PEDAGOGIKA SPOŁECZNA

Dr Barbara MAŁECKA

01.10.2005

Temat :

OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ.

Pytanie na egzamin

Przedmiotem zainteresowania pedagogiki społecznej jest wzajemna relacja pomiędzy środowiskiem a człowiekiem. Wzajemna relacja badana przez pedagogikę społeczną jest relacją, która charakteryzuje się tym, że pomiędzy jednostką a środowiskiem istnieją wzajemne oddziaływania, wzajemne wpływy.

Pytanie na egzamin

W pedagogice społecznej mówimy o SIŁACH aktywności działania.

Helena Radlińska uważana jest za twórczynię pedagogiki społecznej i pojęcia SIŁY aktywności.

Pytanie na egzamin

Podstawowe cechy pedagogiki społecznej :

- jest to dyscyplina teoretyczna

- jest to dyscyplina praktyczna, stosowana, tzn. nie ogranicza się tylko i wyłącznie do tworzenia teorii lecz odnosi się do przełożenia teorii w praktyce, przenosi się na rzeczywistość w konkretnych warunkach

- otwartość pedagogiki społecznej polega na tym, że jest ona otwarta na rozwój innych dyscyplin naukowych, które zajmują się człowiekiem, jest otwarta gdyż muszą być brane pod uwagę wszystkie zmiany jakie zachodzą w środowisku

- koncentracja na środowisku, w którym żyje człowiek - dlatego mówi się o pedagogice społecznej że jest ona teorią środowiskowych uwarunkowań edukacji i rozwoju człowieka oraz jest ona praktyką kształtowania środowiska

Pedagogika społeczna zawsze zajmowała się :

- środowiskiem wychowawczym

- zawsze nastawiona była na tworzenie w środowisku warunków dla nieskrępowanego rozwoju i twórczości jednostki

SIŁY ludzkie traktowane są w pedagogice społecznej jako czynnik sprawczy w badaniu środowiska.

SIŁY społeczne traktowane są jako wspieranie rozwoju SIŁ ludzkich.

Rozwój człowieka w pedagogice społecznej odnosi się do całego życia człowieka, tj. od urodzenia aż do śmierci, zajmuje się rozwojem wszystkich grup społecznych, tj. dzieci, osoby dorosłe, osoby starsze.

Pytanie do egzaminu

GŁÓWNE IDEE PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ :

1. idea edukacji społecznej - wychowanie to autonomiczna dziedzina twórczości a zarazem jeden z elementów

życia społeczno-kulturowego

2. idea podmiotowości - siły ludzkie są twórcą świata społecznego, struktury dynamicznej i zmiennej

3. idea sprawiedliwości społecznej - wszyscy ludzie winni mieć równy dostęp do warunków rozwoju a szansą

jest demokracja

4. idea pomocniczości - społeczeństwo ma obowiązek niesienia pomocy w rozwoju wszystkim potrzebującym

jednostkom, grupom, środowiskom społecznym

W/w idee są ciągle aktualne mimo tego, iż dawno temu zostały ustanowione. Idee funkcjonują w dzisiejszych czasach odnośnie innych kontekstów działania, są pomocne w przekształcaniu środowiska.

W pedagogice społecznej w podmiotowości nie funkcjonuje określenie typu „dla”. W pedagogice funkcjonują natomiast takie określenia aktywności działania jak : „”Z” i „Przez” np. dzięki ludziom, przez ludzi

Siły ludzkie traktowane są jako synonim aktywności człowieka, która nastawiona jest na zmiany w środowisku. Siły ludzkie to środowisko wychowawcze, które inspiruje do zmian, do działań zbiorowych, indywidualnych.

Tworzenie, rozwijanie SIŁ jest służbą nieznanemu !!!

Zasady, które związane są z myślą „służą nieznanemu” :

1. w przyszłości jest otwarta, nikt nie jest w stanie przewidzieć, określić przyszłości

2. wychowanie ( to zmiany w środowisku ) dla określonej przyszłości jest niedopuszczalnym urabianiem młodego pokolenia przez starsze pokolenie

3. człowiek jest odpowiedzialny za to aby przyszłość była lepsza niż teraźniejszość

4. warunkiem odpowiedzialności za przyszłość jest wolność polityczna, potrzebne jest wychowanie człowieka do odpowiedzialności tj. do bycia odpowiedzialnym

Pedagogika społeczna pierwsze swoje inspiracje czerpała z Teorii Wychowania, tworzyła się również ze związku z Socjologią, Socjologią Wychowania, Polityką Społeczną która badała zmiany zachodzące w strukturze społecznej pod wpływem celowego działania np. jakiś grup społecznych, związków zawodowych itp. Użyteczne były również teorie małych grup społecznych.

Wg Radlińskiej

„Pedagogika społeczna jest to zainteresowanie wzajemnym stosunkiem jednostki i środowiska, wpływem warunków bytu, kręgów kultury na człowieka w różnych fazach jego życia, wpływem ludzi na zapewnienie bytu wartościom przez ich przyjęcie i krzewienie oraz przetwarzanie środowiska siłami człowieka.”

W pedagogice społecznej po jęcie wychowanie przedstawione jest w innym świetle pojmowania i rozumowania wychowania.

Pytanie na egzamin

Konsekwencje innego spojrzenia społecznego na wychowanie :

1. wychowanie dotyczy człowieka we wszystkich fazach jego życia; wychowanie jest czymś co może być korzystne i pożądane w ciągu całego życia człowieka

2. rozszerzenie tzw. kręgów wychowania intencjonalnego poza tradycyjne środowisko wychowawcze - działania wychowawcze o charakterze intencjonalnym może być realizowane w placówkach, które nie mają określonego zadania wychowawczego np. zakłady pracy, muzea, szpitale, poradnie, sąsiedzi

3. rozszerzone pojmowanie wychowawcy - powstają nowe zawody, które wymagają nowych kwalifikacji wychowawczych jednak nie są to zawody dosłownie zajmujące się wychowaniem np. dyrektor oddziałuje wychowawczo na swoich pracowników, pracownicy przychodni czy szpitali itp.

4. dostrzeżenie znaczenia aktywności samokształceniowej w rozwoju człowieka przez ludzi o różnym poziomie wykształcenia

AUTOKREACJA - samokształcenie, samokreowanie

02.10.2005

Temat :

PROBLEMATYKA ŚRODOWISKA.

1. POJECIE ŚRODOWISKA

ŚRODOWISKO - jest zespołem względnie stałych warunków, w których żyje człowiek

- to składniki struktury otaczającej osobnika, które działają na nas jako system bodźców i

wywołują określone reakcje psychiczne

OTOCZENIE - odmienne składniki, które podlegają stałej fluksacji tj. zmianie

- nie wywiera na nas ciągłej zmiany, ma na nas mniejszy wpływ np. idziemy na koncert -

wracamy do domu

- system bodźców zawartych w otoczeniu nie działa na nas tak mocno jak elementy

Środowiska

Podstawowe kryterium dla środowiska :

- rzeczywisty wpływ bodźców środowiskowych na człowieka

- widoczne, uchwytne zmiany wskazują na to, że mamy do czynienia za środowiskiem wychowawczym

- środowisko składa się z bodźców

Rzeczywisty wpływ bodźców środowiska nie zależy od tego czy kontakty w środowisku są trwałe czy nie ale istotniejsza jest intensywność oddziaływań bodźców środowiskowych na człowieka.

Środowisko zawarte jest w otoczeniu.

Pytanie na egzamin

Różne rodzaje, typy środowiska :

- środowisko miejskie

- środowisko wiejskie

- środowisko naturalne ( przyroda )

- środowisko społeczne ( ludzie, stosunki społeczne )

- środowisko kulturowe ( elementy dorobku człowieka np. wytwory kultury i sposoby ich przeżywania )

- środowisko małomiejskie ( zawiera cechy środowiska miejskiego i wiejskiego )

- środowisko widzialne

- środowisko niewidzialne

Środowisko widzialne i niewidzialne Wg Radlińskiej - materialne i niematerialne

ŚRODOWISKO NIEWIDZIALNE - ma fundamentalne znaczenie dla rozwoju człowieka, bardzo mocno oddziałuje na jednostkę. Jest tworzone przez czynniki psychologiczne - subiektywne przeżycia jednostki, system wartości, kulturę duchową

ŚRODOWISKO WIDZIALNE - to wszystko to co widzimy, co jest materialne

ŚRODOWISKO SUBIEKTYWNE - charakterystyczne dla każdego z nas

ŚRODOWISKO OBIEKTYWNE - to takie, w którym tkwimy, w czym jesteśmy

Pytanie na egzamin

Wg Sośnickiego

ŚRODOWISKO WYCHOWAWCZE - jest to układ powtarzających się, względnie stałych sytuacji, do których człowiek w każdym wieku czynnie się przystosowuje w wychowawczym okresie swojego życia.

Pytanie na egzamin

2. DZIAŁANIA PODEJMOWANE W CELU PRZEKSZTAŁCANIA ŚRODOWISKA

1. DYNAMIZOWANIE SIŁ tkwiących w środowisku

- PROFILAKTYKA czyli zapobieganie tym wszystkim sytuacjom, które pociągają za sobą konieczność opieki i kompensacji społecznej

- profilaktyka musi być poprzedzona DIAGNOZĄ w danym środowisku

- profilaktyka polega na inspirowaniu tych poczynań w środowisku, które wspomagają pomyślny rozwój osób i grup społecznych wszystkich kategorii np. płci, wykształcenia, zawodu itp.

- profilaktyka ma za zadanie zapobiegać tym sytuacjom, które pociągają za sobą konieczność opieki i kompensacji społecznej

- pomoc wspierająca pomyślny rozwój człowieka polega na tym, że wspomaganie, wspieranie jest działaniem, które służy wszystkim osobom w środowisku a nie tylko tym, które potrzebują świadczeń opiekuńczych

2. KOMPENSACJA społeczna

- KOMPENSACJA czyli wyrównywanie braków, luk człowieka, niedociągnięć w środowisku, które dotyczą różnych płaszczyzn

- wyrównywanie braków, które utrudniają pomyślny rozwój człowieka

- kompensacja ma charakter zaplanowany czyli jest wynikiem wcześniej zaplanowanej diagnozy społecznej

- wg Radlińskiej KOMPENSACJA to wzmacnianie słabych w środowisku pomocą, wsparciem silnych

- kompensacja może obejmować grupy społeczne oraz jednostkę

- w kompensacji występuje pojęcie WIEK SPOŁECZNY

Zagrożenia KOMPENSACJI :

1. nadkompensacja czyli nadgorliwość w kompensowaniu braków

2. niedostrzeganie stanów, w których nie kompensacja jest potrzebna ale również inny rodzaj działania

WIEK SPOŁECZNY - są to proporcje między wiekiem kalendarzowym jednostki a jej sytuacją życiową, może być przyspieszony lub opóźniony. W przypadku przyspieszonego wieku społecznego mogą występować pewne działania kompensacyjne.

3. OPIEKA, działanie opiekuńcze

- OPIEKA to czynność świadczona w tych wszystkich sytuacjach życiowych, w których ludzie nie umieją lub nie mają dość siły aby samodzielnie przezwyciężyć piętrzące się trudności

- podstawowym sposobem realizowania opieki jest KOMPENSACJA społeczna, nie jest jednak ona jedynym sposobem gdyż czasami jednostka wymaga nie tyle opieki a POMOCY jako działanie jednorazowe, krótkotrwałe

4. RATOWNICTWO

- działania podejmowane w sytuacjach dramatycznych, losowych np. powódź, trzęsienie ziemi

3. MELIORACJA ŚRODOWISKA

- melioracja występuje w wyniku podejmowania działań dynamizowania, kompensacji, opieki i ratownictwa

Pytania do egzaminu :

1. Pojęcie środowiska wychowawczego

2. Rodzaje, typy środowisk - charakterystyczne środowisko niewidzialne

3. Działania podejmowane w srodowisku

1

---