RACHUNKOWOŚĆ PODATKOWA

Minister Finansów (I stopień)

Dyrektor IS ( II stopień)

Naczelnik US ( III stopień)

Wojewódzkie Kolegium Skarbowe - ma za zadanie konsolidację i koordynację działań w zakresie realizacji polityki finansowej państwa, a w szczególności polityki podatkowej, celnej i kontrolnej. W jego posiedzeniach bierze udział wojewoda.

Wyspecjalizowane US - będą działały od 1.01.2004 r., po 1 w województwie; urząd taki będzie zajmował się rozliczeniami podatkowymi określonych podmiotów ( banków, zakładów bezp.., podatkowych grup kapitałowych, osób prawnych, które w poprzednim roku osiągały obroty co najmniej 5 mln euro, podmioty z udziałem kapitałów obcych

Organem podatkowym i egzekucyjnym od 1.09.2003 r. jest Naczelnik, a nie Urząd.

URZĘDY SKARBOWE

Działają wg jednolitego statutu, uchwalonego przez MF.

Zadania US:

1. Ustalenie lub określanie i pobór podatku oraz nie podatkowych należności budżetowych

2. Nadawanie numeru NIP, prowadzenie ewidencji podatników oraz aktualizacja danych

3. Wykonywanie kontroli podatkowych ( wykonywane są przez organy podatkowe, w odróżnieniu od kontroli skarbowej, wykonywanej przez inspektorów kontroli skarbowej)

4. Podział i przekazywanie dochodów budżetowych między budżetem państwa i budżetami samorządów terytorialnych

5. Prowadzenie dochodzeń w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe oraz wykonywanie funkcji oskarżyciela publicznego

6. Wykonywanie egzekucji administracyjnej należności pieniężnej

7. Przyjmowanie formularzy podatkowych i identyfikacyjnych

8. Wykonywanie innych zadań określonych w odrębnych przepisach

US kieruje Naczelnik, który występuje w roli kierownika państwowej jednostki budżetowej oraz jest organem podatkowym i egzekucyjnym. Odpowiada za prawidłową i terminową realizację zadań Urzędu. Powoływany jest przez MF na wniosek dyrektora IS ( od września stanowisko to osadzane jest w drodze konkursu, który rozpisany będzie wśród osób pracujących w służbach skarbowych). Musi spełniać następujące wymagania:

1. obywatelstwo polskie

2. wyższe wykształcenie magisterskie prawnicze lub ekonomiczne

3. co najmniej 4-letni czas pracy w urzędach finansów publicznych

Zastępców powołuje dyrektor IS na wniosek Naczelnika.

Komórki organizacyjne:

• podatku dochodowego od osób fizycznych - zajmuje się głównie ustalaniem, orzecznictwem w sprawach podatku dochodowego wśród osób fizycznych

• podatku dochodowego od osób prawnych

• podatków pośrednich ( VAT importowy i akcyzowy od 1.09.2003 r. należą do właściwości IC)

• kontroli podatkowej

• egzekucyjna, na której czele stoi komornik skarbowy

• ewidencji i identyfikacji podatników

• spraw karno-skarbowych

• rachunkowości podatkowej ( ewidencja podatkowych i nie podatkowych należności budżetowych)

• rachunkowości budżetowej ( prowadzenie rachunkowości JST)

• obsługi prawnej

• kadr i szkolenia

• informatyki

Zakres rachunkowości podatkowej:

• prowadzenie ewidencji podatkowej

• planowanie i analiza z zakresu dochodów budżetowych

• sprawozdawczość z okresu dochodów budżetowych

• dystrybucja dochodów budżetowych do budżetu państwa i budżetu JST

• obsługa kasowa

• wydawanie zaświadczeń o zaległościach podatkowych bądź o nie zaleganiu

• wystawianie i przekazywanie tytułów wykonawczych do komórki egzekucyjnej

Podatek - jest to publicznoprawne, przymusowe, nieodpłatne, bezzwrotne świadczenie pieniężne wynikające z ustawy podatkowej

Obowiązek podatkowy - wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem określonego w tych ustawach zdarzenia ( np. podatek od nieruchomości).

Zobowiązanie podatkowe - wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie do zapłacenia podatku w wysokości, terminie oraz miejscu określonym w ustawach podatkowych.

Powstanie zobowiązań podatkowych:

1. Z dniem zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania, np. przekroczenie wielkość obrotów, z którym wiąże się obowiązek zapłaty podatku VAT lub sprzedaż z zyskiem nieruchomości przed określonym terminem, co wywołuje obowiązek zapłaty podatku dochodowego.

2. Z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalający wysokość tego zobowiązania - dotyczy np. dodatkowych sankcji lub decyzji w sprawach dotyczących niewyjaśnionych źródeł dochodu.

Termin płatności:

Wiąże się ze sposobem powstania zobowiązań:

• powstanie jak w poz.1 - termin jest określony w przepisach prawa

• postanie jak w poz. 2 - termin jest określony na 14 dzień od daty doręczenia decyzji

Zaległość podatkowa - jest to podatek niezapłacony w terminie płatności.

Jeżeli mamy zaległości z różnych okresów, a nie wpłacamy pełnej kwoty, tylko jej część, nie opisując równocześnie, czego wpłata ta dotyczy, wówczas zostanie to zaliczone na poczet najstarszej zaległości.

Odsetki za zwłokę - nierozerwalnie związane z zaległością podatkową. Nie nalicza się odsetek, jeśli nie przekraczałyby one 3-krotnośći opłaty pocztowej ( obecnie jest to 6,6 zł) lub jeśli organ odwoławczy nie rozpatrzył w terminie decyzji. Do naliczenia odsetek, podobnie jak i samego zobowiązania, zobowiązany jest podatnik.

Odsetki za zwłokę wynoszą dwukrotność stopy kredytu lombardowego ( obecnie jest to 13,5% w skali roku). Są zawsze wyższe od odsetek ustawowych.

Każda wpłata, która nie obejmuje całości należności, zaliczana jest proporcjonalnie na zaległość główną i odsetki, np.:

Zaległość Odsetki Razem

1000 600 1600

500 300 800 wpłacona kwota

Opłata prolongacyjna - liczona w wysokości ½ odsetek za zwłokę w skali roku. Liczy się, jeżeli zaległość podatkowa jest związana z odroczonym terminem płatności.

Jeżeli podatnik nie płacił w ciągu roku zaliczek na podatek dochodowy, a na koniec roku „wyjdzie na zero”, organ podatkowy ma obowiązek wydania decyzji o wysokości odsetek za zwłokę za nie wpłacane zaliczki. Odsetki te narastają aż do momentu zapłaty

( przepis taki obowiązuje od 2003 r.).

Nadpłata podatku - nadpłacony lub nienależnie zapłacony podatek

Okresy do zwrotu nadpłaty:

1. Miesiąc - w przypadku uchylenia wcześniejszej decyzji

2. Dwa miesiące - jeżeli podatnik składa wniosek o stwierdzenie nadpłaty wraz z korektą deklaracji

3. Trzy miesiące - w sytuacji rozliczeń podatku dochodowego od osób fizycznych

Jeżeli terminy zwrotu nie są przestrzegane, organ podatkowy obowiązany jest naliczyć oprocentowanie, które jest równe wysokości odsetek za zwłokę ( 200% kredytu lombardowego). Oprocentowanie jest naliczone od daty powstania nadpłaty ( np. z dniem złożenia zeznania). Oprocentowanie jest wypłacane łącznie z kwotą nadpłaty. Jeśli podatnik posiada zaległości podatkowe, to nadpłata zostanie z urzędu zaliczona na poczet tych należności. Od 2003 r. koszty doręczenia przekazu ponosi podatnik.

Wygaśnięcie zobowiązań podatkowych:

1. Zapłata

2. Zaliczenie nadpłaty lub zwrotu podatku

3. Przedawnienie - generalnie po upływie 5 lat od końca roku podatkowego, w którym upłynął termin płatności zobowiązania. Przedłużenie biegu terminu przedawnienia następuje w wyniku czynności egzekucyjnych, o których podatnik został zawiadomiony. Po przerwaniu biegu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zakończono postępowanie egzekucyjne. Jeżeli środek egzekucyjny jest stosowany jeszcze raz, przedawnienie nie ma miejsca.

Zawieszenie terminu przedawnienia następuje np. w momencie złożenie zeznania.

4. Pobranie podatku przez płatnika lub inkasenta

5. Przejęcie własności rzeczy lub praw majątkowych

6. Umorzenie

7. Potrącenia

8. Zaniechania poboru.

9. Przejęcia własności nieruchomości lub prawa majątkowego w postępowaniu egzekucyjnym.

Podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu.

Płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.

Inkasentem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, obowiązana do pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.

Obowiązki rachunkowości podatkowej:

Zadania rachunkowości podatkowej:

• prawidłowa ewidencja przypisów, odpisów, wpłat, zwrotów, naliczeń nadpłat z tytułu podatków i niepodatkowych należności podatkowych,

przypis jest to zobowiązanie podatkowe obciążające konto podatnika na podstawie deklaracji podatkowej, decyzji administracyjnej lub dowodu wpłaty, gdy nie występuje obowiązek złożenia deklaracji podatkowej,

deklaracja - rozumie się przez to zeznania, wykazy oraz informacje, do których składania obowiązani są, na podstawie przepisów prawa podatkowego, podatnicy, płatnicy i inkasenci,

odpis - to kwota zmniejszająca zobowiązanie podatkowe albo kwota należna podatnikowi ustalona w wyniku rozliczenia konta podatnika,

• kontrola terminowej wpłaty należności podatkowej,

• terminowe podejmowanie czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych (wznawianie tytułów i upomnień wykonawczych),

• zaliczenie nadpłat i zwrotu oraz zwroty podatku VAT,

• przeprowadzenie rozliczenia rachunkowo - kasowego poborców skarbowych,

poborca skarbowy - to pracownik organu egzekucyjnego wyznaczonego do dokonywania czynności egzekucyjnych w egzekucji obowiązku o charakterze pieniężnym,

rozliczenie rachunkowo - kasowe -

• rozliczanie i przekazywanie wpływów poszczególnym budżetom i innym wierzycielom,

• sporządzanie sprawozdań:

- sprawozdanie RD (realizacja dochodów),

- sprawozdanie dotyczące należności podatkowych, zaległości - skierowane do MF,

• prowadzenie operacji kasowych,

• ustalanie danych potrzebnych do wydawania zaświadczeń o wysokości zaległości podatkowej,

• kontrola prawidłowości potrąceń wynagrodzeń dokonywanych przez płatników i inkasentów.

Obowiązki egzekucji administracyjnej:

• podatki, opłaty i inne należności,

• grzywny i kary pieniężne wymierzane przez organy administracji publicznej.

Upomnienie egzekucyjne wystawia się, gdy:

• z deklaracji lub zeznania złożonego przez podatnika lub płatnika,

• ze zgłoszenia celnego złożonego przez zobowiązanego,

• z deklaracji rozliczeniowej złożonej przez płatnika składek na ubezpieczenie społeczne.

Egzekucja administracyjna może być wszczęta, jeżeli wierzyciel, po upływie terminu do wykonania przez zobowiązanego obowiązku, przestał mu pisemne upomnienie, zawierające wezwanie do wykonania obowiązku z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego. Postępowanie egzekucyjne może być wszczęte dopiero po upływie 7 dni od dnia doręczenia tego upomnienia.

Rozstrzygnięcie i zajmowane przez organ egzekucyjny lub wierzyciela stanowisko w sprawach dotyczących postępowania egzekucyjnego następuje w formie postanowienia. Na postanowienie to służy zażalenie, które wnosi się do organu odwoławczego za pośrednictwem organu egzekucyjnego w terminie 7 dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia postanowienia.

Organy egzekucyjne:

• naczelnicy US,

• naczelnicy UC,

• dyrektor ZUS,

• organ gminy o strusie miasta.

Ściąganie należności podatkowych w trybie egzekucyjnym należy do US.

Wszczęcie egzekucji administracyjnej następuje z chwilą:

• doręczenia zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego lub

• doręczenia dłużnikowi zajętej wierzytelności zawiadomienia o zajęciu wierzytelności lub innego prawa majątkowego, jeżeli to doręczenie nastąpiło przed doręczeniem zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego.

Tytuł wykonawczy zawiera:

• oznaczenie wierzyciela,

• wskazanie imienia i nazwiska lub firmy zobowiązanego i jego adresu, a także określenie zatrudniającego go pracodawcy i jego adresu, jeżeli wierzyciel posiada taką informację,

• treść podlegającego egzekucji obowiązku, podstawę prawną tego obowiązku oraz stwierdzenie, że obowiązek jest wymagalny, a w przypadku egzekucji należności pieniężnej - także określenie jej wysokości, terminu, od którego nalicza się odsetki z tytułu niezapłacenia należności w terminie, oraz rodzaju i stawki tych odsetek,

• wskazanie zabezpieczenia należności pieniężnej hipoteką przymusową albo przez ustanowienie zastawu skarbowego lub rejestrowego lub zastawu nieujawnionego w żadnym rejestrze, ze wskazaniem terminów powstania tych zabezpieczeń,

• wskazanie podstawy prawnej pierwszeństwa zaspokojenia należności pieniężnej, jeżeli należność korzysta z tego prawa i prawo to nie wynika z zabezpieczenia należności pieniężnej,

• wskazanie podstawy prawnej prowadzenia egzekucji administracyjnej,

• datę wystawienia tytułu, podpis z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego podpisującego oraz odcisk pieczęci urzędowej wierzyciela,

• pouczenie zobowiązanego o skutkach niezawiadomienia organu egzekucyjnego o zmianie miejsca pobytu,

• pouczenie zobowiązanego o przysługującym mu w terminie 7 dni prawie zgłoszenia do organu egzekucyjnego zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego,

• klauzulę organu egzekucyjnego o skierowaniu tytułu do egzekucji administracyjnej,

• wskazanie środków egzekucyjnych stosowanych w egzekucji należności pieniężnych.

Podstawą zarzutu w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej może być:

• wykonanie lub umorzenie w całości albo w części obowiązku, przedawnienie, wygaśnięcie albo nieistnienie obowiązku,

• odroczenie terminu wykonania obowiązku albo brak wymagalności obowiązku z innego powodu, rozłożenie na raty spłaty należności pieniężnej,

• określenie egzekwowanego obowiązku niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego z orzeczenia,

• błąd co do osoby zobowiązanego,

• niewykonalność obowiązku o charakterze niepieniężnym,

• niedopuszczalność egzekucji administracyjnej lub zastosowanego środka egzekucyjnego,

• brak uprzedniego doręczenia zobowiązanemu upomnienia, o którym mowa w art. 15 § 1,

• zastosowanie zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego,

• prowadzenie egzekucji przez niewłaściwy organ egzekucyjny.

Postępowanie egzekucyjne ulega zawieszeniu:

• w razie wstrzymania wykonania, odroczenia terminu wykonania obowiązku albo rozłożenia na raty spłat należności pieniężnej,

• w razie śmierci zobowiązanego, jeżeli obowiązek nie jest ściśle związany z osobą zmarłego,

• w razie utraty przez zobowiązanego zdolności do czynności prawnych i braku jego przedstawiciela ustawowego,

• na żądanie wierzyciela,

• w innych przypadkach przewidzianych w ustawach.

Postępowanie egzekucyjne umarza się:

• jeżeli obowiązek został wykonany przed wszczęciem postępowania,

• jeżeli obowiązek nie jest wymagalny, został umorzony lub wygasł z innego powodu albo jeżeli obowiązek nie istniał,

• jeżeli egzekwowany obowiązek został określony niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego z decyzji organu administracyjnego, orzeczenia sądowego albo bezpośrednio z przepisu prawa,

• gdy zachodzi błąd co do osoby zobowiązanego lub gdy egzekucja nie może być prowadzona ze względu na osobę zobowiązanego,

• jeżeli obowiązek o charakterze niepieniężnym okazał się niewykonalny,

• w przypadku śmierci zobowiązanego, gdy obowiązek jest ściśle związany z osobą zmarłego,

• jeżeli egzekucja administracyjna lub zastosowany środek egzekucyjny są niedopuszczalne albo zobowiązanemu nie doręczono upomnienia, mimo iż obowiązek taki ciążył na wierzycielu,

• jeżeli postępowanie egzekucyjne zawieszone na żądanie wierzyciela nie zostało podjęte przed upływem 12 miesięcy od dnia zgłoszenia tego żądania,

• na żądanie wierzyciela.

Postępowanie egzekucyjne może być umorzone w przypadku stwierdzenia, że w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym należności pieniężnej nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne.

1

---