Seminarium fizjologia 6.04.09r.
Układ pokarmowy
Ośrodek głodu - ma stałe toniczne pobudzenie, aktywność zależna od zużycia glukozy przez ośrodek (przy zmniejszonym zużyciu glukozy jego aktywność rośnie)
Na aktywność motoryczną i wydzielniczą przewodu pokarmowego wpływają:
czynniki miogennne
czynniki neurogenne (śródścienne sploty nerwowe
i zewnętrzne nerwy autononomiczne)
czynniki hormonalne i humoralne
Budowa przewodu pokarmowego
Mięśnie gładkie trzewne (co najmniej dwie warstwy podłużne
i jedna okrężna - tworząca także zwieracze).
Mięśnie poprzecznie prążkowane: gardło, górna 1/3 część przełyku oraz zwieracz zewnętrzny odbytu.
Błona śluzowa.
Podstawowy rytm elektryczny - BER
- Źródłem są komórki rozrusznikowe Cajala.
- BER indukuje prądy w wewnętrznej warstwie okrężnej.
- Częstość BER:
żołądek - 3 cykle/min (prędkość rozchodzenia się 1 cm/s)
XII-ca - 12 cykli/min (20 cm/s)
jelito kręte - 8 cykli/min
BER
BER - nie wywołuje skurczów, ale wyznacza częstość potencjałów czynnościowych.
Czynniki wywołujące potencjały czynnościowe:
mechaniczne rozciąganie,
transmittery uwalniane z autonomicznych nerwów
zewnętrznych oraz z układu nerwowego jelitowego,
hormony żołądkowo-jelitowe (np. CCK, gastryna),
czynniki humoralne (histamina, serotonina),
Motoryka przewodu pokarmowego
Skurcze toniczne - charakterystyczne dla zwieraczy,
Skurcze rytmiczne - przełyk, żołądek, jelito
perystaltyczne, propulsywne
nieperystaltyczne, niepropulsywne
MMC wędrujący kompleks mioelektryczny (90-110min), powstający w okresie międzytrawiennym
Faza I - nieliczne potencjały i brak akt. skurczowej
Faza II - częstsze potencjały i skurcze
Faza III - na każdy BER potencjał i skurcz (silny skurcz perystaltyczny)
Faza IV - okres przejściowy
Część jelitowa układu autonomicznego ENS - „mózg trzewny”
Rodzaje neuronów: czuciowe, interneurony i efektorowe (motoryczne i wydzielnicze)
Splot podśluzówkowy (Meissnera) - reguluje czynność wydzielniczą i resorpcję.
Splot śródmięśniowy (Auerbacha) - reguluje motorykę przewodu pokarmowego
Sploty pozostają pod wpływem nerwów błędnych i trzewnych.
Nerwy błędne:
- wzmagają aktywność splotów jelitowych
- zwiększają częstość wyładowań komórek Cajala (BER, MMC)
Cykl żucia
Faza przygotowawcza
Zetknięcie szczęk z pokarmem
Miażdżenie pokarmu
Zetknięcie zębów obu szczęk
Rozcieranie między zębami pokarmu
Końcowe zamknięcie szczęk
Droga dośrodkowa: n.V, IX, X
Droga odśrodkowa: n. V, VII, IX, X
Fazy połykania
Ustna - dowolna; 0,3sek
Podniesienie i napięcie podniebienia miękkiego (zamknięcie
drogi do jamy nosowej)
Zbliżenie do siebie łuków podniebiennych (oddzielenie
gardła od jamy ustnej)
Uniesienie krtani, przykrycie przez nagłośnię (zamknięcie
szpary głosowej)
Gardłowa - odruchowa; 1,5sek
Skurcze zwieraczy gardła (górny, środkowy i dolny - fala perystaltyczna)
Rozkurcz zwieracza gardłowo-przełykowego
Po zakończeniu fazy gardłowej - przywrócenie oddychania
Przełykowa - odruchowa;
Kontynuacja fali perystaltycznej;
Droga dośrodkowa - n.V, IX, X
Ośrodek połykania - twór siatkowaty pnia mózgu
Droga odśrodkowa - n.V, VII, IX, X, XII
Motoryka przełyku
Perystaltyka pierwotna - kontynuacja fali perystaltycznej z gardła
Perystaltyka wtórna - rozpoczyna się w dowolnym miejscu przełyku
Transmitery pobudzające skurcz okrężny przełyku: Ach i SP
Transmitery hamujące: NO, VIP
Kęs pokarmowy dociera do żołądka w czasie 5 sek.
Napięcie LES
Spoczynkowe napięcie LES wynika z napięcia miogennego
Skurcz LES:
Nerw X - receptor M i Ach,
Włókna współczulne - receptor α i NA,
Hormony - gastryna, motylina, polipeptyd trzustkowy
Rozkurcz LES:
Nerw X - włókna NANC i mediatory NO, VIP, ATP
Hormony - CCK(?), sekretyna, glukagon, progesteron
Mechanizmy zamykające wpust
LES
Kąt Hisa.
Ucisk przełyku przez przeponę.
Bierny ucisk ciśnienia śródbrzusznego na przełyk.
Motoryka żołądka
Błona mięśniowa żołądka:
warstwa podłużna, okrężna i skośna
Układ współczulny
- nerwy rdzeniowe Th6-Th10 - splot trzewny -
- pozazwojowe włókna adrenergiczne პwpływ na sploty śródścienne პhamowanie perystaltyki
Układ przywspółczulny
- nerw X პ splot Auerbacha i Meissnera პ ACh, VIP, SP, GRP, somatostatynę, ATP, NO
pobudzenie motoryki dalszej części żołądka i hamowanie motoryki
części bliższej (odruch przyjęcia)
biorą udział w długich pozażołądkowych i krótkich śródściennych
odruchach