Polityka Gospodarcza
Główne funkcje państwa w gospodarce.
Funkcja stabilizacyjna- wykorzystania do przeciwdziałania zjawiskom inflacji, bezrobocia itp.
Funkcja alokacyjna- zadaniem jest przeciwdziałanie zjawiskom monopolistycznym, nie ograniczając uzasadnionej konkurencji.
Funkcja adaptacyjna- jej zadaniem jest dostarczanie metod i środków do uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych.
Funkcja redystrybucyjna- wykorzystywana jest do korygowania podziału z zapewnieniem minimum egzystencji.
Funkcje polityki ekonomicznej.
Polityka ekonomiczna- to bezpośrednie kierowanie gospodarką narodową przez państwo lub pośrednie oddziaływanie państwa na funkcjonowanie tej gospodarki.
oddziaływuje na gospodarkę poprzez zapewnienie stałego dopływu środków niezbędnych do wykonywania przez państwo funkcji wewnętrznych i zewnętrznych.
w niektórych krajach wspiera funkcjonowanie i rozwój sektorów gospodarki nie cieszących się dostatecznym zainteresowaniem prywatnych przedsiębiorstw (kolej, poczta, szkoły, upaństwowione przedsiębiorstwa)
stara się zapewnić ochronę działalności gospodarczej obywateli przed zagraniczną konkurencją
stara się chronić konkurencję przed organizacjami monopolistycznymi
usuwa zagrożenia rozwoju gospodarczego przez przeciwdziałania czynnikom wywołującym kryzys oraz pobudzanie koniunktury
podejmuje problemy ochrony środowiska naturalnego i przestrzennego ładu w zagospodarowaniu kraju.
utrzymuje w państwie ład społeczny, osłania słabsze warstwy, reguluje warunki pracy i płacy.
Instrumenty polityki gospodarczej w gospodarce rynkowej.
Trzema warunkami uznania zmiennej za instrument polityki gospodarczej są: możliwość kontrolowania, skuteczność i niezależność. Przyjmując kryterium, charakter (rodzaj) narzędzia, instrumenty polityki gospodarczej można podzielić na:
* Narzędzia ekonomiczne (parametryczne): ceny rynkowe, urzędowe, regulowane, stawki taryfowe, celne, ubezpieczeniowe, premie, subwencje, dotacje, ulgi podatkowe.
* Narzędzia pozaekonomiczne (nieparametryczne)
•Administracyjne- zarządzenia i uchwały organów władzy o charakterze imperatywnym (nakazy, zakazy), koncesje i limity, licencje, zezwolenia, narzędzia polityki kadrowej (kształcenie, przeszkolenie), koordynowanie, etatyzacja i deetatyzacja, przykłady (lokali, terenów), rodzicielstwo, reglamentacja, zalecenia (bhp, przeciwpożarowe)
•Prawne- akty normatywne, normatywy techniczne dotyczące konstrukcji i eksploatacji środków trwałych
•Informacyjne- informacje o sytuacji popytowo- podażowej, prognozy demograficzne, informacje o spodziewanych zmianach strukturalnych, funkcjonalnych, przestrzennego zagospodarowania, bilansach materiałowo surowcowych w gospodarce narodowej i na świecie, informacje o spodziewanych bilansach pieniężnych dochodów i wydatków ludności
•Moralne- odznaczenia, wyróżnienia, apele nakłaniające do określonych podstaw.
Wymień uwarunkowania przemian ustrojowo- systemowych.
Wyróżniamy uwarunkowania polityczne i ekonomiczne przemian ustrojowo- systemowych.
Z punktu widzenia politycznego charakteryzował ustrój:
* komunistyczny- jedna partia, nie było demokracji ani wielopartyjności
* kapitalistyczny- charakteryzuje demokracja.
Z punktu widzenia ekonomicznego:
* ustrój komunistyczny- nie było prywatnej własności środków produkcji, mechanizm alokacji był plan centralny, instytucje rynkowe nie istniały albo istniały formalnie
* ustrój kapitalistyczny- nienaruszalność praw własności, mechanizmem jest rynek, instytucje państwowe wspomagają i warunkują funkcjonowanie rynków.
Zależność między systemem ekonomicznym a ustrojem.
Ustrój jest szerszym pojęciem niż system ekonomiczny. Każdy, więc system ekonomiczny wiąże się z panującym w państwie ustrojem. Tak, więc zmiany systemu są następstwem zmiany ustroju. Nie ma zmian systemowych bez zmian ustroju. System nie może zmienić ustroju. Zmiany systemowe są zazwyczaj następstwem zmian ustrojowych i politycznych.
Polityka ekonomiczna a pełny mechanizm rynkowy.
Polityka ekonomiczna to całokształt działalności gospodarczej. Pełny mechanizm rynkowy to stan, w którym jednocześnie funkcjonują rynek towarowy, rynek kapitału i rynek pracy. Tworzą one wzajemnie powiązany system, który kształtuje bieżącą produkcję, dzieli wytworzone zyski między różne dziedziny i rynek nastawiony jest na odbiorców końcowych. Polityka gospodarcza a mechanizm rynkowy tzn., że wszystko załatwia rynek. Mechanizm rynkowy jest pośrednim środkiem oddziaływania, wynika z funkcjonowania rynku.
Podział systemów ekonomicznych w gospodarkach narodowych.
Łącząc kryteria własności środków produkcji i sposobu regulacji można wyróżnić 4 podstawowe systemy ekonomiczne:
• indywidualistyczno- kompetetywny
• indywidualistyczno-planowany
• kolektywistyczno- kompetetywny
• kolektywistyczno-planowany.
Typy modeli w gospodarce rynkowej.
Istnieją dwa podstawowe modele roli państwa w gospodarce rynkowej:
*model gospodarki rynkowej z interwencjonizmem państwowym zwany gospodarką regulowaną.
Zarządzanie w tym systemie realizowane jest środkami bezpośredniego sterowania za pomocą różnych parametrów.
*model gospodarki rynkowej eliminujący w teorii interwencjonizm państwa. Zwolennicy tego modelu uważają, że wszelkie włączenie się państwa zakłóca warunki konkurencji i raczej szkodzi, gdyż utrudnia żywiołowe działanie mechanizmu rynkowego. Model zwany samoregulacyjną gospodarką rynkową, względnie gospodarką wolnorynkową.
Wady i zalety modelu regulowanej gospodarki rynkowej.
Model ten wywodzi się z tradycji keynesowskiej. Zdaniem przedstawicieli tego kierunku interwencjonizm państwowa jest niezbędny m.in. dlatego, że gospodarka rynkowa obok swych zalet nie daje pełnej racjonalności w skali makro, bowiem:
• zawodzi w wielu ważnych obszarach życia społecznego
• zawodzi w zakresie wykorzystania zasobów gospodarki
• zawodzi w zakresie stabilności gospodarki
• zawodzi jeśli chodzi o strukturę produkcji
Mechanizm rynkowy może czasem działać zgodnie z interesem społecznym. Ma też pewne wady, gdyż niekontrolowany może doprowadzić do kryzysu, nadprodukcji, bezrobocia. Z tych względów mechanizm rynkowy musi być wsparty i uzupełniony świadomie ingerencją państwa w życie gospodarcze i społeczne.
Omów szerzej pojęcie i znaczenie globalizacji.
Globalizacja jest procesem prowadziącym do ujednolicenia się świata jako całości, wzajemnie powiązanych elementów gospodarczych i wspólnej kultury. W wyniku globalizacji granice terytorialne powoli zaczynają się zacierać, tracić znaczenie, zmniejsza się rola tradycji a nasilają migracje. Z tym ostatnim związane jest zacieranie się barier kulturowych, ludzie się integrują - różne kultury przenikają się nawzajem, powstają miejsca mające wszędzie takie samo znaczenie, np.: lotniska, restauracje ( np.: Pizza Hut), bary (np.: McDonald, KFC), supermarkety.
Z całym tym procesem integracji, szybkości przekazywania informacji wiąże się pojęcie „globalnej wioski” , gdyż świat w którym media elektroniczne, migracje zmniejszają odległość między ludźmi i ich izolację, doprowadziły do przekonania że żyjemy w wiosce gdzie każdy każdego zna a informacje przemieszczają się w szybkim tempie.
Tak więc globalizacja dotyczy zjawisk, które mają olbrzymi wpływ na procesy społeczne, polityczne i kulturowe, to proces który w równym stopniu jednoczy i dzieli.