PRZESTĘPCZOŚĆ NIELETNICH

Kryminologia: zajmuje się ofiarą przestępstwa, mechanizmami społecznej kontroli.

Kryminalistyka: metody wykrywania przestępstwa, zabezpieczenie dowodów itd.

Źródła przestępczości (gdzie można zebrać informacje na temat przestępstwa) :

1. Statystyki urzędowe (policyjne i sądowe)

W statystykach policyjnych z punktu widzenia czynu:

• przestępstwo stwierdzone: czyn uznany za przestępstwo w przygotowaniu, charakter przestępny został potwierdzony wynikami postępowania

• przestępstwo ukryte: nie dało się wykryć sprawcy

Współczynnik przestępczości: liczba przestępstw stwierdzonych przypadająca na 100 tys. ludności w danym roku.

Podejrzany: osoba, której przedstawiono zarzut popełnienia przestępstwa lub przesłuchano w charakterze podejrzanego.

Oskarżony: został zatwierdzony akt oskarżenia.

Statystyka sądowa - informacje dotyczące skazanych.

Sprawa o osądzenie osoby

Współczynnik skazań: liczba skazań w danym roku przypadająca na 10 tys. ludności podlegających odpowiedzialności karnej - od 17ego roku życia.

Statystyki penitencjarne

Populacja więzienna: osoby osadzone w aresztach śledczych i zakładach karnych; na tę populację składają się osoby tymczasowo aresztowane, skazane prawomocnym wyrokiem sądu na karę pozbawienia wolności, na karę aresztu wojskowego, ukarane za wykroczenia przez Sąd Grodzki.

Współczynnik prizonizacji: liczba osób pozbawionych wolności w danym roku w przeliczeniu na 10 tys. dorosłych osób (ukończyły 17ście lat); pozwalają na porównanie populacji więziennej między krajami.

Wskaźnik dynamiki: porównanie na tym samym obszarze, ale w innym czasie, np. porównanie przestępczości w roku 1990 a w roku 2000.

KULTURA PRZESTĘPCZOŚCI:

1. Przestępstwo przeciwko mieniu (największa, najpopularniejsza grupa przestępstw).

2. Przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu i komunikacji.

3. Przestępstwo w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii.

4. Przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów.

5. Przestępstwo przeciwko wolności, seksualnej…

6. Przestępstwo przeciwko rodzinie i opiece.

Największe nasilenie przestępczości to 17 - 20 lat. Szczyt przypada na wiek 18 lat, po 24 roku życia przestępczość spada. W wieku dojrzewania wzrasta przestępczość.

Czynniki demograficzne przestępczości:

• wiek (wiek dojrzewania)

• płeć (90% mężczyźni)

• opieka i metody wychowawcze w domu

• więzi rodzinne

• funkcjonowanie dziecka w szkole (trudności w nauce)

• zamieszkanie dziecka (slumsy/kontrola społeczna)

Najczęstszym czynem karalnym w ostatnim roku jest zabieranie rodzicom pieniędzy bez ich wiedzy - częściej dotyczy dziewczyn, kradzieże w sklepie, paserstwo, nielegalne kopiowanie programów komputerowych itd. Na ogół mówimy o przestępczości jeśli towarzyszą temu objawy niedostosowania społecznego.

Nieletni popełniają najczęściej kradzieże (przestępstwa przeciwko mieniu). Jeżeli są popełniane drobne kradzieże to jest to czynnik zagrażający przyszłości nieletniego. Wartość kradzieży nie świadczy o stopniu zdemoralizowania.

Wraz z wiekiem różnorodność przestępstw się zwiększa. Istnieją też sytuacje, że nieletni popełniają zabójstwa.

Przestępczość dziewcząt - przyczyny (czynniki):

• wychowanie w biedzie

• tereny o wysokiej przestępczości

• osiągnięcia szkolne

• były ofiarami przemocy, znęcania się, molestowania seksualnego

Wpierw dziewczęta są ofiarami, a potem z kolei przestępcami (sprawcami).

AGRESJA CHŁOPCÓW / AGRESJA DZIEWCZĄT

otwarta, bójki, przemoc próba wyizolowania, wykluczenia,

osoby nielubiane i samotne

Dziewczęta swój status materialny oceniały o wiele gorzej niż chłopcy - przy prostytucji. Kobiety popełniają przestępstwa o wiele łagodniejsze - mniejsza powrotność do przestępczości.

TEORIE PODKULTUROWE - TEORIE WPŁYWU PODKULTUR NA MŁODZIEŻ:

Teoria Alberta Cohena „Kultura gangu”:

W społeczeństwie amerykańskim dominującą warstwą jest klasa średnia, która ma zestaw wartości, norm. Dzieci, które nie wychowują się w klasie średniej nie są w stanie poznać tych wartości. Cechy tej klasy średniej to m.in. :

• ambicja

• osobista odpowiedzialność

• szacunek dla osiągnięć

• świecki ascetyzm

• racjonalność

• dbałość o wygląd i maniery

• eliminacja agresji fizycznej i przemocy

• rozsądny całościowy wypoczynek

• szacunek dla własności

Subkulturę negatywistyczną tworzą dzieci, które nie potrafią przystosować się, poznać tych wartości i norm kultury średniej. Cechy subkultury negatywistycznej to m.in.:

• hedonizm

• utylitarność

• złośliwość

Podkultura młodzieżowa jest odwróceniem cech, wartości kultury średniej.

Walter Miller uważa że podkultura młodzieżowa nie jest odwróceniem norm i wartości klasy średniej, ale wartości te wynikają z klasy niższej, z doświadczenia; wartości i normy nazywane są punktami skupienia. Cechy klasy niższej to m.in.:

• trudności

• twardość (męskość, brak skrupułów, odwaga, sprawność fizyczna)

• cwaniactwo

• podniecenie (szukanie zachowań ryzykownych)

• los

• niezależność

Teoria zróżnicowanych okazji Richarda Cloward'a oraz Lojda Ohlin'a:

Nie ma jednego sposobu na zablokowanie zachowań przez młodzież z klas niższych, różnie osoby reagują zależy to od dostępu pewnych środków, od tego w jakim środowisku ta młodzież żyje. Trzy rodzaje zareagowania na blokadę osiągnięcia sukcesu - trzy podkultury:

1. podkultura przestępcza: młodzież żyje w środowisku miasta, gdzie jest dużo dorosłych kryminalistów (popełniają przestępstwa przeciwko mieniu), mają wzory, zachowania szkodliwe, które jednak nic nie wnoszą, przygotowanie do kariery dorosłego przestępcy.

2. podkultura konfliktowa: tworzą się w środowisku zdezorganizowanych slumsów, nie ma kontroli społecznej, dzieci wychowywane w takich warunkach sięgają po przemoc, są wycofane.

3. podkultura wycofania

Koncepcja technik neutralizacji: człowiek dokonuje „wybiegów” żeby daną normę osłabić i móc ją wówczas naruszyć, powołanie się na wyższe racje:

• zaprzeczenia odpowiedzialności np. łapówki

• zaprzeczenia bezprawia

• zaprzeczenia ofiary

Teorie kontroli społecznej: taka jest natura człowieka, że jeśli będzie łamał normy to w tej sytuacji można siłą uzyskać jakieś dobra, dochodzi do przestępstwa jeśli następuje osłabienie kontroli społecznej.

Koncepcja Trawisa Hirschi'ego 1969 r: przyczyną przestępstwa jest osłabienie lub zerwanie więzi społecznych, więź społeczna jest wieloczłonowa i składa się z: przywiązania, zaangażowania, zaabsorbowanie, kontrola zewnętrzna.

Nowa koncepcja 1990 r Hirschi'ego i Golfretsona: skupia się na samokontroli, dochodzi do popełnienia przestępstwa jeżeli u dziecka nie wykształciło się samokontroli, kontrola wewnętrzna.

Podstawowa cecha koncepcji Gotfretsona i Hirschiego: rozpoznaje się osoby zanim przejawiają swoją przestępczość, zwykle cechy sprawców mają tendencję do trwania przez całe życie, niska SAMOKONTROLA

nieskuteczne wychowywanie

dziecka - czynnik powodujący

niską samokontrolę

Gotfretson i Hirschi twierdzą, że samokontrola u dziecka może być wykształcona do 8ego roku życia, niedobory można rekompensować w wieku przedszkolnym.

Przestępczość gospodarcza Sutherland: Sutherland jako pierwszy zauważył, że klasa wyższa(a nie tylko niższa) działa na szkodliwość społeczną, wprowadził pojęcie „przestępstwo w białych kołnierzykach” u nas w Polsce przestępstwo gospodarcze. Osoby z wyższych klas szkodzą społeczeństwu prowadząc działalność zawodową, osoby te cieszą się uznaniem, mają wysoką pozycję społeczną.

Cechy charakterystyczne przestępczości gospodarczej:

(obszary zagrożone przestępczością gospodarczą to m.in. budownictwo)

• brak elementu przemocy

• anonimowość ofiary

• naruszenie zaufania

- przestępstwa przeciwko interesom finansowym

- przeciwko konsumentom

- przeciwko środowisku

- fałszowanie pieniędzy

Dlaczego ludzie z wyższej klasy decydują się na przestępstwa?

• dążą do tego, by mieć władzę

• chcą używać życia

Zapobieganie przestępczości:

(powinno się zapobiegać, a nie zwalczać i ograniczać)

• kładzenie nacisku na zapobieganie przestępczości na POZIOMIE LOKALNYM

(lokalne społeczności nie są w stanie rozwiązać niektórych problemów)

PROGRAMY AMERYKAŃSKIE:

(odnoszące się głównie do dużych miast, książka „wybite szyby”)

• jest element lokalny

• różnego rodzaju zachowania powodują, że do pewnych miejsc ludzie boją się iść (skwery, parki, ulice) lub o pewnej godzinie ludzie boją się tam iść - odzyskanie przestrzeni publicznej

• jeśli te zachowania (ograniczenia) zostały by zahamowane to lęk przed przestępczością by spadł

• przeciwnicy tej koncepcji uważają, że policja nie ma czasu na takie drobne przestępstwa (zachowania uciążliwe)

• zwolennicy natomiast twierdzą, że z zachowań uciążliwych drobnych rodzą się przestępstwa poważne, policja powinna się tym zajmować i współpracować ze społecznością lokalną, nie powinno być patroli w samochodach, lecz patrole policyjne PIESZE - przyczynia się to do spadku przestępczości

Spadek przestępczości wynika z kilku czynników (Stany Zjednoczone lata 90.):

• duża imigracja do Stanów Zjednoczonych z Ameryki Łacińskiej

• zmiana dotycząca rynku narkotyków (mocno działająca kokaina, nastąpiła regulacja samego zażywania)

Zapobieganie przestępczości jest możliwe, ale nie jest łatwe. Nie wszystko można sprowadzić do kwestii społecznych, ważne są kwestie wczesnych doświadczeń dziecka.

Dzieci z brakiem empatii wychowywane w rodzinach niewydolnych wychowawczo, mają niskie dochody spotykają się z rówieśnikami zbliżonymi do własnego życia.

naczelne zasady procesu

środki zapobiegawcze tego, chyba nie będzie na egzaminie

postępowanie wywoławcze

KPK: kwestia zatrzymania (pozbawienie wolności… art.243-248):

• powinien być w ciągu 48 h od chwili zatrzymania przekazany do sądu,

• kwestia praw zatrzymanego art. 244 - 246

• przyczyny zatrzymania i prawa zatrzymanego

• należy bezzwłocznie spisać artykuł

• umożliwienie nawiązania kontaktu z adwokatem

• zawiadomić osobę najbliższą

Tymczasowe aresztowanie stosuje SĄD!

W Polsce na podstawie konstytucji mamy prawo do DWUINSTANCYJNOŚCI POSTĘPOWANIA WYKONAWCZEGO!

Środki: apelacja i zażalenie.

---