Region międzynarodowy - jest to pewien obszar wydzielony geograficznie, o wspólnych cechach, które powodują, iż funkcjonujące tam państwa mają wspólne problemy, cele, sposoby funkcjonowania.
- Mogą być duże odległości między państwami, ale musi być łączący je czynnik geograficzny
- Powinna występować jedność gospodarcza.
- Niekiedy może być wspólna polityka, kultura.
Regiony:
wewnętrzne (w obrębie państwa)
zewnętrzne
lądowe
morskie
Kontynenty mogą być regionami.
Na pewnych obszarach możemy wyróżnić subregiony.
Regionalizacja - współpraca polityczna, ekonomiczna, kulturalna państw leżących obok siebie.
Przyczyny regionalizacji:
globalizacja
procesy integracyjne
współpraca między państwami
wymiana dóbr
wspólne problemy
Funkcje regionalizacji:
integracyjna (współpraca państw)
porządkująca (tworzenie norm, wzorów zachowań, instytucji)
przymuszająca (zmusza państwa do przestrzegania pewnych norm i wzorów zachowań)
dynamizująca (zmusza państwa do przystosowywania się i wprowadzania nowych rozwiązań w polityce)
Ewolucja regionalizmu:
XIX w. - pierwsze podejścia
Połowa XX w. - rozwój regionalizmu; karta NZ nie hamowała tego zjawiska.
Płaszczyzny stosunków międzynarodowych:
polityczna
ekonomiczna
kulturalna
Płaszczyzna polityczna w regionalizmie:
Pierwsza organizacja OPA (1889), potem w XX w. LPA (1945), OJA (1963). W Europie: OBWE, Rada Europy.
Organizacje międzynarodowe o celach ogólnych, niekiedy jednak nastawione tylko na cele polityczne. Czasem organizacje gospodarcze przechodzą na płaszczyznę polityczną (np. Wspólnoty europejskie).
Płaszczyzna ekonomiczna w regionalizmie:
Wspólnoty europejskie, NAFTA, RWPG (1949 - 91 r.) i wiele innych organizacji.
Płaszczyzna kulturalna w regionalizmie:
Liga Państw Arabskich największe osiągnięcia ma w sferze kultury, Rada Państw Nordyckich, osiągnięcia Rady Europy
Ważnym aspektem w regionalizmie jest kwestia bezpieczeństwa. Była to jedna z głównych przyczyn powstawania organizacji (np. OBWE).
Niekiedy integrowano się w obliczu zagrożenia.
Problemy globalne najlepiej rozwiązywać poprzez współprace regionalną.
Integracja - polega na dobrowolnym łączeniu się, scalaniu mniejszych części w większe. Mocno związana jest z płaszczyzną polityczną i gospodarczą.
Etapy integracji ekonomicznej:
Strefa wolnego handlu
Unia celna
Wspólny rynek
Unia gospodarczo - walutowa
Unia polityczna
Początki idei integracji w Europie sięgają 2,5 tys. lat temu do starożytnej Grecji. Małe polis integrowały się w obliczu zagrożenia dużej Persji. Sprzyjało temu małe terytorium oraz wspólna kultura i język.
Rzym integrował przy pomocy siły. Po Rzymianach pozostało prawo rzymskie.
Średniowiecze - integracja chrześcijańska wobec zagrodzenia Tureckiego (Liga Książąt Chrześcijańskich przeciw Turkom - 1463 r.).
Odkrycia geograficzne zbudowały poczucie jedności w Europie (zobaczono innych). Wspomagała to jedność antropologiczna i religijna (Chrześcijaństwo).
Do XVII w. przeważały elementy integracji polityczno - militarnej.
Coraz częściej rządy pochodziły z wyboru, rozszerzano prawa obywatelskie.
W drugiej połowie XIX w. zaczyna przeważać integracja ekonomiczna (Prusy - Niemiecki Związek Celny)
Zjednoczenie Niemiec podniosło znaczenie tego państwa.
Powstaje teoria wielkich obszarów gospodarczych.
Na początku XX w. powstaje koncepcja zjednoczenia Europy pod przewodnictwem, a potem hegemonią Niemiec.
Po I wojnie światowej narodziła się koncepcja Paneuropy od Lizbony po granice Rosji Radzieckiej bez Anglii (1921 - 23).
Po II wojnie światowej istniała konieczność integracji by zachować pokój i przeciwstawić się ZSRR i USA.
1948 - kongres intelektualistów w Hadze.
Należało pojednać Francję i Niemcy. Rozumiał to Robert Schuman - „ojciec Europy” pochodzący z Alzacji (pogranicze).
Przyczyny integracji europejskiej:
strach przed ZSRR i USA
konieczność utrzymania pokoju
wyniszczenie ekonomiczne
utrata przodującej pozycji w świecie
Pierwsza wspólnota - EWWiS (Paryż 1951)
1957 - Traktaty Rzymskie (EWG i EURATOM)
Nastąpiło gwałtowne przyśpieszenie gospodarcze.
Anglia utworzyła Europejską Strefę Wolnego Handlu, ale przegrywała ona ze wspólnotami.
Rozszerzenia Unii Europejskiej:
1951 - Francja, Włochy, RFN, Belgia, Holandia, Luksemburg (państwa założycielskie wspólnot)
1973 - W. Brytania, Dania, Irlandia
1981 - Grecja
1986 - Hiszpania, Portugalia
1995 - Austria, Finlandia, Szwecja
2004 (1 maja) - Polska, Czechy, Słowacja, Słowenia, Węgry, Malta, Cypr, Litwa, Łotwa, Estonia
2007 - Bułgaria, Rumunia