Papiery ozdobne
Proces wytwarzania papieru należy do najstarszych, liczy bowiem ponad 1880 lat.
Umiejętność wytwarzania papieru szybko rozwinęła się w Chinach, a nastepnie przedostała się szlakami komunikacyjnymi na Bliski Wschód i dalej do Północnej Afryki i Europy.
Papiery według Polskiej Normy dziela się na:
klasy, ze względu na procentową zawartość w nich podstawowych surowców włóknistych
grupy, ze wzgledu na ich ogolną przydatność (np. papiery do pisania lub tektury do pakowania / z różnymi predyspozycjami do recyrkulacji)
rodzaje, ze względu na szczególną przydatność, ponadto rodzaj może określac z jakiego połproduktu został wykonany wytwór (np. papier pakowy natronowy, tj. mocny i o ciemnej barwie, wyprodukowany z niebielonej masy celulozowej siarczanowej lub tektura słomowa tj. Dość słaba i o żółtej barwie, wyprodukowana z półchemicznej masy słomowej). Norma obejmuje 108 rodzajów papierów i 38 rodzajów tektur;
odmiany - charakteryzuja dodatkowo wyrób, okreslając gramaturę lub grubość, stan powierzchni, brwe, format arkuszy wytworu, szerokość itp...
gatunki, ze względu na ich udatność, okresloną przez rodzaj i ilość wystepującychw wytworze wad opisywanych za pomoca parametrów opisujących własciwości fizyczne i chemiczne.
Papier ozdobny uzyskuje sie w czteroetapowym procesie produkcyjnym obejmujacym:
* przygotowanie masy papierniczej
* wyrobienie papieru na maszynie papierniczej
* wykończenie papieru
* przetwarzanie papieru
Materiałem do produkcji papierniczych półproduktów włóknistych są: drewno z drzew iglastych, drewno z drzew liściastych, włókna nasienne, włókna łykowe, włókna z całych łodyg, włókna z liści oraz surowce wtórne np. Lintry bawełniane, szmaty oraz makulatura. Wykorzystywane są także włókna pochodzenia zwierzęcego jak wełna czy skóra, włókna chemiczne oraz różne włókna metalowe.
Notabene w przypadku papierów ozdobnych dodatkowym atutem jest każdy rzadki i udziwniony surowiec włóknisty, lub inny dodatek zastosowany do produkcji tego typu papieru.
Surowce:
Sosna zwyczajna. Drewno tej sosny jest najbardziej rozpowszechnionym surowcem w Europie, służacym do produkcji mas celulozowych sirarczanowych bielonych i niebielonych. Średnia długośc włokien sosny tej wynosu 3,5 mm a szerokość 39 um. Sosnowa masa celulozowa siarczanowa bielona stosowana jest samodzielnie do produkcji papierów o dużej wytrzymałości lub w dodatku z innymi z masami.
Eukaliptus. Pochodzi m.in. z Australii, Nowej Zelandii, Tasmanii. Sklasyfikowano ponad 500 rodzajów eukaliptusa. Na południu Europy drzewa te sadzone są przez miejscową ludności w formie plantacji z głównym przeznaczeniem do produkcji papieru. Roślina ta jest wiecznie dzielona - w okresie zimowym nie gubi swych liści. Średnia długość włókien eukaliptusa to 0,8 mm, średnia zaś szerokość to 24 um. Masy celulozowe otrzymywane z tego drzewa mogą samodzielnie lub w kompozycji służyć jako składki produkcji papierów przeznaczonych do drukowania .
Bawełna. Włókna bawełniane stanowią włoski nasiennie różnych odmian bawełnicy. Największymi producentami bawełny są Chiny, Indie, USA oraz południowe kraje byłego ZSRR. W papiernictwie ze względu na wysoką cenę, stosowane są prawie wyłącznie jako surowiec wtórny w postaci ścinków tkanin, odpadów itp.
Konopie. Włókna konopne otrzymywane są z dwupiennej rośliny jednorocznej Canabis sativa uprawianej w Europie, Azji i Ameryce Płd. Długość włókna przeciętnie wynosi 20 mm, a średnica 22 um. Włókna te stosowane są w papiernictwie generalnie w postaci zużytych sznurów, lin, ścinków tkanin. Stosunkowo rzadko jako włókna pierwotne.
Juta. Włókna juty otrzymywane są z rośliny zielnej o wysokości do 3 m, występującej w całej strefie międzyzwrotnikowej. Dwa jej gatunki juta białą i kolorowa są cennymi roślinami przemysłowymi, od najdawniejszych czasów uprawianymi w Azji na włókno o tej samej nazwie. Przeciętna długość wynosi 2,5 mm a szerokości 18 um. Roślina stosowana jest do produkcji worków, sznurów i lin, a ostatnio także do produkcji papieru ozdonego jako włókno pierwotne.
Kenaf. Przeciętna długość włókna elementarnego kenafu wynosi 2,5 mm a średnica 20 um. Kenaf podobnie jak konopie i jutra stosowany jest głównie w postaci mas wtórnych produkowanych ze zużytych lin, sznurów, worków. Jedynie do papierów ozdobnych używa się włókna pierwotnego samodzielnie lub w mieszance z masą celulozową z drewna.
Słoma zbożowa. Jest to łodyga zbóż wraz z kłosem. Jej długość w zależności od rodzaju zboża, zawiera się w granicach 0,8-1,8 m. Przeciętna długość włókien słomy zbożowej wynosi 1,5 mm, zaś szerokość 13 um. Masy włókniste wyprodukowane ze słomy są stosowane jako dodatek surowcowy przy produkcji papierów ozdobnych, samodzielnie przydatne do produkcji papierów pergaminowych.
Słoma ryżowa. Jest to łodyga ryżu siewnego łącznie z kłosami. Ryż jest uprawiany w strefach tropikalnej i subtropikalnej. Przeciętna długość włókien wynosi 1,4 mm, zaś przeciętna szerokość 8 um. Słoma ta przerabiana jest na papier od początku jego wynalezienia. Współcześnie stosowana do produkcji papieru i bibułek papierosowych. Ze słomy ryżowej masa celulozowa w wielu krajach Azji wykorzystywana jest także do produkcji papieru czerpanego.
Bambus. Należy do roślin trawiastych. Rośnie głownie w obszarach tropikalnych i subtropikalnych. Do przerobu na masy włókniste wykorzystuje się tylko ułamek procenta jego zasobów. Roślina ta występuje w Indiach, Pakistanie, Chinach, Japonii, na Madagaskarze i innych krajach.
Esparto. Jest trawą rosnącą dziko na dużych obszarach w Afryce Płd., Hiszpanii i Meksyku. Średnio włókna mają długość 1,1 mm a szerokość 9 um.
Sizal. Włókna sizalu otrzymuje się z liści agawy sizalskiej. Są one twarde i bardzo wytrzymałe, a przy tym tanie. Można go uprawiać na plantacjach w strefie tropikalnej. Główne zastosowanie tej rośliny to produkcja lin, worków, i masz, ostatnio także papieru, a w dalszych gałęziach przemysłu, sizal stosowany jest do produkcji kartek okazjonalnych, do komponowania bukietów itp. Sizal ponadto często stanowi artykuł dekoracyjny.
Bibułki japońskie, wytwarzane w Japonii od VIII w wg technologii chińskiej z wodnej zawiesiny włókien łykowatych morwy papierniczej lub krzewów wawrzynkowatych gampi.
Arkusze bibułki japońskiej mają różne formaty, grubość do 30 um, gramaturę ok. 15g/m2, barwę kremową lub białą z odcieniem kremowym, dobrą gładkość i wodoodporność. Bibułki japońskie stosuje się w kaligrafii, do malowania akwarelami, do sporządzania odbitek drzeworytów, do origami, do wykonywania przedmiotów użytkowych np. Abażurów, parasolek przeciwsłonecznych itp. Produkowana maszynowo bibułka japońska, a także chińska charakteryzuje się dużą nasiąkliwością i odpornością mechaniczną. Jest wykorzystywana m.in. do konserwacji starodruków i cennych książek, zabytków papierniczych.
2