Ekonomia integracji Europejskiej.

1. Geneza międzynarodowej integracji europejskiej.

Integracją europejską interesowali się filozofowie, władcy, działacze polityczni i gospodarczy oraz ojcowie kościoła. W średniowieczu bardzo ważna była rola Kościoła Katolickiego, jako głównego podmiotu integracji państw chrześcijańskich. Jako przykład pierwszej integracji państw można podać powołanie współpracy gospodarczo-handlowej pod nazwą Hanza-XII w. (był to związek kupców i miast w Europie). Później przez wieki pojawiały się nowe pomysły integracji państw europejskich, m.in. ,,Unia Kalmarska”- utworzona przez Szwecję, Danię i Norwegię; Rzeczypospolita ,,małej jedności''- Polska, Litwa i Ruś. Unie te po ponad 100-letnich działaniach były rozwiązane. Pierwszym trwałym ogniwem integracyjnym było powołanie na mocy ,,czternastego punktu Wilsona” podczas konferencji pokojowej w Wersalu Ligii Narodów (1919r.). W czasie II wojny światowej została formalnie rozwiązana z powołaniem Organizacji Narodów Zjednoczonych. W 1926r. powołano Międzynarodową Unię Stalową zrzeszającą Francję, Wielką Brytanię, Niemcy, Luksemburg, Austrię, Węgry i Czechosłowację. Po II wojnie światowej reakcją na pomoc Stanów w odbudowie Europy na mocy Planu Marshalla było utworzenie przez państwa zachodnioeuropejskie Organizacji Współpracy Gospodarczej (1948r.). Członkami OEEC było 16 państw, z wyjątkiem państw znajdujących się pod naciskiem Związku Radzieckiego. Ponieważ OEEC wyczerpała swoje zadania wraz ze spełnieniem programu pomocowego w ramach Planu Marshalla, w 1961r. została przekształcona w Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju. 4 kwietnia 1949r. w Waszyngtonie otworzono Pakt Północnoatlantycki (NATO) na mocy Unii Zachodniej podpisanej przez Francję, Wielką Brytanię, Holandię, Luksemburg, a także po przystąpieniu Stanów Zjednoczonych i Kanady. Nadrzędnym celem była obrona na obszarze północnoatlantyckim. Organizacją o kompetencjach ogólnych, sprzyjających integracji europejskiej jest powołana w 1949r. Rada Europy z siedzibą w Strasburgu. W dniu 4 stycznia 1960r. w Sztokholmie podpisano Konwencję o utworzeniu Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) przez Austrię, Danię, Norwegię, Portugalię, Szwajcarię, Szwecję i Wielką Brytanię. Chęć zacieśnienia kontaktów pomiędzy Unią Europejska a Europejskim Stowarzyszeniem Wolnego Handlu doprowadziły członków tych organizacji do podpisania traktatu o utworzeniu Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). Wszedł w życie po ratyfikacji w 1994r. W1992r. w Krakowie podpisano Środkowo Europejskie Porozumienie o Wolnym Handlu (CEFTA). Weszło w życie w 1993r. Krajami założycielskimi były państwa grupy wyszehradzkiej: Polska, Czechosłowacja i Węgry.

2. Integracja a globalizacja.

Integracja ekonomiczna- jest to proces scalania gospodarek narodowych poszczególnych krajów i jednocześnie tworzenia jednego organizmu gospodarczego. Proces integracji ekonomicznej odbywa się przede wszystkim dzięki działaniu mechanizmu rynkowego, dlatego też rola państwa może sprowadzać się jedynie do tworzenia warunków umożliwiających rozszerzenie działania mechanizmu rynkowego w skali międzynarodowej. W takim przypadku, gdy dochodzi do scalenia gospodarek poszczególnych krajów bez tworzenia przez państwo organizacyjnych ram porozumienia integracyjnego, mamy do czynienia z integracją realną. Integracja ekonomiczna oprócz wymiaru gospodarczego, ma także wiele innych, przede wszystkim wymiar polityczny, społeczny, kulturalny. Globalizacja polityczna to proces umiędzynaradawiania stosunków społecznych i politycznych, czego konsekwencją jest przeniesienie części uprawnień władczych z instytucji państwowych na instytucje międzynarodowe.

3. Najważniejsze instytucje Unii Europejskiej.

System instytucjonalny Unii Europejskiej tworzą liczne instytucje, organy i agencje Unii Europejskiej. Do najważniejszych instytucji i organów Unii Europejskiej wymienionych w traktatach zaliczane są takie podmioty jak:

* Rada Europejska,

* Rada Unii Europejskiej (Rada Ministrów),

* Komisja Europejska,

* Parlament Europejski,

* Trybunał Sprawiedliwości oraz Obrachunkowy,

* Komitet Ekonomiczno-Społeczny oraz Regionów,

* Europejski Bank Centralny.

Podmioty te oddziałują w sposób bezpośredni i pośredni na różne obszary życia społeczno-gospodarczego w Unii Europejskiej, respektując i przyczyniając się do realizacji zapisów traktatowych.

4. Budżet Unii Europejskiej.

Finansowanie działalności Unii Europejskiej jest przedmiotem nieustających dyskusji i kontrowersji. Budżet ogólny unii sporządzany jest w euro i uchwalany na okres roku kalendarzowego. Począwszy od 1988r. budżety roczne ustalane są z uwzględnieniem średnioterminowych ram finansowych, które określają roczne pułapy wydatków. Organami zaangażowanymi w procedurę budżetową (tzn. w powstawanie, wykonanie i kontrolę budżetu ogólnego) są: Komisja, Rada, Parlament Europejski i Trybunał Rewidentów Księgowych. Procedura uchwalania budżetu jest skomplikowana i czasochłonna. O tym, na co będą wydawane pieniądze ze wspólnego budżetu decydują trzy najważniejsze instytucje: Komisja Europejska, Rada Unii Europejskiej i Parlament Europejski. Wstępny projekt przygotowuje Komisja, jednak w ostateczności to Parlament decyduje o przyjęciu lub odrzuceniu budżetu. Na składkach opiera się finansowanie działalności większości organizacji międzynarodowych i dlatego jako daleko posuniętą reformę należy potraktować ich zastąpienie po 1970r. środkami własnymi, na które składają się:

• cła na artykuły przemysłowe

• opłaty rolne

• wpływy z VAT

• składka oparta na Dochodzie Narodowym Brutto

Do budżetu wchodzi również kwota niewykorzystana w roku poprzednim. Zasadnicze znaczenie ma nieprzekraczalny pułap środków własnych na poziomie 1% PKB kraju. Wielkość wydatków określonych w obowiązującej w danym czasie perspektywie jest corocznie aktualizowana z uwzględnieniem wzrostu cen oraz zmiany Dochodu Narodowego Brutto.

5. Główne traktaty Wspólnot Europejskich.

Unia Europejska jest oparta na wielu traktatach zawartych pomiędzy członkami i rządzi się zgodnie z nimi. Są to traktaty założycielskie, bądź reformujące Unię Europejską, jak również traktaty akcesyjne kolejnych państw członkowskich. Jest to prawo pierwotne Unii Europejskiej, do którego zalicza się jeszcze umowy międzynarodowe zawierane przez Wspólnotę. Głównie traktaty i akty Wspólnot Europejskich:

1)Traktat o Europejskiej Wspólnocie Węgla i Stali- Traktat Paryski z 1951r.- wszedł w życie w 1952r. Zawarty na 50 lat, dotyczy koordynacji produkcji i dystrybucji węgla i stali.

2)Traktat o Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej (EWG)- Traktat Rzymski z 1957r.- wszedł w życie 1958r. Najważniejszy z traktatów, dotyczy rozwoju ekonomicznego i współpracy państw członkowskich.

3)Traktat o Europejskiej Wspólnocie Energii Atomowej (EURATOM)- wszedł w życie w 1958r., dotyczy rozwoju energetyki jądrowej i atomistyki.

4)Traktat ustanawiający Jednolitą Radę i Jednolitą Komisję Wspólnot Europejskich- Traktat Połączeniowy z 1965r.- wszedł w życie w lipcu 1966r. Zobowiązujący Europejską Wspólnotę Węgla i Stali, Europejską Wspólnotę Gospodarczą i Europejską Wspólnotę Energii Atomowej do stworzenia Rady i Komisji obsługujących wszystkie trzy Wspólnoty.

5)Traktat o Unii Europejskiej TUE- traktat z Maastricht z 1992r.- wszedł w życie w listopadzie w 1993r. Gruntownie zreformował traktaty założycielskie.

Zmiana nazwy EWG na Wspólnota Europejska, a nazwę Traktatu o utworzeniu EWG zmienia na Traktat o utworzeniu Wspólnot Europejskich- TWE. Przewiduje utworzenie Unii Gospodarczej i Walutowej (UgiW), którego proces zakończył się 1.01.2002r. wprowadzeniem do obiegu Euro. Ustanawia Unię Europejską, która jest ,,parasolem” nad Wspólnotami.

6. Strategia Lizbońska.

Strategia Lizbońska jest najważniejszym programem społeczno-gospodarczym Unii Europejskiej wyznaczającym kierunki jej rozwoju. Została przyjęta przez Radę Europejską w marcu 2000 roku w Lizbonie, a na kolejnych szczytach unijnych rozwinięto i sprecyzowano zadania strategii. W Strategii Lizbońskiej założono, że do 2010r. gospodarka Unii Europejskiej stanie się najbardziej konkurencyjną gospodarką świata, wyprzedzając gospodarkę Stanów Zjednoczonych.

Priorytetami wyznaczonymi w analizowanej strategii są:

* szybkie przechodzenie do gospodarki opartej na wiedzy, rozwój badań i innowacji

oraz kształcenie odpowiednich kwalifikacji i umiejętności

* liberalizacja i integracja rynków i sektorów

* rozwój przedsiębiorczości

* wzrost zatrudnienia, aktywności zawodowej: ograniczanie biedy

* dbałość o środowisko naturalne, zachowanie zasobów naturalnych.

W niektórych obszarach wdrażania Strategii Lizbońskiej osiągnięto powodzenie. Jednak w kontekście osiągnięcia celu strategicznego w roku 2010 postęp we wdrażaniu strategii bywa uznawany za niewystarczający. Niektórzy więc realizację strategii oceniają bardzo krytycznie. Na szczycie Rady Europejskiej w marcu 2005r. przyjęto dokument modyfikujący i odnawiający strategię. Zapowiedziano koncentrację wysiłków na dwóch zadaniach:

1) zapewnienia silniejszego, trwałego wzrostu

2) tworzenia większej liczby miejsc pracy.

Jednocześnie wyznaczono priorytet działań państw członkowskich do 2010r. m.in.:

* uczynienie z Europy atrakcyjnego miejsca dla inwestowania,

* rozwianie wiedzy i innowacji,

* tworzenie lepszych miejsc pracy.

Osiągnięcie celów Strategii Lizbońskiej ma służyć szereg działań realizowanych w poszczególnych państwach członkowskich Unii Europejskiej.

7. Cechy suwerenności i współzależności.

Porównanie cech suwerenności i współzależności wskazuje na przewagę humanitarną i społeczno-rozwojową współzależności nad suwerennością. Suwerenność jest kategorią nie poddającą się pozytywnej ewolucji wobec wyzwań i potrzeb współczesnego świata. Wymaganiom tym odpowiada współzależność.

Suwerenność	Współzależność
Obrona odrębności Obrona tradycyjnych narodowych wartości Obrona tradycyjnych instytucji i organów władzy oraz ich kompetencji Nadrzędność interesu państwa i narodu	Poszukiwanie rozwiązań unifikujących działania nowatorskie, kształtowanie nowych wartości Działania przystosowujące sfery wewnątrzpaństwowe do standardów międzynarodowych Nadrzędność interesów wspólnot państwowych, regionów i całej społeczności międzynarodowej

Państwo, członek wspólnoty nabywa prawo współdecydowania o sprawach dotyczących wszystkich państw członkowskich wspólnoty. W przypadku Polski, po przystąpieniu do Unii Europejskiej, przekazaliśmy cześć naszych uprawnień decyzyjnych na rzecz organów unijnych, a równocześnie zasiadając w jej organach uzyskaliśmy uprawnienia współdecydowania o polityce gospodarczej państw Wspólnoty.

8. Analiza kosztów i korzyści Polski z integracji z Unią Europejską.

Rząd polski na początku sierpnia 2000r. opublikował raport o korzyściach i kosztach integracji z Unią Europejską, przedstawił obiektywną ocenę spodziewanych korzyści i możliwych zagrożeń. Każda ze stron skorzysta na przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej, szczególnie w długim przedziale czasowym. Najwięcej skorzystają obywatele, dzięki możliwości korzystania z dobrodziejstw rynku unijnego oraz intelektualnego rozwoju. Syntetyczną korzyścią wejścia Polski do Unii Europejskiej jest uzyskanie stabilnych warunków rozwoju i funkcjonowania w warunkach jednego z największych rynków współczesnego świata. Korzyścią będzie również przyspieszenie w procesach transformacji ekonomicznej i społecznej. Położenie Polski umożliwia krajom Europy Zachodniej ekspansję ekonomiczną i kulturową na wschodnią cześć kontynentu wraz ze wszystkimi wynikającymi z tego korzyściami, a dla Polski tworzy korzystne warunki przyspieszenia i zwiększenia efektywności rozwoju z wykorzystaniem walorów rozwiniętej gospodarki rynkowej i demokracji Europy Zachodniej. Kosztem bezpośrednim przynależności do Unii Europejskiej są składki członkowskie do 1% PKB.

I. Koszty bezpośrednie	I. Koszty bezpośrednie
* składki członkowskie do budżetu UE (do 1% PKB rocznie) * transfer do UE 75% dochodów z ceł oraz ok.1% wpływów z VAT * koszty udziału w rabacie brytyjskim * zobowiązania budżetowe Polski w zakresie finansowania infrastruktury transportu i ochrony środowiska * współfinansowanie projektów unijnych * dopłaty z budżetu państwa do dopłat bezpośrednich dla rolników	* środki dotacyjne uzyskiwane z Unii Europejskiej (do 4% PKB rocznie) * środki dotacyjne uzyskiwane z Norwegii i Szwajcarii z tytułu przynależności do EFTA * korzyści z inwestycji kapitałów unijnych w Polsce * dochody z otwarcia się Polski na UE, np. z turystów
II. Koszty ekonomiczne pośrednie	II. Korzyści ekonomiczne pośrednie
* wywieranie polskiej produkcji przez towary z krajów UE, spadek PKB * wzrost części wpłat budżetu do FUS z powodu bezrobocia, wynikającego z przynależności do UE	* rozwój polskiej giełdy * wzrost eksportu do krajów UE * wzrost bezpieczeństwa ekonomicznego * wzrost konkurencyjności firm w Polsce
III. Koszty społeczne pośrednie	III. Korzyści społeczne pośrednie
* koszty wypierania zatrudnienia w Polsce przez towary z UE * cześć kosztów rewitalizacji obszarów i sfer depresji ekonomiczno-społecznej	* wzrost ilości miejsc pracy * korzyści wynikające ze wzrostu edukacji i zdrowotności * korzyści wynikające ze wzrostu bezpieczeństwa wewnętrznego
IV. Koszty polityczne pośrednie	IV. Korzyści polityczne pośrednie
* utrata części suwerenności * pogorszenie stosunków politycznych z Rosją	* wzrost bezpieczeństwa politycznego na arenie międzynarodowej * korzyści wynikające ze współkreowania polityki zagranicznej UE.

9. Aktualne problemy z zakresu integracji europejskiej

Wspólnota Europejska tworzona formalnie od 1957r. przeżywa obecnie kryzys tożsamościowy i ideowy. Europa dała się wyprzedzić w ostatnich kilkudziesięciu latach rozwoju nauki przez USA i Japonię. Europejczycy w 2005r. stanowili już tylko 12% populacji światowej, a przy gwałtownie narastającej w Europie depopulacji, ujemnym przyroście naturalnym, według szacunków w 2100 roku udział europejczyków zmaleje do 4% populacji światowej. Społeczeństwo europejskie będzie przy tym stare, z narastającą przewagą ludności w wieku emerytalnym. Wraz z każdym powiększeniem grona państw członkowskich UE staje się mniej spójna i przejrzysta, o coraz większym amorfizmie i hybrydowości. Powodem jest zróżnicowana tożsamość społeczeństw unijnych, z rozbieżnymi interesami. Aby można było realnie pogłębić procesy integracyjne w UE niezbędne są zmiany tożsamościowe społeczeństw unijnych, ich zunifikowanie a w przyszłości wykreowanie tożsamości unijnej. Przy retrospekcji historycznej państw członkowskich stworzenie jednego europejskiego narodu nie jest możliwe, ze względu na to, że zróżnicowane europejskie tożsamości są głęboko osadzone w bardzo różnych tradycjach. Przeszkodą jest również brak wspólnego języka. Przyszłe powiększenie Unii o nowe państwa zwielokrotni zróżnicowania językowe. Unia Europejska wymaga europeizacji Europejczyków, aby można było kreować totalną integrację europejską.

10. Aktualne problemy z zakresu globalizacji.

Globalizacja jest synonimem ogólności, całościowości i niepodzielności. Najszerzej oznacza świat, który jest społecznością państw, jednością ich ekosystemów i gospodarek. Zastępuje pojęcie ,,międzynarodowy”. Już w latach 60-tych ubiegłego wieku ideę globalizacji przedstawił Mc Luhan, określając świat jako ,,globalną wioskę”. Problemy i zagrożenia globalne można pogrupować z zależności od ich płaszczyzny na polityczno- militarne, ekonomiczno- społeczne i kulturowo- cywilizacyjne. Tendencja do stałego rozbudowywania problemów globalnych wynika z ich wszechogarniającego charakteru. Wszelkie organizacje, instytucje, politycy, uczeni zgłaszają wciąż nowe problemy jako globalne, wymagające wspólnego rozwiązania. Zależy zatem równocześnie i z jednakową siłą likwidować wszystkie symptomy zagrożeń.

Wybrane symptomy- zagrożenia globalne:

Polityczno- militarne	Ekonomiczno- społeczne	Kulturowo- cywilizacyjne
wyścigi zbrojeń narastanie terroryzmu korupcja polityczna	kryzys energetyczny deficyt surowcowy wody i żywności eksplozja demograficzna narastająca nędza masowe bezrobocie inflacja zadłużenia	degradacja środowiska naturalnego masowe migracje wzrost promieniowania jądrowego konflikty etniczno- religijne epidemie chorób (AIDS)

---