ZWICHNIĘCIE STAWU BIODROWEGO - genetyka i patologia rozwoju.
Dziecko zaraz po narodzeniu powinien zbadać ortopeda, bowiem wtedy występują objawy kliniczne dysplazji stawów, które po 2-3 dniach zanikają. Jednak w polskich szpitalach dziecko po urodzeniu badane jest przez neonatologa. Ortopeda wzywany jest na konsultację, jeśli coś zaniepokoi neonatologa.
Badanie kliniczne polega na sprawdzeniu, czy dziecko symetrycznie odwodzi obie nóżki na boki i czy przy ruchach głowa kości udowej nie wyskakuje ze stawu, czyli czy staw jest stabilny. Lekarz bada też, czy fałdy pośladkowe malucha są symetryczne i czy oba uda są równej długości. Niesymetryczność fałdów nie świadczy jeszcze o dysplazji, natomiast nierówna długość ud jest powodem do niepokoju. Niepokoić może też przechylenie szpary sromowej u dziewczynek, bo może sugerować przesunięcie jednej z kości biodrowych. Jeżeli ortopeda ma wątpliwości co do stanu stawów biodrowych dziecka, kieruje je na badanie ultrasonograficzne. Nie należy wykonywać zdjęć rtg stawów biodrowych przed ukończeniem czwartego miesiąca życia, gdyż do trzeciego miesiąca życia dziecka usg jest badaniem nie do zastąpienia Tylko w aparacie usg widać budowę stawu biodrowego, który u dzieci w tym wieku składa się wyłącznie z chrząstek i tkanki łącznej. Jeżeli w badaniu usg, mimo wcześniejszych wątpliwości ortopedy, nie wykryto dysplazji, wówczas lekarz zaleci kontrolne badanie po miesiącu. To działanie rutynowe, aby mieć pewność, że stawy rozwijają się prawidłowo. Wczesna diagnoza dysplazji stawów biodrowych jest bardzo ważna, gdyż czas leczenia wady zwykle trwa dwa razy dłużej niż wynosi wiek dziecka, w którym podjęto leczenie - mówi dr Robert Santorek specjalista ortopeda. - Jeżeli zaczniemy korygować wadę, kiedy dziecko nie ukończyło miesiąca życia - jest szansa, że w wieku trzech miesięcy jego stawy będą mogły dalej rozwijać się prawidłowo bez konieczności stosowanie zaopatrzenia ortopedycznego. Rozpoznanie dysplazji u dziecka półrocznego oznacza leczenie przez co najmniej rok - dodaje.
W okresie życia płodowego i zaraz po narodzinach, dziecko ma podkurczone nogi, bo więzadła stawów biodrowych są wówczas bardzo krótkie. Taka jest fizjologia. W pierwszym roku życia więzadła stopniowo się wydłużają, bo dziecko rośnie, a nogi stopniowo się prostują i jednocześnie w naturalny sposób dochodzi do przebudowy stawów biodrowych. Pierwszy rok życia dziecka to przygotowanie stawów biodrowych do nauki chodzenia - w tym czasie dochodzi do zmiany ułożenia kości udowych w panewkach stawów biodrowych. Jeżeli główka kości udowej ustawiona jest niewłaściwie, wówczas staw biodrowy nie będzie się prawidłowo rozwijał. Dysplazja stawów biodrowych może mieć różny stopień nasilenia. Może to być nawet zwichnięcie stawu biodrowego, kiedy głowa kości udowej przemieszcza się poza panewkę stawu biodrowego i może sobie tworzyć pseudopanewkę. Objawem jest wyraźna dysproporcja w długości nóg dziecka. Nie leczona dysplazja stawów biodrowych prowadzi w przyszłości do rozwoju zmian zwyrodnieniowych tych stawów, nierzadko wymagających w wieku dorosłym wstawiania sztucznych protez stawu biodrowego. Zwykle jednak jest to po prostu dysproporcja w rozwoju stawów biodrowych względem normy dla danego wieku dziecka.
Leczenie
Zwykle, gdy wada będzie ujawniona w pierwszym miesiącu życia dziecka, do jej korekcji wystarczy tzw. szerokie pieluchowanie. Lekarz zadecyduje o postępowaniu leczniczym i z reguły zaleci kontrolę po upływie 4-6 tygodni - twierdzi dr R. Santorek.
Jeżeli lekarz ujawni wadę, dobierze dla dziecka odpowiedni sposób leczenia.
1. Opóźnienie w rozwoju, spłycenie panewek stawów - Najczęściej wystarczy szerokie pieluchowanie.
2. Dysplazja bardziej nasilona, potwierdzona przez badanie usg:
Lekarz może zalecić stosowanie rozwórki, szyny, poduszki, uprzęży lub gipsu, aby główka kości udowej prawidłowo centrowała, kształtując staw biodrowy. Noworodek unieruchomiony przyjmuje pozycję żabki. Lekarz określi rodzaj i rozmiar aparatu. Z zakupioną rozwórką lub szyną rodzice powinni ponownie zgłosić się do lekarza, który dopasuje ją do dziecka i wyznaczy terminy kolejnych regulacji aparatu. W początkowym okresie korygowania wady rozwórkę zdejmuje się wyłącznie na czas mycia dziecka. Konstrukcja rozwórki pozwala na przewijanie dziecka bez konieczności jej zdejmowania. Pielęgnacja dziecka unieruchomionego rozwórką wymaga cierpliwości i samozaparcia, ale warto ponieść ten trud. Dziecko trudno przebierać, ułożyć w wózku, nosić. Sam aparat może powodować otarcia naskórka, a zatem należy kilka razy dziennie smarować kremem ciało dziecka w miejscach, gdzie styka się z aparatem. Unieruchomienie maleńkiego noworodka z odwiedzionymi na boki nóżkami nie stanowi specjalnego problemu dla dziecka, które w tym wieku jeszcze nie jest ruchliwe. Wada szybko zostanie skorygowana, co zapewni dziecku właściwy rozwój ruchowy, a siadać i chodzić zacznie w podobnym wieku jak zdrowe dzieci. Jednak założenie szyny czy rozwórki trzymiesięcznemu niemowlęciu może spotkać się z oporem i wiązać się ze stresem dla niego.
Dysplazja rozpoznana dopiero w 6-9 miesiącu życia:
Leczenie najczęściej prowadzi się już w warunkach szpitalnych, dostosowując postępowanie do stopnia zaawansowania wady, z leczeniem operacyjnym włącznie.
Dzieci, które miały rozpoznaną dysplazję, powinny znajdować się pod opieką poradni ortopedycznej co najmniej do końca drugiego roku życia, bowiem dysplazja może nawracać.
Wcześnie zdiagnozowana i prawidłowo leczona dysplazja stawów biodrowych najczęściej mija, nie pozostawiając żadnych następstw.