pojecie lateralizacji, Notatki, Logopedia-notatki !


POJECIE LATERALIZACJI I JEJ MODELE

. Dziecko bardzo wcześnie zaczyna odróżniać jedną rękę od drugiej. Dostarcza nam informacji o przyszłej przewadze jednej ze stron ciała. Przez pierwsze trzy lata życia przewaga ta jest chwiejna i stanowi punkt wyjścia do dalszego rozwoju.

     Wyróżnia się następujące rodzaje lateralizacji:

     1. lateralizacja jednorodna: narządy ruchu i zmysłu dominują po jednej stronie osi ciała w związku z przewagą przeciwległej półkuli mózgu. Należy do niej:

-prawostronna (przeważa sprawność prawej ręki, prawego oka, prawej nogi) ;

-lewostronna (przewaga sprawności lewej ręki, lewego oka, lewej nogi).

     2. lateralizacja niejednorodna: -skrzyżowana (np. sprawniejsza lewa ręka, prawe oko, lewa noga lub prawa ręka, lewe oko, prawa (lewa) noga) .

Lateralizacja skrzyżowana może być obserwowana w zachowaniu dziecka jako leworęczność i prawooczność, czyli brak zdecydowanej przewagi narządów po jednej stronie ciała. Inną formą tego modelu jest praworęczne dziecko z  dominującym lewym okiem. Należy podkreślić, iż każdy z narządów wykazuje wyraźną przewagę, ale występuje ona po przeciwnych stronach.

     3. lateralizacja osłabiona[inaczej nie ustalona lub słaba] (dziecko jest np. oburęczne lub obuoczne, obunożne).

Lateralizacja nieustalona manifestuje się „ niezdecydowaniem” dziecka w zakresie prawej i lewej ręki przy czynnościach manualnych, co sprawia, że zmienia ono preferencje, a poziom grafomotoryczny obu kończyn jest   jednakowo słaby. Dziecko takie sprawia wrażenie, jakby miało raczej dwie lewe niż dwie prawe ręce; jest oburęczne, obunożne, obuoczne, ale tylko w obrębie jednej pary narządów. Dzieci oburęczne są najczęściej opóźnione w rozwoju ruchowym. Brak dominacji w zakresie rąk powoduje niezręczność manualną.

  

Okresy rozwoju lateralizacji w życiu człowieka

I. Wiek niemowlęcy i poniemowlęcy

Rozwijają się pola ośrodków ruchowych i czuciowych, później wzrokowych i czuciowych. Wraz  z rozwojem pól kojarzeniowych zaczyna się proces ich specjalizacji, a także korowych ośrodków w każdej z półkul mózgowych. Najwcześniej przejawia się to w zakresie ruchów rąk i dlatego z końcem tego okresu zazwyczaj jedna  z rąk ma już wyraźną przewagę funkcjonalną.

II. Wiek przedszkolny

Rozpoczyna się proces dominacji jednej z rąk. Zaczynają się ustalać ośrodki mowy w obrębie jednej z półkul mózgowych. W percepcji wzrokowej i słuchowej przejawia się dominacja jednej z półkul dla odbioru materiału werbalnego oraz dominacja związanego z nią ucha i pola widzenia.

III. Młodszy wiek szkolny

Ustala się ręka dominująca, stabilizują się ośrodki mowy w jednej z półkul, która również zaczyna dominować dla percepcji wzrokowej i słuchowej materiału werbalnego.

IV. Przełom młodszego i starszego wieku  szkolnego

Większość dzieci ma już ustaloną jednorodną lateralizację w zakresie ręki, oka, nogi. Pełną dojrzałość uzyskują pola korowych ośrodków: wzrokowego, słuchowego i kinestetyczno - ruchowego, stanowiących podłoże integracji percepcyjno - motorycznej, czyli współdziałania funkcji percepcyjno - motorycznych.

Przyczyny lateralizacji:

Uwarunkowania endogenne:

·  biologicznie uwarunkowaną grupę przyczyn związaną z zakłóceniami w obrębie komórki rozrodczej. Powszechnie uważa się, że alkoholizm, nie leczona kiła mogą uszkodzić komórkę rozrodczą stając się przyczyną nieprawidłowego rozwoju płodu i dziecka po urodzeniu,

·  chromosomopatie (rodzaj anomalii komórkowych), czyli nieprawidłowy skład lub zakłócenia w podziale chromosomów płciowych żeńskich (XX) i męskich(XY),

· uwarunkowane genetycznie zaburzenia przemiany materii (przemiany białkowej, węglowodanowej i tłuszczowej), czyli zaburzenia metabolitów komórkowych powodujące rozległe uszkodzenia układu nerwowego u dziecka są przyczyną ciężkich postaci oligofrenii,

·  embriopatie (wszystkie uszkodzenia powstałe w okresie życia wewnątrzmacicznego); rodzaje embriopatii:
- wirusowa, spowodowana wirusem grypy, odry, świnki, ospy wietrznej, żółtaczki zakaźnej, różyczki, malarii,
-toksoplazmoza wywołana pierwotniakiem toxoplazma gondii,
- aktyniczna wywołana promieniami ultrafioletowymi, promieniami RTG, radioaktywnymi izotopami oraz wyładowaniami energii atomowej,
- toksyczna spowodowana m. in. lekami, używkami, barbituranami, solami metali ciężkich, benzenem i jego pochodnymi, tlenkiem węgla, związkami azotu, siarki i aldehydami,
-weneryczna spowodowana kiłą,
- niedożywieniowa wywołana niedoborem witaminy A oraz B 2
, a także zaburzeniami metabolicznymi,
- hemolityczna spowodowana konfliktem serologicznym między matką, a jej płodem,

 

·  urazy czaszki spowodowane dysproporcją między wymiarami kości miednicy kobiety rodzącej, a główką płodu,

·  zaburzenia w krążeniu łożyskowym i płodowym wskutek tzw. psucia się tętna płodu i okręcania się pępowiny wokół szyjki dziecka,

·  mechaniczne uszkodzenia czaszki (np. wskutek wadliwie użytych kleszczy),

·  zapalenie opon mózgowych,

·  wcześniactwo (ciąża trwająca ponad 28 dni, ale krócej niż 37 tygodni; waga ciała 1000g, ale nie większa niż 2500g; długość ciała mniejsza niż 48 cm),

·  zły stan somatyczny dziecka np. gruźlica, astma, choroby serca mogą być przyczyną opóźnień i dysharmonii. Nie dochodzi w tych wypadkach do uszkodzenia układu nerwowego, lecz powtarzające się długotrwałe choroby zmieniają warunki i tryb życia dziecka. Choroby te obniżając ogólną odporność organizmu również mogą zakłócać funkcje układu nerwowego.

Czynniki egzogenne:

·  opóźnienia i dysharmonie rozwoju powstają także wskutek warunków środowiskowych krańcowo złych np. wilcze dzieci żyjące poza środowiskiem ludzkim, jak również dzieci w znacznym stopniu izolowanych od otoczenia, trzymanych w zamkniętych pomieszczeniach,

·  rozwój dzieci wychowywanych poza rodziną (ochronki, domy małego dziecka) odbiega od poziomu dzieci wychowywanych nawet w skromnych warunkach bytowych, ale w domu rodzinnym (brak zaspokojenia podstawowych potrzeb uczuciowych dziecka),

·  środowisko rodzinne ma najpoważniejszy wpływ na wszechstronny rozwój dziecka i formowanie się jego osobowości. Analizując wpływ środowiska rodzinnego zaburzający rozwój dziecka bierze się pod uwagę nieprawidłową strukturę rodziny,

· niekorzystne układy właściwości psychicznych obojga rodziców:
- despotyczna, agresywna matka i tzw. nieobecny ojciec,
- lękowo nastawiona, perfekcjonistyczna matka- surowy, rygorystyczny ojciec,
- nadmiernie opiekuńcza matka- ojciec chłodny uczuciowo lub też ojciec agresywny, groźny,

· wadliwe oddziaływanie wychowawcze rodziców:
- wychowanie nadmiernie pobłażliwe (liberalne),
- wychowanie surowe, rygorystyczne (autokratyczne),
- wychowanie demokratyczne z tendencjami anarchistycznymi,

·  błędy wychowawcze popełniane przez rodziców w stosunku do dzieci poważnie chorych,

·  nieprawidłowe oddziaływanie dydaktyczno- wychowawcze szkoły i środowiska społeczno- kulturowego.

Typowe błędy w czytaniu i pisaniu dzieci źle zlateralizowanych:

1. Statyczne odwracanie liter, mylenie liter o podobnych kształtach( b - d, b - p, u - n, w - m) - inwersja statyczna.

2. Dynamiczne odwracanie, przestawianie liter, zmienianie ich kolejności w wyrazie (od i do, kot i tok) - inwersja dynamiczna.

3. Uporczywe opuszczanie lub dodawanie liter, a nawet małych sylab wyrazów.

4. Błędne odtwarzanie liter - dziecko niedokładnie odczytuje i pisze zarówno niektóre spółgłoski jak i samogłoski ( los czyta jak las, sęk jako sok, itp.)

    

    Postępowanie korekcyjne z dziećmi o zaburzonej lateralizacji powinno opierać się na ogólnych celach terapii pedagogicznej, czyli:
- stymulowaniu i usprawnianiu rozwoju funkcji psychomotorycznych,
- wyrównywaniu braków w wiadomościach i umiejętnościach
- eliminowaniu niepowodzeń szkolnych i ich emocjonalnych i społecznych
  konsekwencji. (Czajkowska, Herda, 1996)

   

Ćwiczenia dla dzieci z zaburzoną lateralizacją    

    Ćwiczenia powinny mieć na celu przyswojenie dziecku prawidłowych nawyków ruchowych: właściwego sposobu trzymania ołówka, właściwego kierunku rysowania linii pionowych, poziomych, okręgów. Należy ćwiczyć precyzję i szybkość ruchów, kształcić zdolność kontrolowania napięcia mięśni, eliminować niepotrzebne ruchy. Motorykę rąk powinno usprawniać się za pomocą różnorodnych ćwiczeń graficznych z zastosowaniem różnych przyborów do rysowania: ołówka, kredek woskowych, mazaków, kredy, długopisu. Mogą być one wykonane na tablicy lub na dużych arkuszach papieru.

 

 

W ramach zajęć korekcyjno- kompensacyjnych należy zwrócić uwagę na:

                    usprawnianie motoryki rąk

                    rozwijanie koordynacji wzrokowo- słuchowej, orientacji w przestrzeni

                    wykształcenie prawidłowego uchwytu ołówka

                    wyrobienie nawyków ruchowych związanych z zachowaniem

                    prawidłowego kierunku w czasie rysowania szlaczków ( pisania w szkole)

                    kontrolowanie i regulowanie napięcia mięśni w czasie ćwiczeń grafomotorycznych

 

    Motorykę rąk należy usprawniać poprzez:

                    zabawy manualne typu: nawlekanie koralików, lepienie z plasteliny,

                    wydzieranki, rysowanie po śladzie, kalkowanie, odwzorowywanie,

                    obrysowywanie, zabawy i układanie modeli z palców i dłoni, przewlekanie

                    kolorowego sznurka przez dziurki, zawiązywanie kokardek, układanki typu puzzle, klocki Lego

                    niewyręczanie dziecka w czynnościach typu: ubieranie się, mycie, sznurowanie butów, zapinanie guzików itp.

 

    Ćwiczyć nawyki ruchowe związane z kierunkiem pisania od lewej ku prawej stronie poprzez:

                    uświadamianie dziecku kierunku we własnym schemacie ciała i przestrzeni

                    utrwalanie kierunku ruchu rysowania okręgów w przeciwnym do ruchu wskazówek zegara



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Ingarden - Podstawowe pojęcia egzystencjalne - notatki, Religioznawstwo, Fenomenologia religii
T3. Elementarne pojęcia pedagogiczne, notatki, Wstęp do pedagogiki
Podstawowe pojęcia, skrypty, notatki i inne, Prawo karne
Kultura języka podstawowe pojęcia przedmiotu (notatki)
WYBRANE POJĘCIA Z OTOLARYNGOLOGII, dokumenty logopedy, surdologopedia
Pojęcie i rodzaje przemocy, materiały fizjoterapia, Notatki
Notatki 02 Pojęcie przedsiębiorstwa (2)
KONSPEKT ZAJĘĆ LOGOPEDYCZNYCH, Uniwersytet notatki z neta
Pojęcie agresji - przemoc, studia Pedagogika Resocjalizacja lic, Notatki do Licencjatu - szkoła
nOTATKI pojecia
WYBRANE POJĘCIA Z PSYCHOLOGII KLINICZNEJ, STUDIA, Notatki i rozpiski
14487-o historii i pojęciu administracji publicznej, st. Administracja notatki
Pojęcie algorytmu, wykłady i notatki, dydaktyka matematyki, matematyka przedszkole i 1-3
Zespół Downa (pojęcie i przyczyny), Pedagogika rok 1,2,3 notatki
Zespół Downa (pojęcie i przyczyny), Pedagogika rok 1,2,3 notatki
Podstawowe pojęcia toksykologi, Kosmetologia, Notatki i wyłady, Farmakologia
Pojęcie przemocy, materiały fizjoterapia, Notatki

więcej podobnych podstron