Administracja państwowa[edytuj]

Administracja państwowa - funkcja państwa polegająca na praktycznym i bezpośrednim wykonywaniu jego zadań, odróżniana od funkcji ustawodawczej i od wymiaru sprawiedliwości; także zespół organów państwa pełniących tę funkcję.

Określenie to stosowano w Polsce od zmian ustrojów z 1950 i 1952 do 1990 na oznaczenie zespołu zadań administracji państwowej, jak i wykonujących je organów: naczelnych i centralnych (ministrowie, kierownicy urzędów centralnych) oraz terenowych (terenowe organy od 1972 i 1975 - wojewodowie, prezydenci miast, naczelnicy miast, gmin i dzielnic). Wraz z wprowadzeniem samorządu terytorialnego w 1990, administrację państwową zaczęto również nazywać administracją rządową.

Cechy administracji państwowej[edytuj]

1. Administracja działa w imieniu państwa i na rachunek państwa.

2. Administracja ma zawsze charakter polityczny.

3. Administracja działa na podstawie prawa i w granicach dla niej wyznaczonych.

4. Administracja winna działać w interesie publicznym.

5. Administracja działa w ramach przyznanej prawem kompetencji.

6. Administracja ma charakter bezosobowy.

7. Administracja ma charakter władczy.

8. Administracja działa na zasadzie kierownictwa i podporządkowania.

9. Administracja jest zespołem osób działających w administracji, którzy pracują zawodowo i stanowią fachowy personel.

10. Administracja musi działać w sposób ciągły i stabilny.

Organy administracji państwowej[edytuj]

Organy administracji państwowej ze względu na terytorialny zasięg działania można podzielić na:

• organy naczelne,

• organy centralne,

• organy terenowe.

Organy naczelne administracji państwowej[edytuj]

Organy naczelne mają następujące cechy:

• są powoływane przez Prezydenta (bezpośrednio lub po wyborze przez Sejm),

• są organami zwierzchnimi wobec innych organów,

• ponoszą odpowiedzialność konstytucyjną i polityczną.

Naczelne organy administracji stanowią:

1. Prezydent:

• reprezentuje państwo na zewnątrz,

• pełni funkcję naczelnego organu administracji państwowej,

• na podstawie ustaw i w celu ich wykonania wydaje rozporządzenia i zarządzenia,

• może wprowadzać stan wojenny i stan wyjątkowy,

• ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe,

• nadaje ordery, odznaczenia i tytułu honorowe,

• może zwoływać i przewodniczyć Radzie Ministrów,

• wydaje decyzje w zakresie nadawania i zwalniania z obywatelstwa,

• stosuje prawo łaski,

• powołuje Prezesa Rady Ministrów, Radę Ministrów.

2. Rada Ministrów:

• jest organem wykonawczym,

• w skład Rady wchodzą: Prezes Rady Ministrów, wiceprezesi Rady Ministrów, ministrowie, przewodniczący określonych w ustawach komitetów,

• najważniejszym zadaniem Rady Ministrów jest prowadzenie na bieżąco polityki państwa i rządzenie państwem,

• prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną ,

• zapewnia wykonanie ustaw,

• wydaje rozporządzenia,

• koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej,

• chroni interesy Skarbu Państwa,

• uchwala projekt budżetu państwa,

• zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny,

• zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa,

• sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju,

• zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe.

3. Prezes Rady Ministrów:

• reprezentuje Radę Ministrów,

• kieruje pracami Rady Ministrów,

• wydaje rozporządzenia,

• zapewnia wykonywanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej wykonywania,

• koordynuje i kontroluje pracę członków Rady Ministrów,

• sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określonych w Konstytucji i ustawach,

• jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej.

4. Ministrowie.

Do najważniejszych funkcji ministra należy:

• kierowanie określonymi działami administracji lub wypełnianie zadań wyznaczonych przez Prezesa Rady Ministrów,

• wydawania rozporządzeń i zarządzeń,

• wydawanie decyzji administracyjnych,

• kierowanie resortem,

• inicjowanie i opracowywanie polityki rządu w zakresie swojego działania,

• kierowanie, nadzorowanie i kontrolowanie podległych organów, urzędów i jednostek organizacyjnych,

• współdziałanie z innymi ministrami w zakresie opracowywania i realizowania polityki rządu,

• współdziałanie z jednostkami samorządu terytorialnego, organizacjami zawodowymi, stowarzyszeniami społecznymi,

• pełnienie funkcji szczególnych wynikających ze specjalnego statusu ministra w określonej sprawie.

Organy centralne administracji państwowej[edytuj]

Organy centralne administracji (inaczej urzędy centralne) działają na podstawie właściwych ustaw czy statutów nadawanych przez Prezesa Rady Ministrów w drodze rozporządzenia i regulaminów organizacyjnych nadawanych przez kierownika urzędu w drodze zarządzenia.

Za najbardziej typowe urzędy centralne uważa się:

• inspekcje, prowadzące kontrolę przestrzegania ustanowionych standardów w określonej dziedzinie działalności,

• urzędy regulacyjne, wydające licencje na prowadzenie różnego typu działalności i sprawdzające poprawność wykonywania warunków tych licencji,

• urzędy standaryzacyjne i certyfikacyjne,

• urzędy nadzorcze nad pewnymi sferami działalności,

• urzędy wykonujące specjalne zadania publiczne,

• urzędy świadczące usługi publiczne.

Funkcje urzędów centralnych:

• współtworzenie polityki rządowej,

• wydawanie aktów prawnych,

• rozstrzyganie konkretnych spraw w drodze aktów administracyjnych,

• sprawowanie kontroli i nadzoru.

Spis centralnych urzędów w Polsce[edytuj]

 Osobny artykuł: Spis urzędów centralnych w Polsce.

Organy terenowe administracji państwowej[edytuj]

Terenową administrację na terenie województwa sprawują:

• wojewoda,

• działający pod nadzorem wojewody kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży, wykonujący zadania i kompetencje określone w ustawach w imieniu:

• wojewody, z ustawowego upoważnienia,

• własnym, jeżeli ustawy tak stanowią,

• organy administracji niezespolonej,

• organy samorządu terytorialnego, jeżeli wykonywanie zadań administracji wynika z ustawy lub z zawartego porozumienia,

• działający pod zwierzchnictwem starosty kierownicy powiatowych służb, inspekcji i straży, wykonujący zadania i kompetencje określone w ustawach,

• organy innych samorządów, jeżeli wykonanie zadań administracji następuje na podstawie ustawy lub porozumienia.

Na szczeblu wojewódzkim administracją kieruje wojewoda, który:

• jest przedstawicielem Rady Ministrów w województwie,

• jest organem nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego,

• jest reprezentantem Skarbu Państwa w zakresie określonym w odrębnych ustawach.

---