PRZEBIEG PIERWSZEJ WOJNY SWIATOWEJ
1. Główne fronty
- front zachodni: Niemcy z Francją, Anglią i Belgią
- front wschodni: Niemcy, Austro-Węgry przeciw Rosji ( bitwa pod Gorlicami, oblężenie Przemyśla)
- front bałkański: Austro-Węgry, Bułgaria, Turcja przeciw Serbii i Rosji
- front włoski: Włochy przeciw Austro-Węgrom
- front kaukaski: Turcja przeciw Rosji
- wojna na morzu
Nowe bronie użyte podczas wojny: bunkry, okopy, zasieki z drutu kolczastego, moździerze, broń automatyczna, granaty ręczne, miotacze ognia, gazy trujące ( tlenek węgla, gaz musztardowy: pierwszy raz użyto pod Ipp, Belgia ), maski gazowe, czołgi ( Soma 1916 ), samoloty myśliwskie i bombowce, sterowce, okręty podwodne ( U-Boty ), bomby głębinowe, miny przeciwpiechotne
Charakter wojny:
- charakter światowy, objęła większość krajów
- wojna totalna, całkowita
- stosowano wszystkie metody i środki walki przeciw wrogu
- błyskawiczna, a później pozycyjna.
2. Przebieg działań zbrojnych - front zachodni
Na froncie zachodnim Niemcy podjęły działania zgodne z opracowanym przez feldmarszałka Alfreda von Schlieffena planem, który zakładał błyskawiczne pokonanie Francji. Po uderzeniu na Belgię żołnierze niemieccy szybko poruszali się naprzód i wkroczyli na północno - zachodnie terytorium Francji. Wojska francuskie zaczęły wycofywać się w głąb kraju. Do decydującej bitwy doszło nad marna w dniach 6 - 9 września 1914 r. Zakończyła się ona zwycięstwem Francuzów, którzy odparli wojska niemieckie i zagrożony wcześniej Paryż został ocalony, a plan przeprowadzenie wojny błyskawicznej unicestwiony.
W październiku 1914 r. armia niemiecka podjęła kolejną ofensywę, tym razem na północy w kierunku morza, aby uniemożliwić francusko - brytyjską komunikację i odciąć Francje od brytyjskiej pomocy. Uderzenie niemieckie zostało powstrzymane przez siły francusko - brytyjsko - belgijskie. W połowie listopada 1914 r. linia całego frontu zachodniego została na tyle ustalona, że dochodziło co najwyżej do walk lokalnych, a starcia na froncie zachodnim przybrały postać tzw. wojny pozycyjnej. Sytuacja ta utrzymała się przez cały rok 1915.
W 1916 r. sztaby państw trójporozumienia zadecydowały, że w lipcu 1916 r. zostanie przeprowadzona wielka ofensywa aliancka nad rzeka Sommą. Uprzedzając to uderzenie w lutym 1916 r. Niemcy zdecydowali się zaatakować francuskie pozycje wokół twierdzy Verdun odnosząc znaczne sukcesy. Przeprowadzona zgodnie z planem ofensywa francusko brytyjska nad Sommą nie przyniosła zwycięstwa Ententy, ale pozwoliła na odzyskanie części utraconych pozycji i odepchnięcie Niemców spod Verdun. Podczas ofensywy nad Somma po raz pierwszy alianci użyli czołgów. Bitwa pod Verdun pochłonęła około 800 tysięcy ofiar ludzkich.
Pozycję aliantów dodatkowo wzmocniła fakt przystąpienia Stanów Zjednoczonych do wojny przeciwko Niemcom w 1917 r. Wiązało się to z rozpoczęciem przez rząd niemiecki nieograniczonej wojny morskiej, której celem była morska blokada Wielkiej Brytanii, aby pozbawić ją możliwości uzyskania jakiejkolwiek pomocy z zewnątrz. Niemieckie okręty podwodne zatapiały również angielskie statki pasażerskie, na pokładzie których podróżowali obywatele amerykańscy, którzy w wyniku działań niemieckich ginęli.
Wybuch rewolucji w Rosji umożliwił Niemcom zawarcie separatystycznego pokoju z rządem moskiewskim w Brześciu Litewskim 3 marca 1918 r. Pozwoliło to na przerzucenie oddziałów ze spacyfikowanego frontu wschodniego na zachód. Jednakże wybuch rewolucji w Niemczech załamał ostatecznie system militarny tego kraju i pomimo wcześniejszych przygotowań do podjęcia kolejnej ofensywy rząd w Berlinie zdecydował się na poproszenie o zawieszenie broni. Układ w tej sprawie podpisano 11 listopada 1918 r. w Compiegne.
3. Przebieg działań zbrojnych - front wschodni
Stosunkowo szybko udało się pokonać Niemcom Rosje w Prusach wschodnich, rozgramiając jej wojska w bitwie pod Tannenbergiem, (16 - 30 sierpnia 1914 r.) oraz nad Jeziorami Mazurskimi ()5 - 13 września 1914 r.). Z kolei południu wojska rosyjskie odnosiły od początku sukcesy i systematycznie posuwały się naprzód, by w pierwszych dniach listopada 1914 r. dojść w okolice Krakowa, zbliżyć się do Częstochowy oraz Zagłębia Dąbrowskiego. Wszystko wskazywało na to, ze Rosjanie zdołają opanować całe Królestwo Polskie i Śląsk. Jednakże wiosną 1915 r. rozpoczęła się wielka ofensywa wojska niemieckich i austro - węgierskich, która zakończyła się ich zdecydowanym sukcesem. W rękach państw niemieckich znalazł się prawie cały polski obszar etnograficzny, ziemie litewskie, łotewskie, i białoruskie. Rosjanie zostali odepchnięci do linii: zatoka Ryska, Dźwina, Pińsk, Kowel, Łuck, Tarnopol. W 1916 r. Rosja podjęła kontrofensywę - tzw. ofensywa Brusiłowa - której celem było odzyskanie ziem utraconych w roku ubiegłym. Znaczne sukcesy odniosła ona na Wołyniu, opanowując również Bukowine i część wschodniej Galicji. Ofensywa rosyjska została zatrzymana dopiero w początkach września. Na zmianę sytuacji na froncie wschodnim zasadniczy wpływ miały wydarzenia, jakie rozegrały się w Rosji. Chodzi tutaj o rewolucję lutową oraz październikową. Po tej pierwszej Rosja pozostawała sojusznikiem Ententy, jednak zamęt panujący wewnątrz kraju, umożliwił wojskom niemieckim i austro - węgierskim wkroczenie w głąb Rosji. Dojście bolszewików do władzy, których hasłem było zawarcie pokoju bez aneksji i kontrybucji przyspieszyło zawarcie pokoju pomiędzy Rosja a państwami centralnymi, co miało miejsce 8 marca 1918 r. w Brześciu Litewskim.
Pierwsza Wojna Światowa - przebieg
Według planów państw centralnych, wojna miała rozstrzygnąć się na zachodzie, a dopiero po pokonaniu Francji w planach była kampania przeciw Rosji. Przewidywał to niemiecki plan działań wojennych gen. Schliefena. Zgodnie z jego założeniami większość sił niemieckich miała zaatakować Francję przez teren neutralnej Belgii. Miała to być szybka kampania podobna do tej z 1870 roku. Przewidywano, że mobilizacja armii rosyjskiej potrwa dosyć długo i do czasu osiągnięcia przez wojska rosyjskie pełnej sprawności bojowej, uda się pokonać Francję. Zabezpieczeniem frontu wschodniego miały zając się oddziały austro węgierskie.
Rok 1914
Plan Schliefena nie został jednak wykonany. Z powodu niespodziewanie szybkiej reakcji wojsk rosyjskich, Niemcy zmuszeni byli pozostawić dużą część swoich oddziałów na wschodzie, przez co osłabili swe główne siły na froncie zachodnim. Między innymi z tego powodu atak na Francję został zatrzymany we wrześniu 1914 roku nad rzeką Mar¬ną. Bitwa ta zmusiła Niemców do zatrzymania ofensywy i okopania się. Tak rozpoczęła się długotrwała wojna pozycyjna. Niemcom nie udało się więc zrealizować koncepcji szybkiego zwycięstwa nad Francją.
Na wschodzie działania wojenne Niemiec przynosiły lepsze skutki. Oddziały pod dowództwem gen. Hildenburga i gen. Ludendorfa pod Tannenbergiem i w bitwie nad Jeziorami Mazurskimi pokonały wojska rosyjskie. Kontratak Państw Centralnych zakończył się wyparciem wojsk rosyjskich za Wisłę. Rosjanie przeprowadzili następnie wielka kontrofensywę i doszli aż pod Dunajec (zajęto Lwów, Przemyśl). Jednak ofensywa załamała się po przegranej bitwie pod Limanową
W tym samym roku Turcja przystąpiła do wojny po stronie Państw Centralnych. Spowodowało to zablokowanie przez nią cieśnin czarnomorskich. W odpowiedzi Brytyjczycy zajęli Mezopotamię oraz Palestynę.
Rok 1915
Ważnym wydarzeniem 1915 roku była zmiana sojuszu przez Włochy, które początkowo walczyły po stronie Państw Centralnych. Austro-Węgrom w tym roku udało się zająć Serbię. Natomiast na froncie wschodnim Rosjanie ponieśli kilka dużych porażek. W ich wyniku Niemcom udało się zająć Warszawę.
Na froncie zachodnim nadal trwała wojna pozycyjna, w której żadna za stron nie mogła zdobyć wyraźnej przewagi. Niemcy próbowali posunąć się do przodu jednak zostali zatrzymani w bitwie pod Ypres. W tej bitwie po raz pierwszy Niemcy zastosowali gazy bojowe. W tym samym roku niemiecka łódź podwodna storpedowała brytyjski okręt pasażerski „Lusicania”, na którym znajdowali się głównie obywatele amerykańscy. Spowodowało to wzrost nastrojów antyniemieckich w neutralnych Stanach Zjednoczonych.
Rok 1916
Nowy niemiecki szef sztabu gen. Erych von Falkenhayn zdawał sobie sprawę z tego, że nie możliwym jest przełamanie linii frontu. Postanowił jednak doprowadzić do tak wielkich strat francuskich, że Francja będzie musiała wycofać się z działań wojennych. Miała temu służyć wielka ofensywa wspierana przez zmasowany ostrzał artyleryjski. Według planów niemieckich w czasie ofensywy miało zginąć średnio 2 razy więcej żołnierzy francuskich niż niemieckich. Najważniejszym punktem ofensywy była bitwa pod francuską twierdzą Verdun. Jednak straty francuskie były mniejsze niż się spodziewano. Wojska Ententy były w stanie przejść nawet do kontrofensywy, która doprowadziła do bitwy nad Sommą, w której Brytyjczycy po raz pierwszy użyli czołgów.
Na wschodzie wojska rosyjskie pod dowództwem generała Brusiłowa przystąpiły do wielkiej ofensywy, dzięki której udało się wyprzeć wojska austro-węgierskie z części Galicji.
Rok 1917
W roku 1917 sytuacja gospodarcza Państw Centralnych stawała się coraz gorsza. Na zachodzie wojska niemieckie nie były już w stanie przeprowadzić jakiejś większej ofensywy. Jednak na wschodzie sytuacja Państw Centralnych przedstawiała się o wiele bardziej korzystnie. Po rewolucji lutowej, w Rosji został obalony carat. Mimo, że nowy rząd nie wycofywał się z wojny, to jednak destabilizacja wewnętrzna państwa sprawiała, że Rosja przestawała być groźnym przeciwnikiem. Według planów niemieckich sposobem na osłabienie Wielkiej Brytanii miała być wzmożona wojna podwodna. Niemieckie okręty podwodne zatapiały nie tylko wojenne okręty brytyjskie, ale także statki pasażerskie. W wyniku tego zginęło wielu amerykańskich obywateli. Poza tym Niemcy prowadziły negocjacje z Meksykiem na temat przystąpienia do wojny przeciwko USA. Przechwycona przez amerykanów depesza ambasadora Zimmermana, mówiąca o planach odnośnie Meksyku, spowodowało przystąpienie USA do wojny po stronie państw Ententy. Wydarzenie to w dużym stopniu przesądziło o wyniku wojny, gdyż USA posiadało ogromny potencjał gospodarczy, który teraz był do całkowitej dyspozycji Wielkiej Brytanii i Francji. Poza tym USA stosunkowo szybko wysłało do Europy liczny korpus ekspedycyjny.
Na wschodzie po zwycięstwie rewolucji październikowej, Niemcom udało się zając wielkie połacie Rosji, co spowodowało podpisanie separatystycznego pokoju bolszewickiego rządu z Niemcami. Rosja zrzekała się w nim większości swoich ziem zachodnich.
Rok 1918
Po przystąpieniu USA do wojny, sytuacja Niemiec stała się bardzo ciężka. Już wcześniej w wyniku słabości Austro-Węgier, Niemcy musiały wziąć na siebie prawie cały ciężar prowadzenia walk. Głównodowodzącymi wojskami niemieckimi byli generał Hindenburg i gen. Ludendorf, którzy wsławili się zwycięstwami na froncie wschodnim w pierwszych latach wojny. Jednak kryzys gospodarczy w samych Niemczech i groźba wybuchu rewolucji wpłynęły na niemożność prowadzenia skutecznych działań wojennych. Po zwycięstwach wojsk alianckich dowodzonych przez marszałka Focha nad Marną i nad Sommą, Niemcy zmuszone były do kapitulacji. Akt kapitulacji został podpisany 11 XI 1918 roku w wagonie dowódcy wojsk aliantów w Compiegne.