Stosunki polsko - litewskie

1. 26 kwietnia 1994 - traktat o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy. Postanowienia: poszanowanie suwerenności i integralności terytorialnej, zakaz agresji zbrojnej, zakaz ingerencji w sprawy wewnętrzne, zobowiązanie do pokojowego rozwiązywania sporów, wola współpracy obu krajów do rozszerzania współpracy międzynarodowej i transgenicznej, gwarancje dla przedstawicieli mniejszości (używanie nazwisk w języku ojczystym, używanie języka mniejszości w urzędach, pełnomocnik ds. dziedzictwa kulturowego - ochrona cmentarzy, grobów, miejsc pochówków, pomników oraz miejsc i obiektów pamięci narodowej).

2. Organy powołane w latach 1991 - 1997:

- Rada ds. Współpracy między Rządem Polski i Litwy (koordynacja starań o wstąpienie do UE i NATO, wspólne działania dotyczące bezpieczeństwa i ochrony granic),

- Komitet Konsultacyjny Prezydentów Polski i Litwy

- Polsko- Litewskie Zgromadzenie Poselskie: rozpatrywanie spraw interesujących sejmy Litwy i Polski, przyjmowanie wspólnych stanowisk.

Uchwały ZP do 1998: w sprawie rozszerzenia NATO, polsko - litewskiej współpracy gospodarczej, reform administracyjno-terytorialnych, o utworzeniu corocznej nagrody za wybitne osiągnięcia.

3. Deklaracje, konferencje:

- luty 1995 roku - deklaracja prezydentów Polski i Litwy (strategiczne partnerstwo i wzajemne poparcie w integracji z UE i NATO; współdziałanie na forum Rady Państw Morza Bałtyckiego i w Euroregionie Niemen; duża rola mniejszości),

- 9 czerwca 1997 - konferencja wileńska „Współdziałanie narodów i dobrosąsiedzkie stosunki gwarancją stabilności i bezpieczeństwa w Europie);

4. Rok 1999: kwestia stanowiska państw wobec procesu poszerzania NATO, przygotowanie do członkostwa w UE i kwestia mniejszości.

Przyjęcie Polski do NATO (12 marca 1999) -> gratulacje ze strony Litwy i zapewnienie polskie o pomocy w dążeniach do tego samego celu. Polska podjęła inicjatywę szkoleń wojskowych (polsko-litewskich).
Funkcjonował np. polsko-litewski batalion pokojowy LITPOLBAT.

5. Rok 2000: 4 spotkania prezydentów, 3 spotkania premierów.

6. Rok 2001: obchody 10. rocznicy wznowienia stosunków.

7. Rok 2004: Polska i Litwa członkami UE, Litwa wstąpiła do NATO. Konieczność zwiększenia działań.

8. Rok 2005: ukraińsko- polsko- litewskie Zgromadzenie Parlamentarne (pomoc w integracji Ukrainy z UE, wsparcie przez Pl i Lt Białorusi i Gruzji); od tego roku wspólne działania w misjach pokojowych.

9. Rok 2006: marzec- Lech Kaczyński w Wilnie podniósł kwestie: szybkiego rozwiązania problemów dot praw Polaków na Litwie.

5 września- obchody 15. rocznicy wznowienia stosunków dyplomatycznych.

Gospodarka:

- 7 lutego 1992: Umowa między Rządem RP a Rządem RL o wzajemnym handlu i współpracy gospodarczej.

- 1995: umowa o współpracy transgranicznej

- 1996: umowa o wolnym handlu

- czerwiec 1996: początek prac Polsko - Litewskiej Komisji Międzyrządowej ds. Współpracy Transgranicznej. Powołała ona 3 grupy robocze: ds. współpracy przygranicznej, międzyregionalnej i gospodarki przestrzennej. Priorytety: tworzenie euroregionów i transgranicznych obszarów chronionych, większa drożność przejść granicznych, współpraca kulturalna i oświatowa,

- 8 maja 1998: w Wilnie sporządzono Protokół Dodatkowy do Umowy o Wolnym Handlu między RP a RL. Liberalizacja handlu towarami przemysłowymi, selektywna liberalizacja produktów rolnych.

- po 16 kwietnia 2003 roku RP i RL przyjęły ustawodawstwo UE, najważniejsze nadal obowiązujące umowy

polsko - litewskie:

* Umowa między RP i RL ws. wzajemnego popierania i ochrony inwestycji z 28 września 1992,

* Umowa między RP i RL o unikaniu podwójnego opodatkowania z 20 stycznia 1994 roku,

* Umowa między Rządem RP i Rządem RL o współpracy transgranicznej z 16 września 1995 roku,

* Umowa między Rządem RP i Rządem RL o współpracy w dziedzinie turystyki z 14 września 1997 roku (weszła w życie w 2001 roku).

- 2005 rok: deklaracja prezydentów o gotowości do uruchomienia projektów budowy mostu energetycznego między Polską i Litwą.

- 29 września 2005 - deklaracja w sprawie współpracy energetycznej

- 2006 (15 grudnia): najważniejsze polska inwestycja na Litwie- zakup akcji koncernu Możejki Nafta przez PKN Orlen.

Mniejszości narodowe:

* polska na Litwie: 7% mieszkańców, około 270 tysięcy, tereny Wileńszczyzny, rejonu solecznikowskiego, trockiego i święciańskiego.

* litewska w Polsce: około 20 tysięcy osób,; Puńsk, Sejeny, Szypliszki.

- 1996 rok: wypowiedź ministra oświaty Zigmantasa Zinkeviciusa o tym, że język litewski powinien być jedynym językiem wykładowym, a mniejszość polska nie istnieje.

- deklaracja o możliwości zapisu polskich nazwisk zgodnie z polską ortografią- mimo jej istnienia problem pozostaje otwarty.

- inne problemy: szkolnictwo polskie, brak konkretnych programów, planów nauczania, podręczników w języku polskim; ograniczenie udziału Polaków we władzach lokalnych.

- 2 września 2009: rząd Litwy utworzył Komisję ds. Koordynacji Mniejszości Narodowych i zlikwidował Departament Mniejszości Narodowych i Wychodźstwa (od 1 stycznia 2010).

---