Przemiana perlityczna
Przemiana perlityczna przebiega przez zarodkowanie i wzrost nowej fazy, analo-1 gicznie jak proces krystalizacji. Rozpoczyna ją pojawienie się w austenicie zarodków krystalizacji cementytu. Uprzywilejowanym miejscem zarodkowania są granice ziaren i nierozpuszczone, drobne cząstki cementytu lub innych faz. Zachodzi więc zarodkowanie heterogeniczne, a fazą kierującą przemianą (rozpoczynającą) jest cementyt. Zarodek cementytu rozrasta się dzięki dyfundującym doń atomom węgla. Austenit w jego otoczeniu ubożeje w węgiel i podlega przemianie alotropowej y-a tworząc ferryt, z którego nadmiar węgla dyfunduje z kolei do otaczającego austenitu, co umożliwia tworzenie się nowych zarodków cementytu. W ten sposób wydzielanie się cementytu powoduje z obu stron tworzenie się ferrytu itd. Powstaje struktura złożona z płytek, których wzrost zapewnia dyfuzja przebiegająca głównie przed frontem krystalizacji na granicy faz perlit - austenit. W rezultacie z ziarna austenitu powstaje kilka różnie zorientowanych zbiorów równoległych płytek ferrytu i cementytu tworzących ziarno perlitu
Między fazą macierzystą (austenitem) a produktami przemiany (perlitem) nie ma zależności orientacji krystalograficznej. Podczas przemiany granice ziam austenit-periit są niesprzężone. Przemiana periityczna przebiega zawsze do końca, tzn. ustaje po całkowitym wyczerpaniu się austenitu.
Produktem przemiany perlitycznej jest płytkowa mieszanina ferrytu i cementytu o dyspersji powiększającej się ze wzrostem przechłodzenia. Jest to spowodowane rosnącą z przechłodzeniem szybkością zarodkowania cementytu. Przy bardzo małych przechłodzeniach dyspersja struktury jest taka, że poszczególne płytki cementytu i ferrytu są dobrze rozróżnialne podczas obserwacji na mikroskopie świetlnym (np. przemiana w temperaturze 700°C zapewnia grubość płytek rzędu 10 -4 cm). Przy dużych przechłodzeniach (temperatura przemiany <680°C) dyspersja struktury jest taka, że rozróżnienie poszczególnych płytek ferrytu i cementytu podczas obserwacji na mikroskopie świetlnym na ogół nie jest możliwe, rozróżnienie ich wymaga powiększeń 20 000—50 000 x. Z powiększeniem dyspersji zwiększa się twardość struktury. Produkty przemiany powstające w temperaturze powyżej 680°C nazywa się — jak wspomniano — perlitem, a poniżej 680°C — perlitem. drobnym lub rzadziej trobostytem.