Rocznik strategiczny 2008 / 2009 - rozpogodzenie w polskiej polityce zagranicznej
1. Uwarunkowania wewnętrzne
- nowy statut MSZ: zmodyfikowanie struktur,
- przyjęcie projektu ustawy o rządowym systemie koordynacji spraw związanych z członkowstwem RP w UE,
- połączenie Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej z MSZ: cała polityka zagraniczna w jednym urzędzie,
- zamknięcie niektórych placówek dyplomatycznych (np. Mongolia, Senegal, Tanzania),
- odmienność poglądów prezydenta i rządu (!)
2. Polska a Unia Europejska - wzrost aktywności
- rok 2008 nie przyniósł happy endu w sprawie Traktatu Lizbońskiego ;)
- rząd Donalda Tuska próbował zmienić wizerunek Polski na bardziej proeuropejski (za rządów PiS był to wizerunek eurosceptyczny)
- najważniejsza inicjatywa to projekt PARTNERSTWA WSCHODNIEGO (większa współpraca UE z Ukrainą, Gruzją, Mołdową, Armenią, Azerbejdżanem i Białorusią), inicjatywę wsparła Szwecja, miało dojść do stałej współpracy instytucjonalnej, dopuszczono udział Rosji. Projekt przewidywał: układu stowarzyszeniowe, porozumienia o wolnym handlu, przyjmowanie programów finansowych, działania na rzecz bezpieczeństwa energetycznego. Komisja Europejska przyjęła projekt Partnerstwa 3 grudnia 2008 r.
- poważny problem- ogłoszenie niepodległości przez Kosowo 17 lutego 2008 roku (rząd polski oczywiście uznał)
- kontakty UE z Chinami - bojkot ceremonii otwarcia Igrzysk, Tusk odmówił jako pierwszy udziału w uroczystości, zaproszono Dalajlamę do Polski (6-11 grudnia 2008),
- 22-25 października 2008- Tusk poleciał do Chin,
- siódmy szczyt ASEM - porozumienie w sprawach klimatycznych
- siedemnastoletni okres przejściowy dla Polski dotyczący opłat za emisję CO2
- Polska wspierała inicjatywy na rzecz rozwoju Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony, polscy żołnierze byli dużą grupą w Czasie i Afryce Środkowoafrykańskiej (region Wadi Fira)
3. Stosunki dwustronne z państwami UE
NIEMCY
- odsunięcie na dalszy plan kwestii historycznych - decyzja z 7 października 2008 o niedopuszczalności skargi Powiernictwa Pruskiego przeciwko Polsce w sprawie zwrotu majątku Niemcom wysiedlonym z Polski po II wojnie światowej,
- dobra atmosfera spotkań i IX Polsko- Niemieckich Konsultacji Rządowych (Warszawa, 9 grudnia 2008) - wzmocnienie dialogu
- nie doszło do zmiany stanowiska w sprawie gazociągu północnego (Polska nadal nie chciała)
FRANCJA
- 28 maja 2008 prezydenci podpisali deklaracje o polsko-francuskim partnerstwie strategicznym, przyjęto program współpracy w celu wdrożenia partnerstwa strategicznego (zacieśnienie współpracy we wspólnych dziedzinach zainteresowania: politycznej, współpracy europejskiej, obronności, energetyki i środowiska, gospodarczej, infrastruktury, transportu i telekomunikacji, rolnictwa, wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych oraz kultury i edukacji),
- prezydent Francji ogłosił 1 lipca 2008 otwarcie rynku pracy dla Polaków
Brak rewelacji w Trójkącie Weimarskim ;)
LITWA
- bliskie stosunki
- traktowanie Litwy jako sojusznika we wspieraniu Gruzji
- wspólny apel o przyznanie Ukrainie i Gruzji MAP (plan działania na rzecz członkostwa w NATO)
- wszystkie państwa bałtyckie - oświadczenie dotyczące działań na rzecz rozwiązania konfliktu w Gruzji
- wspólna deklaracja dotycząca wycofania wojsk z Gruzji
GRUPA WYSZEHRADZKA
- 1 lipca 2008 Polska objęła przewodnictwo,
- priorytety: działania na rzecz wschodniego wymiaru Europejskiej Polityki Sąsiedztwa, liberalizacja polityki wizowej (głównie wobec Białorusi), promowanie dialogu społecznego-obywatelskiego, pogłębianie więzi między krajami, wspieranie działań czeskiej prezydencji w UE, współpraca z partnerami zewnętrznymi (Japonia, kraje Beneluksu, Izrael),
- 5 grudnia 2008 odbyło się spotkanie szefów państw
- inicjatywa Tuska- szczyt w Bratysławie (8 stycznia 2009)- rozmowy o kryzysie gazowym
4. USA
- specjalne stosunki,
- wycofanie wojsk polskich z Iraku i przejęcie odpowiedzialności za GHAZNI w Afganistanie
- twarde negocjacje w sprawie tarczy
- 20 sierpnia 2008 zawarto umowę w sprawie rozmieszczenia w RP rakiet antynatalistycznych oraz Deklarację w sprawie współpracy strategicznej
- bazy z rakietami w Redzikowie koło Słupska (w bazach polskie prawo, polskie i amerykańskie dowództwo, ogólnie dostęp do wszystkiego dla dowództwa polskiego itp.)
- polityczno - wojskowa współpraca, wymiana informacji oraz współpraca technologiczna, badawcza i przemysłu obronnego
- w Polsce sytuację w Gruzji za dowód konieczności ustawienia tarczy
5. Polska wobec sąsiadów na wschodzie
ROSJA
- 8 lutego 2008 Tusk w Moskwie
- postępy w pracy Grupy ds. Trudnych niezadowalające
- koncepcja wspólnej publikacji historycznej o XX wieku - głównie chodziło o zbrodnię katyńską. Brak efektu
- pogorszenie atmosfery po wybuchu konfliktu gruzińsko- rosyjskiego (aktywność Lecha Kaczyńskiego)
- rząd polski miał bardziej powściągliwe stanowisko do całej sprawy
- Lech Kaczyński wykazał się zaangażowaniem podczas kryzysu gazowego - głosił, że to efekt rosyjskiej polityki odzyskiwania wpływów
- 10 września 2008 przybył do Polski MSZ Rosji Siergiej Ławrow,
- 29 stycznia 2009 Tusk spotkał się z Putinem w Davos, przy okazji trwającego tam Światowego Forum Ekonomicznego,
UKRAINA
- Tusk zapewniał o bezgranicznym zaufaniu
- deklaracja, że Polska wspiera europejskie aspiracje Ukrainy
- podpisano „List intencyjny w sprawie wspólnego działania na rzecz budowania administracyjnych struktur integracji europejskiej na Ukrainie”, Umowę o zasadach małego ruchu granicznego, umowę o współpracy przy organizacji Euro 2012, deklarację o powołaniu Polsko-Ukraińskiego Uniwersytetu Europejskiego i porozumienie w sprawie współpracy w dziedzinie rozwoju służby cywilnej i reformy administracyjnej,
- zabieganie o przyznanie Ukrainie MAP
- ośrodek prezydencki utrzymywał kontakty z Ukrainą (większe niż rząd)
- 22 kwietnia 2008 podpisano plan współpracy między Biurem Bezpieczeństwa Narodowego i Radą Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony Ukrainy
- trudności spowodowane wejściem Polski do strefy Schengen - drogie wizy dla Ukraińców, większa odpowiedzialność za kontrolę po stronie polskiej
BIAŁORUŚ
- początek odwilży
- 14 stycznia 2008 roku Sikorski przyjął ambasadora Białorusi Pawła Latuszkę
- poprawa przez zwolnienie z aresztu Aleksandra Kazulina, który kandydował na prezydenta Białorusi w 2006 r.
- konflikt w Gruzji to motywacja do ocieplenia stosunków z Białorusią
- 10 i 11 września 2008 do Polski przyjechał wicepremier Białorusi Andrzej Koniakow, spotkał się on z Pawlakiem i Tuskiem, starając się przekonać do inwestowania w Białorusi
- 12 września Sikorski na Białorusi
- zapowiedź wspierania dążenia Białorusi do członkostwa w UE
- Polska była zdecydowanym orędownikiem zniesienia sankcji UE wobec Białorusi (zawieszenie na pół roku i przywrócenie kontaktów)
- obniżenie cen wiz do 20 euro (z 35), z powodu małej ilości wydawanych i słabej sytuacji Białorusi
- poważny problem - nieuznanie przez Białoruś Związku Polaków, kierowanego przez Andżelikę Borys.
Podsumowanie:
- wzrost inicjatyw
- zdolność do budowania koalicji
- zaangażowanie w sprawy bezpieczeństwa UE
- poszukiwanie nowych kontaktów
- rozwój kontaktów z Chinami, Izraelem, Japonią, Rep Korei, Katarem, Egiptem, krajami Ameryki Łacińskiej,
- skuteczność polityki osłabiał dwugłos w sprawach zagranicznych, brak konsultacji między prezydentem a rządem, trudności w ustalaniu wspólnego stanowiska, a także brak uzgadniania wizyt zagranicznych
- niska kultura polityczna nadszarpnęła wizerunek rządzących sił politycznych.