Logika i jej działy
Logika to nauka o poprawnym myśleniu oraz poprawnym wypowiadaniu myśli.
Działy:
LOGIKA FORMALNA- bada własności zdań ze względu na ich formę (bez uwzględniania treści)
OGÓLNA METODOLOGIA NAUK- bada metody dochodzenia do wiedzy uznawanej za poznawczo-wartościową
SEMIOTYKA
Semiotyka i jej działy
Nauka o znaku zajmująca się językiem w aspekcie jego racjonalności i sprawności w aktach komunikowania
Działy:
SEMANTYKA- bada relacje między znakami a przedmiotami do których się odnoszą
SYNTAKTYKA- bada funkcje wyrazów w zdaniu, stosunki zależnościowe między wyrazami w zdaniu oraz szyk wyrazów w zdaniu
PRAGMATYKA- bada relacje między znakiem a tym kto się nim posługuje
Definicja znaku i oznaki:
Znak- dostrzegalny układ rzeczy czy zjawisk spowodowany przez kogoś celowo aby poprzez zwyczajowo ukształtowany ich odbiór przekazać odbiorcy ściśle określony komunikat
Oznaka- współwystępując z układem rzeczy czy zjawisk powoduje odebranie przez kogoś komunikatu w określony sposób, choć nie istnieją reguły które by taki odbiór nakazywały
Rodzaje języków
Języki naturalne- takie, których reguły ukształtowane zostały zwyczajowo w sposób spontaniczny
Języki sztuczne- skonstruowane dla jakichś celów w ten sposób, że reguły tych języków zaprojektowano z góry
Języki mieszane- współczesne języki narodowe: częściowo naturalne, częściowo sztuczne (język naukowy, potoczny, własny, swoisty)
Rodzaje nazw i kryteria ich podziału
Nazwa to wyrażenie, które wskazuje przedmiot, lub klasę przedmiotu. Składa się z jednego lub więcej wyrazów.
Podziały
1) ze względu na rodzaj wskazywanych przedmiotów:
- nazwy konkretne- odnoszą się do rzeczy lub osób
- nazwy abstrakcyjne- odnoszą się do relacji (przyjaźń) cech (płeć) procesów, zdarzeń, stanów rzeczy, zjawisk
2) ze względu na sposób wskazywania desygnatów
-nazwy indywidualne- wskazują desygnat bez względu na jego cechy
-nazwy generalne- wskazują desygnat ze względu na jego cechy
3) ze względu na ilość desygnatów
-nazwy jednostkowe (1 desygnat)
-nazwy ogólne (więcej niż 1 desygnat)
-nazwy puste (nie istnieje desygnat)
Nazwy ostre, wyraźne, intuicyjne
Nazwa jest OSTRA gdy o dowolnym przedmiocie możemy rozstrzygnąć czy jest jej desygnatem
Nazwa jest WYRAŹNA jeśli potrafimy podać jej treść
Nazwa która jest ostra a nie jest wyraźna jest to nazwa INTUICYJNA
Błąd hipostazowania
Dopatrywanie się jakiegoś przedmiotu, który odpowiadałby nazwie abstrakcyjnej
Desygnat- przedmiot którego dana nazwa jest znakiem, który odpowiada danej nazwie
Treść nazwy- zbiór cech, które przedmiot musi posiadać aby być desygnatem danej nazwy
Zakres- zbiór wszystkich desygnatów danej nazwy
Supozycje w jakich występują nazwy
-prosta- nazwa wskazuje konkretny desygnat np. „Pies Romka jest biały i ma czarne łaty”
-personalna- nazwa wskazuje przeciętny desygnat np. „Pies jada kości”
-formalna- nazwa wskazuje gatunek desygnatów np. „Szarańcza jest liczniejsza od psa”
-materialna- nazwa oznacza własny zapis materialny np. „Pies ma jedną sylabę”
Stosunki zakresowe
1) stosunek zamienności zakresów: Każde p jest s i każde s jest p
2) stosunek podrzędności i nadrzędności: Każde s jest p. Niektóre p są s. Niektóre p nie są s.
3) stosunek krzyżowania się zakresów: Niektóre p nie są s. Niektóre p są s. Niektóre s są p. Niektóre s nie są p.
4) stosunek wykluczania się zakresów: Żadne p nie jest s. Żadne s nie jest p.
Rodzaje definicji ze względu na zadania
Definicja jest to zdanie, które podaje znaczenie słowa lub słów
Definicja
↙ ↘
sprawozdawcza projektująca
- podaje znaczenie słowa jakie - podaje znaczenie słowa na
ono ma lub miało przyszłość...
↙ ↘
konstrukcyjna regulująca
- ... nie licząc się z dotychczasowym - ... licząc się z
znaczeniem słowa- tworząc dotychczasowym
neologizm znaczeniem słowa-
precyzując je
Rodzaje definicji ze względu na budowę
Równościowe, nierównościowe
Definicja równościowa
Definiendum| łącznik| definiens
Dom jest to budynek mieszkalny
Definicja klasyczna
Jest to definicja równościowa podająca treść nazwy (znaczenie) A jest to BC
Definiendum| łącznik | definiens
Bursztyn jest to żywica skamieniała
↙ ↘
rodzaj różnica gatunkowa
Błędy definicji:
-IGNOTUM PER IGNOTUM (nieznane przez nieznane)
-IDEM PER IDEM (to samo przez to samo)- zwany błędem błędnego koła- polega na podstawianiu w miejsce definiensa znaczenia definiedum
-definicja za szeroka- jeżeli definiens obejmuje przedmioty nie należące do definiendum
-definicja za wąska- jeżeli zakres definiensa nie obejmuje wszystkich przedmiotów należących do definiendum
- błąd przesunięcia kategorialnego- czymś innym są przedmioty, a czymś innym cechy, zakresy wykluczają się
Definicje nierównościowe
-przez postulaty (aksjomatyczna)
-warunkowa (cząstkowa)
-deiktywna (ostensywna)
Definicje ostensywne
Jest to definicja przez wskazanie przedmiotu będącego desygnatem terminu definiowanego
Definicje perswazyjne
Polegają na tym że do definiensa wprowadza się wyrażenie o charakterze oceniającym. Wykorzystują istniejące skojarzenia emocjonalne. Dokonują manipulacji naszym stosunkiem do tego o czym one mówią, kształtują nasze postawy
Definicje aksjomatyczne
Definiowany wyraz umieszczony jest w zdaniu wzorcowym, co umożliwia zrozumienie znaczenia przypisywanego temu wyrazowi.
Zdanie w sensie logicznym
Opisuje rzeczywistość taką jaka jest. Jest to wyrażenie które stwierdza że jest tak a tak, albo że nie jest tak a tak. Może być prawdziwe albo fałszywe
Rodzaje uzasadniania
Bezpośrednie- przez ten sposób uzasadniania rozumie się procedurę metodologiczną dzięki której dochodzi do uznania prawdziwości zdania bez odwoływania się do prawdziwości innych wcześniej uznanych zdań
Pośrednie- jest to wnioskowanie, to taka procedura metodologiczna dzięki której, przyjmując pewne zdania za prawdziwe dochodzimy do przekonania o prawdziwości innego zdania
przesłanki→wniosek
Funkcje nauki
- poznawcza (deskryptora - opisowa, faktograficzna, jaka jest rzeczywistość? ; eksploatacyjna, wyjaśniająca dlaczego dane zjawisko zaistniało? ; prognostyczna przewidująca, jaka będzie rzeczywistość przyszłości?
- praktyczna techniczna
- świadomościowa społeczna
- instrumentalna, jakie podjąć decyzje? Jakie zastosować środki aby osiągnąć cel
- informacyjna jaka jest rzeczywistość podana w informacji?
- ideologiczna, do jakich celów należy dążyć?