerną wiedzą i jest wiele metod oceny ryzyka.
Metoda kalkulacji prawdopodobieństwa - prosta i bardziej dokładna. Może ona w określonych przypadkach być stosowana dla wyboru wariantów między różnymi możliwościami w sumie pozytywnych rozwiązań, decyzji (np. przy pierwszym wariancie zarobimy mniej, przy drugim wariancie można zarobić więcej). Przy tej metodzie przypisujemy odpowiedni stopień prawdopodobieństwa poszczególnym wariantom i wykorzystujemy mierniki statystyczne wartości oczekiwanej, wariancji, a więc zmienności odchyleń od pierwszej wielkości - odchylenie standardowe.
Mierniki używać będziemy dla określenia wielkości ze sprzedaży. Do mierzenia ryzyka stosujemy metodę kalkulacji prawdopodobieństwa, jak wspomniano wykorzystuje się wskaźniki prawdopodobieństwa wystąpienia określonych zdarzeń, od których są zależne, określone, rozważane przez nas wielkości finansowe.
Posługujemy się tu:
wartością spodziewaną (oczekiwaną)
wariancją (zmiennością) odchyleń od tej wartości
odchyleniem standardowym
VII. OBCIĄŻENIA FINANSOWE PZREDSIĘBIORSTWA NA RZECZ FINANSÓW PUBLICZNYCH:
Podatki pośrednie
Do grupy podatków pośrednich możemy zaliczyć podatek VAT, podatek Akcyzowy, Cło. Są to podatki od towarów i usług , które kształtują poziom cen, a przez to wpływają na stan równowagi rynkowej. Płatnikami podatków pośrednich są uczestnicy poszczególnych faz obrotu, a ciężar podatkowy ponosi ostateczny nabywca towaru i usług.
PODATEK VAT- Rozróżniamy pojęcia podatków:
Podatek należny-jest podatkiem, który obciąża sprzedaż towarów i usług, kwota jest wykazywana w fakturach wystawianych przez podatnika odbiorcom.
Podatek naliczony- jest podatkiem zapłaconym przez podatników, przy zakupie oraz imporcie towarów i usług. Kwota podatku jest określona w fakturach wystawianych przez dostawców. Natomiast podatek VAT do zapłacenia, jest różnica między podatkiem należnym a naliczonym.
PODATEK AKCYZOWY- jako podatek pośredni pełni funkcje fiskalną , dochodową. Mechanizm wpłaty podatku jest następujący: producent lub importer wyrobu akcyzowego wpłaca podatek akcyzowy w imieniu przyszłego konsumenta a odzyskuje go dopiero w momencie sprzedaży towaru. Podatek akcyzowy, podobnie jak cło, kształtuje podstawę do naliczania podatku od towarów i usług. Wartość jest obciążona odpowiednią stawką akcyzy.
CŁO- ma cechy podatku, jest to świadczenie pieniężne, ogólne, bezzwrotne, przymusowe, nieodpłatne, jednostronne ustalone przez państwo. Można traktować jako szczególny (specyficzny) rodzaj podatku. Różni się od podatku przedmiotem obciążenia, którym może być przywóz towarów z zagranicy, wywóz towarów za granicę oraz przewóz towarów przez obszar celny danego kraju. Cło pełni funkcje fiskalna i funkcje gospodarczą. Cło wpływa na koszty działalności przedsiębiorstwa w sposób bezpośredni lun pośredni.
Podatki bezpośrednie
Podatki bezpośrednie- to takie podatki , które bezpośrednio nawiązują do zdolności podatkowej przedsiębiorstw, są nakładane wprost na dochód lub majątek podatnika. Podatki dochodowe bezpośrednio przez obciążenie zysku brutto, określają bowiem wynik finansowy netto, pozostający do dyspozycji przedsiębiorstw. Ważnym elementem konstrukcji podatków wpływającym na podstawową metodę finansowania działalności, sa wysokość i rodzaj stawek podatkowych., ulgi i zwolnienia, oraz pozostałe rozwiązania umożliwiające przedsiębiorcom dzielenie ryzyka rozwojowego z budżetem. Przedmiotem podatków jest dochód. W grupie podatków możemy wyróżnić :
- podatek od osób prawnych -CIT
- Podatek od osób fizycznych - PIT
- Zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów ewidencjowanych
- Karta podatkowa
Obciążenia na rzecz ubezpieczeń społecznych i funduszy para budżetowych
Ubezpieczenia społeczne - obowiązkowe, regulowane ustawą ubezpieczenie pracowników od pewnej kategorii ryzyka. Aby ubezpieczenie miało charakter społeczny, nie prywatny musi istnieć:
- obowiązek przystąpienia do ubezpieczenia
- związek ubezpieczenia z pracą zawodową
- ustawowo określony system finansowania
Ubezpieczenia społeczne to system świadczeń zabezpieczający pracowników i ich rodziny przed negatywnymi następstwami utraty lub ograniczenia możliwości zarobkowania, utraty żywiciela lub zwiększenia obciążeń rodzinnych (choroba, macierzyństwo, inwalidztwo, starość, śmierć, powiększenie się rodziny, brak pracy) i zgodnie z obowiązującymi przepisami ubezpieczeniem musi być objęta większość osób czynnych zawodowo, przede wszystkim pracobiorców.
FUNDUSZE PARABUDŻETOWE
Fundusze para budżetowe, inaczej celowe są to środki, zasoby finansowe tworzone w obrębie Budżetu Państwa i służą do ściśle określonego przedsięwzięcia.
Fundusz celowy jest to utworzona na mocy prawa forma organizacyjna, służąca organom władzy publicznej do gromadzenia środków pieniężnych ze ściśle określonych źródeł. Zgromadzone środki pieniężne muszą być przeznaczone na ściśle określone cele. okres tworzenia i funkcjonowania funduszy jest z reguły dłuższy niż 1 rok, natomiast gospodarka środkami finansowymi odbywa się na podstawie planu. W budżecie zdarzają się niedobory, mogą powodować przesunięcie środków z jednego przedsięwzięcia na inne i dlatego te środki gromadzone są na ściśle określony cel.
Gospodarka funduszami celowymi jest bardziej elastyczna niż gospodarka budżetem. Rozliczanie funduszy celowych odbywa się w okresie kilkuletnim, nie tak jak budżetu co rok.
Mogą to być fundusze:
- Fundusz Ubezpieczeń Społecznych
- Państwowy fundusz Rehabilitacji osób Niepełnosprawnych ( PFRON)
- Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia (NFOZ)