MIKROBIOLOGIA Z PODSTAWAMI PARAZYTOLOGII - WSTĘP
1. Taksonomia - nauka o zasadach stosowana w systematyce organizmów przy opisie gatunków, ich nazywaniu i włączaniu w układ systematycznych zwierząt, roślin i grzybów.
2. Symbioza - stałe lub czasowe współżycie organizmów dwóch oddzielnych gatunków korzystne dla obu lub tylko dla jednego z nich.
3. Pasożytnictwo - forma współżycia organizmów żywych, polega na wykorzystaniu organizmu żywicielskiego przez organizm pasożytniczy, bytujący jego kosztem.
4. Saprofit - organizm cudzożywny karmiący się związkami organicznymi pochodzącymi z rozkładu martwych szczątków roślinnych i zwierzęcych.
5. Wirulencja (zjadliwość) - zdolność zarazków do wywoływania chorób.
6. Zakaźność - zdolność drobnoustrojów do wnikania w tkankę gospodarza oraz zdolność drobnoustrojów do zapoczątkowania zakażenia i utrzymania się w nim.
7. Inwazyjność - zdolność niektórych organizmów do przenikania przez bariery ochronne ustroju, namnażania się w nim i rozprzestrzeniania.
8. Toksemia - zatrucie organizmu jadami bakteryjnymi krążącymi we krwi, występuje np. w błonicy lub tężcu.
9. Antroponoza - choroba zakaźna występująca tylko u człowieka np. odra.
10. Antropozoonoza - choroba odzwierzęca, zakaźna człowieka i zwierząt, u ludzi rozwój choroby następuje w wyniku bezpośredniego kontaktu ze zwierzęciem chorym.
11. Reinfekcja - powtórne zakażenie tym samym zarazkiem, zachodzące gdy przebyta choroba nie pozostawiła odporności trwałej.
12. Superinfekcja - ponowne zakażenie dużą ilością drobnoustrojów przy istniejących jeszcze objawach pierwotnego zakażenia.
13. Inkubacja - okres od zakażenia organizmu do momentu wystąpienia objawów choroby.
14. Zakażenia:
a) egzogenne - dotyczą szpitali, występuje możliwość zakażenia się od personelu lub innego chorego
b) endogenne - od własnego organizmu dochodzi do zakażenia
c) jawne (objawowe) - przebiegające z objawami chorobowymi, które mogą być ograniczone do zmian miejscowych
d) pierwotne - gdy określony drobnoustrój wnika do organizmu po raz pierwszy
e) mieszane - zachodzi wtedy, gdy dwa lub więcej gatunków bierze udział w zakażeniu albo ten sam gatunek ale różnego typu antygenowego
f) utajone (latentne) - powstaje wtedy, gdy po przebytej chorobie jawnej drobnoustrój pozostaje w organiźmie, może się to wiązać z wewnątrzkomórkowym bytowaniem drobnoustrojów
g) poronne - bardzo słabe, ledwie zaznaczone objawy
15. Wrota zakażenia - miejsce wchłonięcia drobnoustrojów do organizmu.
16. Źródło zakażenia - to chory człowiek, zwierzę, przedmiot, środowisko.
17. Rezerwuar zarazka - to człowiek, zwierzę i środowisko w którym istnieją warunki do rozmnażania i bytowania drobnoustrojów.
18. Choroba zakaźna - zakażenie, w którym występuje zaburzenie czynnościowe lub strukturalne organizmu gospodarza i któremu towarzyszą objawy chorobowe.
19. Choroba zaraźliwa - choroba zakaźna, która może przenosić się bezpośrednio lub pośrednio z osoby zakażonej na zdrową.
20. Klasyfikacja drobnoustrojów:
a) eukariotyczne (eukariota) - glony, pierwotniaki, grzyby, śluzowce
b) prokariotyczne (prokariota) - bakterie, sinice, archebakterie
21. Zakaźne patogeny człowieka:
bakterie
wirusy
pasożyty
pierwotniaki
robaki
grzyby
pleśnie
stawonogi
22. Rodzaje odporności:
a) wrodzona - naturalna
b) nabyta - swoista
23. Morfologia bakterii - metoda optyczna:
mikroskop - świetlny, z ciemnym polem widzenia, fazowo-kontrastowy, fluorescencyjny
24. Morfologia komórki bakteryjnej:
wielkość - jest podawana w mikrometrach - od 1 do 3 mikrometrów
kształt - kulisty, cylindryczny, spiralny
wielkość i kształt mogą się zmieniać ze względu na warunki środowiska, temperaturę, pH, czas trwania hodowli
układ komórek - grona (gronkowce), paciora (paciorkowce)
struktury anatomiczne:
elementy stałe - ściana komórkowa, błona cytoplazmatyczna, cytoplazma, nukleoid
elementy niestałe - otoczki, przetrwalniki, rzęski, włoski
25. Budowa bakterii:
a) ściana komórkowa - gruba, sztywna warstwa położona między błoną cytoplazmatyczną a otoczką, otacza ona komórkę i nadaje jej kształt
b) cytoplazma - otoczka odpowiadająca za inwazyjność bakterii patogennych, chroni jej przed fagocytozą
c) rzęski - są to wyrostki zbudowane z białka zwanego flagelią, może być ich od 1 do 100 w komórce
26. Barwniki dzielą się na:
zasadowe
kwaśne
27. Barwienie:
proste - jedna barwa
złożone - kilka barw
28. Bakterie w zależności od zaopatrzenia na tlen dzielą się na:
a) tlenowce - rosną i rozmnażają się tylko wtedy, gdy stężenie tlenu w środowisku zbliżone jest do stężenia występującego w powietrzu
b) beztlenowce - organizmy wykorzystują w procesie oddychania substancje nieorganiczne inne od tlenu, a także związki organiczne, dzielą się one na względne i bezwzględne
c) mikroaerofile
29. Pożywki dzielą się na:
płynne
półpłynne
stałe
30. Pożywki z uwagi na skład chemiczny dzielą się na:
syntetyczne
niesyntetyczne
proste
złożone