Omów rejonizację bydła i trzody chlewnej na świecie i wskaż na uwarunkowania jej rozwoju.
We współczesnym rolnictwie światowym występuje bardzo duże zróżnicowanie form i systemów organizacyjnych chowu zwierząt, uzależnione od poziomu rozwoju poszczególnych regionów, a także od warunków przyrodniczych i lokalnej tradycji. Praktykowane są zarówno ekstensywne sposoby chowu, oparte na wypasaniu naturalnych pastwisk, jak również intensywne. Spośród ssaków udomowionych przez człowieka jedynie nieliczne - bydło, kozy, owce, świnie, konie - posiadają zasięg ogólnoświatowy, a inne, takie jak lamy, wielbłądy czy renifery pozostały w granicach swojego pierwotnego środowiska.
Bydło
W strukturze chowu główną rolę odgrywa bydło, którego udział w ogólnej liczbie zwierząt, wyrażonej w sztukach dużych, wahał się od 59% w Europie i Azji, do 84% w Ameryce Pd. Wśród różnych ras bydła hodowanych obecnie na świecie, dostosowanych do lokalnych warunków przyrodniczych i ekonomicznych, występują zarówno rasy mleczne, mięsne, jak i ogólnoużytkowe, które są niekiedy wykorzystywane także jako siła pociągowa w transporcie i przy uprawie roli. W każdym regionie świata, w miarę rozwoju, wzrasta w hodowli znaczenie sztuk mięsnych, a maleje lub pozostaje niezmieniona liczba krów dostarczających mleka. Natomiast wszędzie zdecydowanemu ograniczeniu ulega stosowanie bydła w transporcie i przy uprawie roli. Mimo pewnych wahań, wywołanych przyczynami gospodarczymi, pogłowie bydła na świecie stale wzrasta. W 1950 wynosiło ono 738 mln, a obecnie (1996) przekracza 1 317 mln sztuk. Odnotowany w latach 1961-1996 przyrost był w ponad 90% udziałem krajów rozwijających się. Największy był on w Ameryce Pd; ok. 30% przyrostu (112 mln sztuk) przypadło na Azję, a niecałe 20% (74 mln sztuk) - na Afrykę. W regionach rozwiniętych gospodarczo przyrost liczebności bydła odnotowano jedynie w Ameryce Pn. i w krajach Oceanii.
POGŁOWIE BYDŁA (W TYS. SZTUK) |
|||||
Regiony |
1961 |
1970 |
1980 |
1990 |
1996 |
ŚWIAT |
941,4 |
1081,9 |
1216,4 |
1283,3 |
1317,9 |
Afryka |
122,1 |
156,7 |
171,7 |
188,8 |
196,4 |
Azja |
318,7 |
341,2 |
347,0 |
390,5 |
450,2 |
Europa |
116,5 |
122,3 |
134,0 |
124,5 |
170,2 |
Ameryka Pn. |
108,4 |
124,0 |
123,3 |
107,0 |
117,2 |
Ameryka Pd. |
144,5 |
177,4 |
242,0 |
269,9 |
299,3 |
B. ZSRR |
75,8 |
95,2 |
115,1 |
118,4 |
brak danych |
Trzoda chlewna
Ten gatunek zajmuje drugie miejsce pod względem udziału w liczbie umownych dużych sztuk hodowanych na świecie zwierząt (15%), a na rozmieszczenie pogłowia wpływa wiele czynników, takich jak: bliskość rynków zbytu, zasoby odpowiednich
pasz, a także zwyczaje i wierzenia religijne. Ze względu na znaczenie świń w produkcji mięsa ich hodowla rozwijała się na świecie szybko. W 1950 r. pogłowie świń wynosiło ok. 303 mln sztuk, a w 1996 - ponad 923 mln. Największy przyrost nastąpił w Azji, gdzie obecnie hoduje się 534 mln sztuk świń, co stanowi prawie 58% pogłowia światowego. Na 100 ha użytków rolnych przypadając tu 42 sztuki (19 sztuk średnio na świecie). W samych Chinach pogłowie liczy ponad 425 mln sztuk (ok. 46% pogłowia światowego), a świnia jest tam głównym zwierzęciem domowym.
Drugie miejsce w hodowli świń przypada Europie (18%), a kolejne - Ameryce Pn. (7,6%) i Ameryce Pd. (6.2%). Ze względów religijnych i niedostatecznej ilości odpowiednich pasz niewiele świń hoduje się w Afryce. W Rosji, gdzie chów tych zwierząt stanowił do niedawna ważną dziedzinę rolnictwa, jeszcze w 1990 r. hodowano ich 40 mln sztuk, w 1995 r. pogłowie wynosiło tylko 25 mln sztuk, a na Ukrainie w tych samych latach - 20 mln i 14 mln.
POGŁOWIE TRZODY CHLEWNEJ (W MLN SZTUK) |
|||||
Regiony |
1961 |
1970 |
1980 |
1990 |
1996 |
ŚWIAT |
406,1 |
545,5 |
796,1 |
852,5 |
923,3 |
Afryka |
5,7 |
6,7 |
10,1 |
16,5 |
21,5 |
Azja |
118,5 |
221,3 |
380,3 |
433,3 |
534,1 |
Europa |
109,4 |
130,5 |
174,7 |
181,4 |
166,1 |
Ameryka Pn. |
60,6 |
63,6 |
77,5 |
64,2 |
70,2 |
Ameryka Środk. |
11,9 |
17,6 |
23,3 |
21,3 |
24,7 |
Ameryka Pd. |
38,3 |
45,2 |
52,0 |
52,2 |
57,4 |
B. ZSRR |
58,7 |
56,1 |
73,9 |
78,9 |
44,5 |
Literatura:
Encyklopedia Geograficzna Świata IX „ZIEMIA”; Kraków 1997 r.
Encyklopedia Biologiczna II; Kraków 1998 r.