Proszki, TPL


Proszki (Pulvis, Pulveres, Pulvis, Pulv.)

Proszki to postać leku złożona z równomiernie rozdrobnionych (sproszkowanych 0,5 mm) substancji stałych.

Proszki - sposób sproszkowania:

Postać ta przeznaczona jest do użytku zewnętrznego ( pulveres ad usum externum, pulveres ad usum dermicum) (sito 0,16 mm)jako tzw. zasypki i pudry, oraz do użytku wewnętrznego (pulveres ad usum internum, pulveres per orales), które nie mogą mieć cząstek większych niż 0,5 mm i muszą mieć postać jednolitych ziaren. Stosowane są one, gdy nie można podać substancji leczniczej w postaci płynu, jednakże z proszków substancja lecznicza uwalnia się wolniej.
Proszki stosuje się również w celu sporządzenia roztworów.

W zależności od ilości składników przepisanych w recepcie rozróżniamy proszki proste
( pulveres simplices) oraz proszki złożone ( pulveres compositi vel mixti).

Proszki proste ( pulvis simplex, pulveres simplices, pulvis simplicis)

Otrzymuje się przez sproszkowanie jednej substancji leczniczej (substancji chemicznej, surowca roślinnego lub zwierzęcego) i przesianie przez odpowiednie sita. Proszki proste najczęściej składają się z substancji obojętnych. Czynność proszkowania substancji wrażliwych na czynniki zewnętrzne ( wilgoć, tlen) jak np. Acidum acetylsalicylicum, Acidum ascorbicum, Aluminii kalii sulfas, Aminophyllinum, Chloralum hydratum, Methenaminum, Natrii hydrocarbonas, Natrii sulfas, Zinci oxydum należy dokonać ex tempore. W ten sposób należy postępować z substancjami lotnymi takimi, jak: Camphora, Iodum, Mentholum, Thymolum.

Otrzymuje się przez dokładne wymieszanie sproszkowanych substancji leczniczych (dwóch lub wielu). Do sporządzenia proszków złożonych należy brać tylko takie składniki, które po zmieszaniu nie zmieniają swoich właściwości w czasie przechowywania. Poszczególne składniki powinny być co najmniej średnio sproszkowane. Jeśli jeden ze składników jest bardziej sproszkowany, wszystkie pozostałe składniki mieszaniny powinny mieć ziarna podobnej wielkości.

Rozcierki - (pulveres triturati) - proszki rozcieńczone. Sporządzane z substancji bardzo silnie działających, lub higroskopijnych celem dokładnego odważenia. Uzyskuje się je przez roztarcie substancji czynnej z obojętnym proszkiem rozcieńczającym np. laktozą - Saccharum lactis ( cukier mlekowy) lub sacharozą.

Przygotowanie rozcierki: Oblicza się masę laktozy i trucizny. Laktozę dzieli się na trzy części. Pierwszą część dzielimy na dwie części i jedną z nich zacieramy pory moździerza. Następnie dajemy truciznę i drugą część pierwszej porcji. Całość ucieramy 20 minut. Dodajemy drugą część laktozy i ucieramy kolejne 20 minut. Oskrobując ściany moździerza. Na koniec dajemy trzecią część odważonej laktozy i ucieramy następne 20 minut.

Proszki mianowane ( pulveres titrati) - są to proszki otrzymywane z silnie działających surowców roślinnych, doprowadzone do ściśle określonego miana przez dodanie laktozy, skrobi, wytrawionego lub niewytrawionego surowca. W postaci proszków mianowanych spotykamy w aptece np. Adonidis vernalis herba titrata 8 j.g., Convallariae herba titrata 12 j.g. Proszki te są mianowane na drodze biologicznej i zawierają określoną ilość ciał czynnych np. glikozydów nasercowych. Są wyrażane w jednostkach kocich, gołębich lub żabich.

Proszki roztarte ( pulveres trite) - proszki zmikronizowane - otrzymywane przez roztarcie w lotnym rozpuszczalniku proszków grubokrystalicznych (np. Mentholum, Camphora).

Olejocukry (oleosacchara) - są to mieszaniny olejków eterycznych z sacharozą ( cukier biały) sporządzane przez roztarcie sproszkowanej sacharozy z olejkiem eterycznym, zwykle w ilości 1 kropla na 2,0 gramy cukru, z wyjątkiem: Aurantii exocarpii oleum, Aurantii flos oleum, Citri oleum, Myristicae aetherum oleum, Rosae oleum, których daje się 1 kroplę na 4,0 gramy cukru.

Proszki dzielimy na proszki:

Proszki niedzielone - przeznaczone są do stosowania zewnętrznego i wewnętrznego. Proszki niedzielone do użytku zewnętrznego jako pudry lecznicze i zasypki ( pulveres adspergentii, cutipulveres) stosowane są na błony śluzowe w celach leczniczych, ochronnych lub profilaktycznych. Zawierają w swoim składzie najczęściej substancje lecznicze
o właściwościach ściągających, przeciwzapalnych, bakteriobójczych i dezynfekujących. Wszystkie składniki użyte do sproszkowania zasypek powinny być starannie wymieszane po uprzednim sproszkowaniu każdego ze składników ( miałko sproszkowane sito 0,16). Proszki niedzielone do użytku wewnętrznego nie mogą zawierać substancji leczniczych silnie działających lub wyjątkowo mogą je zawierać w takiej ilości lub rozcieńczeniu, że niewłaściwe lub niestaranne odmierzenie zapisanej dawki, lub przyjęcie większej niż przepisano dawki, nie spowoduje zatrucia. Poszczególne dawki odmierza sobie chory np. łyżeczką do herbaty napełnioną równo z brzegiem tj. 0,5 do 5,0 lub „na koniec noża”, tj. 0,1 do 1,0. Łyżeczka do herbaty płasko napełniona zawiera przeciętnie: Acidum tannicum 0,5; Magnesii oxydum 0,6; proszków roślinnych 1,5; cukrów 3,0; soli nieorganicznych od 3,0 do 7,0. Proszki niedzielone do sporządzania roztworów, zarówno do użytku wewnętrznego, jak i zewnętrznego, powinny zawierać substancje lecznicze dobrze rozpuszczalne we wskazanej ilości rozpuszczalnika. Proszki niedzielone wydaje się w torebkach papierowych, w pudełkach tekturowych, słoikach szklanych szczelnie zamkniętych.

Proszki dzielone- najczęściej są stosowane do użytku wewnętrznego i mogą być zapisane przez lekarza w dwojaki sposób:

Sposób zapisywania proszków:

Proszki mogą być dozowane do kapsułek skrobiowych, żelatynowych lub papierowych.

Wielkość i pojemność kapsułek skrobiowych:

Nr

Średnica w mm

Przybliżona zawartość w g proszków

ciężkich

lekkich

1

12

0,5

0,3

2

14

0,7

0,4

3

16

0,9

0,6

4

18

1,2

0,8

5

20

1,5

1,1

6

22

1,8

1,3

Proszki należy rozsypywać do opłatków możliwie najmniejszych, tak aby były całkowicie wypełnione przepisaną masą pojedynczego proszku. W przypadku proszków dzielonych o masie mniejszej niż 0,1 grama należy dodać laktozy, uzupełniając masę proszku do 0,1.

Wykonanie proszków:

Do trucizn i substancji barwnych przeznacza się osobne moździerze oznaczone etykietą z napisem - TRUCIZNA.

Methylenum coeruleum - błękit metylenowy, działa odkażająco na pęcherz i drogi moczowe. Jedyna substancja barwna stosowana w proszkach. Substancja bardzo pyląca.

Pyoctaninum coeruleum - ( Gentianae violet, fiolet gencjany) - działa odkażająco. NIE stosuje się w proszkach!

Jeżeli nie ma substancji w postaci pulvis pro receptura to bierzemy ją z leków gotowych np. tabletek. W drażetkach 30% masy stanowi otoczka. Dwie różne tabletki ( z różnymi substancjami leczniczymi) uciera się w osobnych moździerzach. Większość tabletek jest powlekana. Powłoczki można usunąć przez:

Na egzamin: otoczkę usunąć rozcierając tabletki i przesianie jej przez sito ( celem usunięcia resztek powłoczki)

Tabletki lakierowane - powlekane substancjami błonotwórczymi

Polimetakrylany (Eudragity) - Eudragit E - nie rozpuszcza się w wodzie, rozpuszcza się w kwasie solnym.

Do proszków dajemy:

Dla dzieci:

Do proszków NIE dajemy ( ponieważ nie wolno rozcierać) - występują w otoczkach dojelitowych:

  1. mieszaniny eutektyczne

  1. mieszaniny higroskopijne

  1. adsorpcja

Między przyjęciem jednego i drugiego leku musi wystąpić dwugodzinna przerwa.

Wydajemy zawsze oddzielnie!

Czopki ( Suppositorium, Suppositoria, Suppositorii, Supp.)

Czopki są stałą postacią leku przeznaczoną do wprowadzania do jam ciała. Zawierają określoną dawkę substancji leczniczych. Substancje lecznicze są w czopkach równomiernie rozproszone w postaci stałej ( przesiane przez sito 0,08) lub, rzadziej w stałych podłożach lipidowych o temperaturze topnienia ciała lub podłożach hydrofilowych rozpuszczających się w wydzielinach błon śluzowych.

Czopki dzieli się na:

Czopki mogą działać:

Podłoża czopkowe - muszą się topić lub rozpuszczać w płynie odbytniczym, którego jest ok. 1 - 3 ml.

Wymagania stawiane czopkom:

Podłoża czopkowe:

  1. lipofilowe - podłoża topiące się (działające szybciej)

    1. naturalne - Oleum Cacao, Butyrum Cacao, Masło kakaowe - jest triglicerydem ( składa się z kwasu stearynowego, palmitynowego i oleinowego w stosunku 1 : 1 : 1 , lub 2 : 0 : 1, lub 0 : 2 : 1). Posiada strukturę polimorficzną i występuje w izomerach , , ' i γ. Najbardziej trwała jest forma ( temperatura topnienia ok. 35C). Pod wpływem temperatury powyżej 36C przechodzi z formy w pozostałe formy, co objawia się trudnościami w zastyganiu podłoża, aby powrócić do formy należy zaszczepić masę stopioną niewielką ilością masła niestopionego ( ok. 10%).
      Wady:

Zalety:

    1. półsyntetyczne