9.1. Definicje i rodzaje zdarzeń masowych i katastrof
Zdarzenia (wypadki) dzieli się na jednostkowe, mnogie, masowe i katastrofy.
Zdarzenie jednostkowe jest nagłym wypadkiem, w wyniku którego została poszkodowana jedna osoba. Poszkodowany otrzymuje pomoc medyczną w pełnym zakresie zgodnie ze standardami obowiązującymi w ratownictwie medycznym.
Zdarzenie mnogie jest nagłym wypadkiem, w którym poszkodowanych jest więcej niż jedna osoba i wszyscy poszkodowani otrzymali na miejscu zdarzenia jedno czasowo pomoc medyczną w pełnym zakresie.
Zdarzenie masowe jest nagłym wypadkiem, a jego następstwem jest duża liczba poszkodowanych osó, któe nie mogą otrzymać jedno czasowo pomocy medycznej w pełnym zakresie. Zdarzenie masowe zawsze wymaga przeprowadzenia segregacji medycznej. Natomiast lokalne służby ratownicze są wystarczające do opanowania zdarzenia masowego.
Katastrofa jest to nagłe zdarzenie wymagające użycia sił i środków w liczbie przekraczającej możliwości lokalnych służb ratowniczych. Konieczna jest pomoc poza lokalnych służb ratowniczych. Podobnie jak w zdarzeniu masowym nie wszyscy poszkodowani mogą otrzymać jedno czasowo pomoc medyczną w pełnym zakresie, co wiąże się z koniecznością przeprowadzenia segregacji medycznej.
Decyzję o uznaniu zdarzenia za masowe lub katastrofę podejmuje pierwszy przybyły na miejsce zdarzenia dowódca jednostki PSP lub kierownik ZRM.
Katastrofy dzieli się w zależności od przyczyny na katastrofy naturalne, techniczne, społeczne i internacjonalne
Katastrofy naturalne (kataklizmy, klęski żywiołowe) wywołane są siłami przyrody, np.: osuwiska, lawiny, pożary, powodzie
Katastrofy techniczne spowodowane zwykle przez człowieka. np.: katastrofy budowlane, wypadki drogowe, kolejowe, lotnicze i morskie
Katastrofy społeczne powstają na przykład zamieszek lub paniki
Katastrofy internacjonale spowodowane konfliktami zbrojnymi, atakami terrorystycznymi, w wyniku których poszkodowana zostaje ludność cywilna.
Skutki katastrof obejmują szkody materialne, ofiary w ludziach, zniszczenia środowiska, pogorszenie warunków życia
9.2. Organizacja działań ratowniczych
W rejonie katastrofy wyróżnia się 3 strefy bezpieczeństwa:
Strefa zniszczenia : obszar bezpośrednio dotknięty katastrofą. Pomoc polega na ewakuacji
Strefa potencjalnie niebezpieczna: obszar o nieznacznym stopniu zniszczenia z potencjalnym zagrożeniem dla służb ratowniczych. Jej wielkość może w każdej chwili się zmienić
Strefa bezpieczna: obszar nie objęty zniszczeniem. Miejsce do którego wstępnie ewakuowani są poszkodowani. Jest to także baza dla działania służb.
W wypadkach masowych i katastrofach ze względu na czas jaki upłynął od ich wystąpienia i rodzaju podjętych czynności ratowniczych, wyróżnia się 4 fazy:
Faza wstępna pierwsze minuty i godziny od wystąpienia zdarzenia. Rozpoznanie zagrożenia i powiadomienie służb.
Faza konsolidacji przybycie na miejsce zdarzenia służb. Ogólna ocena zdarzenia, wstępna segregacja medyczna, wstępne leczenie.
Faza usuwania skutków specjalistyczne leczenie poszkodowanych w szpitalach, naprawa zniszczeń, prace dochodzeniowe
Faza odległa likwidacja odległych skutków zdrowotnych, społecznych i ekonomicznych. Analiza działań w celu ich usprawnienia w przyszłości
W wypadkach masowych i katastrofach wyróżnia się 3 poziomy działań ratowniczych:
Poziom strategiczny - działania sztabu kryzysowego. Zapewnienie sił i środków niezbędnych do działania na miejscu, koordynacja ewakuacji
Poziom taktyczny - działania sztabu akcji, który funkcjonuje bezpośrednio na miejscu zdarzenia. Koordynuje działania wszystkich służb i komunikuje się ze sztabem kryzysowym.
Dowodzi - oficer PSP, od strony medycznej - lekarz mający odpowiednie kwalifikacje
Poziom wykonawczy - działania jednostek służb ratowniczych. W każdej należy wyznaczyć koordynatora, osobę bezpośrednio zarządzającą oraz będącą w bezpośredniej łączności ze sztabem
3 strefy działania :
Strefa bezpośredniego zagrożenia wyznaczona przez dowódcę pierwszej jednostki PSP przybyłej na miejsce. Wstęp mają jedynie wyznaczeni ratownicy PSP. Wstępna segregacja
Strefa transportu obszar pomiędzy strefą zagrożenia a strefą bezpieczną. Wyznaczone są drogi ewakuacji.
Strefa bezpieczna zlokalizowane są w niej punkty pomocy medycznej i miejsce lądowania dla śmigłowców, odbywa się RE-TRIAGE (wtórna segregacja)
Do zadań koordynatora medycznych działań ratunkowych należą:
ogólna ocena zdarzenia
powiadomienie dyspozytora CPR o :
rodzaju
rozmiarach
szacunkowej liczbie poszkodowanych
wyznacza lokalizacje punktów medycznych
obszar segregacji medycznej
obszar wstępnego leczenia i ewakuacji
9.4. Segregacja medyczna
TRIAGE - segregowanie, czyli badanie i klasyfikację poszkodowanych w zależności od pilności leczenia i ewakuacji.
9.7 Bioterroryzm
Terroryzm - jest to bezprawne, nielegalne użycie przemocy z zamiarem wymuszenia jakiegoś działania lub zastraszenia określonej społeczności lub rządu w celu osiągnięcia celów politycznych, społecznych, religijnych bądź osobistych.
Bioterroryzm - rodzaj terroryzmu z użyciem środków pochodzenia biologicznego (bakterie, wirusy). Atak bioterrorystyczny jest zawsze skierowany przeciw ludziom, pośrednio może dotyczyć zwierząt hodowlanych, upraw roślinnych, żywności, środowiska - w szczególności ujęć wody pitnej.
Broń biologiczną cechuje duży zasięg rażenia i łatwość transmisji.
3 kategorie czynników biologicznych wg Centrum Kontroli Chorób Zakaźnych w USA
A - patogeny wywołujące śmiertelne choroby, łatwo się rozprzestrzeniające.
B - patogeny wywołujące groźne choroby o umiarkowanej śmiertelności
C - patogeny uzyskane metodą inżynierii genetycznej
Czynnik biologiczny może wnikać do organizmu przez skórę, błony śluzowe, drogą wziewną i pokarmową.