Anna Grzegrzółka
Styl życia polskich blokersów
"Blokersi" - to słowo które całkiem niedawno pojawiło się w języku polskim bo pod koniec lat dziewięćdziesiątych dwudziestego wieku. Zostało stworzonę przez fotoreporterkę Marię Zbąską, Najczęściej wiązane i kojarzone z kulturą hip-hopową. Językoznawca Bogusław Kreja definiuje ich jako nie uczącą się bezrobotną młodzież zamieszkującą blokowiska miejskie. Wyraz ten nie jest jednak na tyle rozpowszechniony aby umięścić go w słowniku języka polskiego.
Blokersów spopularyzowała prasa. Tema ten został wyczerpująco opisany w artykule z Tygodnika wprost: "Wegetują w wielkich blokowiskach. Czują się osaczeni, nienawidzą wszystkich i wszystkiego. Nie stronią od kompotu, czyli polskiej heroiny, a wielu pali skręty. Wszyscy piją piwo ". Kolejnym tekstem, który porusza tą tematykę jest artykuł Mirosława Pęczaka. Na jego podstawie możemy się dowiedzieć że słowo "blokers" jest neologizmem dziennikarskim: "Nietrudno zauwazyć, że ci młodzi, ochrzczeni przez dziennikarzy mianem blokersów ludzie, stanowią już dziś swoistą podklasę tworząc własne reguły i kodeksy kompletnie nieprzekładalne na system norm obowiązujących w świecie poczciwych obywateli oburzonych szerzącym się chamstwem i agresją".
Blokersi są też bohaterami filmu Sylwestra Latkowskiego. Jest to dokument powiązany z polską kulturą hip-hopową, przedstawiający życie polskiej młodzieży w wielkich aglomeracjach. Głównymi bohaterami są Peja i Eldo. Opowiadają oni o swoim życiu, dzieciństwie, dorastaniu, hip-hopie, problemach i kolegach. Ich opowieści są przeplatane wywiadami ze znanymi raperami i dziennikarzami. Tytuł filmu jest prowokacyjny, ponieważ w kegu hip-hopowym słowo "blokers" ma negatywny wydźwięk. Według ludzi z tego kręgu sposobu bycia nie można definiować na podstawie miejsca zamieszkania. Słowo to stwarza jednak problem, nie odnosi się ono do reprezentatntów kultury hip-hopowej lecz do bliżej nieokreślonej młodzieżowej grupy zamieszkującej wielkie osiedla miejskie. Sam autor filmu wypowiada się na ich temat następująco: "Mówiąc dziś o ludziach młodych nie można zapomnieć o tej kulturze. Ona jest głosem pewnego pokolenia, pewnej grupy. Uważam, iż jest ono znamienne dla naszych czasów i tego, co się dzieje z młodymi ludźmi w Polsce z wielkich skupisk miejskich".
Blokersi są niewykształceni, swoją edukacje często zakończyli na szkole podstawowej. W zamieszkiwanych przez nich blokach z wielkiej płyty panuje bieda. W rodzinach szerzy się agresja i przemoc. Wszędzie można dostrzec ludzi kupujących lub spożywających alkohol. Młodzi ludzie widząc takie wzorce w swoich rodzinach, mimo że czasem nie chcą być tacy jak ich ojcowie, ulegają silnemu wpływowi środowiska.Na osiedlach panuje bezrobocie na szeroką skalę. Wielu ludzi pracuje na czarno, na przykład handlują pirackimi płytami kompaktowymi, przemycanymi częściami komputerowymi lub kradzionymi akcesoriami samochodowymi. Socjologowie uważają, że co drugi mężczyzna w wieku 18-25 lat nie będzie w stanie włączyć się w życie tradycyjnego społeczeństwa, prowadząc wegetację "na niby" w jednym z wielkich blokowisk. Charakterystycznym ubiorem dla blokersów jest zzapka z daszkiem, najlepiej biała z podrobionym znakiem firmowym . Kurtka obszerna, dowolność wzorów i kolorów, w zależności od tego jaki towar jest obecnie dostępny w osiedlowych lumpeksach bądź pobliskich bazarach. Spodnie szerokie bądź dresowe.. Do tego buty podróby firmowe. Ostatnio w modzie pojawiły się bluzy z pęknie wygrawerowanymi literami firmy JP. Znamienne są także szaliki w barwach lokalnego klubu piłkarskiego.
Wbrew pozorom blokersi są dość konserwatywni i bezwzględnie trzymają się kilku fundamentalnych zasad:
Są solidarni wobec siebie
Bardzo poważnie traktują swoich kolegów z osiedla, potrafią oddać za nich życie
Nie donoszą na siebie
Nie okradają ludzi na własnych osiedlach
Nie podrywają dziewczyn własnych kolegów
Za żonę chcą mieć kobietę dziewicę, posłuszną mężowi, oddaną matkę dzieci
Często w czasach trafiają do poprawczaka lub więzienia, które traktują jako miejsce gdzie można za darmo zjeść i wyspać się. Uczą się tam złodziejskiego fachu. Wzrost agresji wśród tych młodych ludzi jest prostą konsekwencją braku zajęcia. W dużych miastach nie mają pracy, więc nie stać ich na nic. Kradną, oszukują, wyłudzają po to aby mieć pieniądze na życie. Blokersi nie są zdemoralizowani - wyznają te same wartości, co przeciętni ludzie. Są uczciwi, ale dla nich oznacza to uczciwość wobec kolegów z bloku. Ich piekło nie ma dna, z kimkolwiek się porównają, wypadają gorzej. Blokersi byli zawsze, tylko inaczej się nazywali - mówi z przekonaniem Krzysztof "BL4DY". 21-latek, mieszka w Katowicach. Kiedyś na młodych, którzy mieszkają w blokach, mówiło się, że są punkami, skinami, metalami. Teraz wszyscy są w jednym worku: nazywają nas blokersami - mówi chłopak. Kim są blokersi? "BL4DY" ma własną definicję. Zamieścił ją nawet na swojej stronie internetowej pod adresem www.blokersi.z.pl "Blokers to człowiek, który mieszka najczęściej na osiedlu, na którym znajdują się bloki. Większość swojego czasu spędza na klatce schodowej bloku lub na ławce wraz ze swoimi kolegami. Kultura blokersów najczęściej jest oparta na muzyce hip hop, bo właśnie ta muzyka nawiązuje do ich życia i problemów". Dalej pisze, że blokersi są dobrze znani na swoich osiedlach. Sąsiedzi się ich boją, bo gazety i telewizja zrobiły z blokersów ćpunów, alkoholików i złodziei.
Blokersów cechuje także nienawiść w stosunku do policji. Uważają ich za swoich wrogów. Wyrażają się o nich z pogarda i obelżywie. Blokersi to grupy, które kojarzone są przez mieszkańców miast z włamaniami do samochodów, piwnic, pijaństwem, narkotykami i chuligańskimi wybrykami - tak wypowiada się o nich policja. Blokersi są też kibicami drużyn piłkarskich w sowich miastach. Toczą walki z policją nie tylko na ulicach ale także na stadionach piłkarskich. Swoją nienawiś wyrażają także po przez obraźliwe grafitti na murach, pociągach i w innych miejscach. Ludzie uważają, że Jeśli są agresywni, trzeba wezwać policję. Czy jednak to coś da? Z doświadczenia wynika, że Policja jest bezsilna w walce z blokersami. Rzadko, bowiem mieszkańcy osiedli decydują się zeznawać przeciwko młodym, agresywnym i do tego dobrze zorganizowanym ludziom.
Bolokersi większość swojego czasu spędzają poza domem. Każdy dzień spędzają podobnie. Chęć przebywania w domu musi wynikać z faktu akceptacji. W domu gdzie nie ma zaspokojonych podstawowych potrzeb psychicznych: miłości, akceptacji, uwagi, możliwości rozwoju własnej osobowości, nie chcą przebywać. Traktują swoich kolegów jak rodzinę. Spotykają się razem, rozmawiają, chodzą na mecze, słuchają muzyki i mogą być przy nich sobą. Ulubionym miejscem ich spotkań jest przeważnie ławka przed blokiem lub boisko przy szkole. Ich życie toczy się "od imprezy do imprezy", często urozmaicają swoje życie różnego typu używkami np. narkotykami czy alkoholem. Po zażyciu tego pierwszego środku ich życie zmienia się na kilka godzin, nie jest już takie szare. Poza tym jest to również metoda na zarabianie pieniędzy.
Nieodłącznie z kulturą blokersów jest związany hip-hop. Młodzi ludzie zblokowisk tworzą go i słuchają, ponieważ mówi on o ich codzienności, o problemach z którymi się borykają, jest to po prostu "ich" muzyka. Hip-hop ma być nie tylko stylem muzyki, lecz jednocześnie stylem życia, manifestacją postaw, a także wyrażeniem ich myśli i tego jak postrzegają rzeczywistość. Przykładem blokersa, który dzięki muzyce zmienił sowje życie jest Ryszard Andrzejewski pseudonim "Peja". Urodził się 17 września 1976 roku na poznańskich Jeżycach. Wychowywał się w rodzinie robotniczej, matka zmarła gdy miał 12 lat. Ojciec ożenił się ponownie, jednakże zmarł w 1996 roku z powodu nowotworu. Ukończył Szkołę Podstawową nr 81 w Poznaniu. Jego życie wyglądało, jak życie przeciętnego blokersa. Szara rzeczywistość, problemy z pieniędzmi i brak pracy, to była dla niego norma. Starał się jednak aby jego życie się zmieniło, interesował się sportem a także muzyką. W 1993 r założył swoją pierwszą grupę muzyczną Slums Attack. Nazwa zespołu nawiązuje do korzeni twórców którzy zamieszkiwali biedne dzielnice wielkich miast tzw. slumsy. Odniósł olbrzymi sukcej, jego płyty rozchodziły sie w wielu tysiącach egzemplarzy. Jego rap jest charakteryzowany jako rap uliczny. Jego teksty opisują szarą codzienność i zmaganie się z życiem mieszkańców blokowisk. Peja nie zapomniał skąd pochodzi i jak wyglądało jego życie przed początkiem jego kariery. Wielu ludzi szanuje go za to i twierdzi, że dzięki temu jego rap jest tak wiarygodny.
Niektórzy blokersi rapują, tańczą breakedanca a inni tworzą grafitti. "Graffiti jest nazwą zbiorczą dla różniących się tematem i przeznaczeniem elementów wizualnych - np obrazów, podpisów lub rysunków, które są umieszczane w przestrzeni publicznej lub prywatnej za pomocą różnych technik." Dla ludzi tworzących grafiiti jest to forma wyrażenia swojej osobowości i swojego przekazu dla innych ludzi. Rysunki malowane są za pomocą farb spreyowych w puszkach. Umieszczane są na murach, pociągach, budynkach , płotach i innych miejscach. Tematem grafitti są różnie rzeczy najczęsciej obraźliwe hasła w stosunku do policji, logo drużyny piłkarskiej, obraźliwe hasła w stosunku do władzy bądź inne obrazy. Grafitti jest postrzegane przez ludzi dwojako. Jedni twierdzą, że są to "bohomazy", które są przejawem wandalizmu a inni twierdzą, ze to dzieła ozdabiające szarą rzeczywistość. Największą dumą dla graficiarza jest widok przejeżdżającego pociągu z jego grafiką.
Breakdance jest nieodłącznym elementem kultury hip-hopu o blokersów. Jest to taniec z dużą ilością elementów siłowo-sprawnościowych, oraz kroków wykonywanych "w parterze", czyli rękami i nogami. Po raz pierwszy słowa "b-boy" użył DJ Kool Herc na jednej z międzyblokowych imprez. Taniec ten narodził się w latach 70tych w Bronksie, dzielnicy Nowego Jorku. Jedną z cech breake danca są pojedynki. Blokersi chętnie biora w nich udział aby wzmocnić swoją pozycję w grupie i pokazać kto jest najsilniejszy.
Subkultura blokowisk posiada również swój slang. Slang to język potoczny używany przez młodzież, tworzony przez nich samych na podstawie skrótów czy skojarzeń. Musi być jak najbardziej oryginalny, nowatorski, dowcipny i niezrozumiały dla nie wtajemniczonych. Bardzo dobrym przykładem wytłumaczenia slangu jest piosenka polskiego rapera Pezeta. Umieścił on na swojej płycie "Muzyka klasyczna"piosenkę w całości poświęconą slangowi używanemu w środowisku hip-hopu a także w środowisku blokersów.
Pezet/ Noon
„Slang”
No fajnie. Tylko się nie śmiej, bo to jest wiesz
To jest full opcja. Mika- elo!
Zastanawiać się, to rozkminiać
Sztuka, to świnia; muka, to kiła
Przyglądać się, to obcinać
Spać, to kimać; wąchać, to kirać
Chodzić - poginać; lipa, to przypał
Atmosfera, to klima
Jaźwa, to morda; wóda, to gouda
Lufa, to bomba; suka, to zołza
Jointów sztuka, to torba
Laska, to szmula albo spoko niunia
Trawka czasem zamula
A jeśli czaisz, to kumasz
Jak palisz skuna,
To możesz mówić jaram gibony
Może wiesz, co to pula, albo czym są bidony?
Dobrze wiesz, czym jest fura,
Jeśli siadasz za kółkiem
Dziwka, szlauch, szmataWiesz tak powiesz o k....
G... , to kaka, stary, to tata
Jarasz, to bakasz
Koka, to posyp albo nosy lub katar
Pióra, to włosy,
Mówisz- styka, to mówisz dosyć
Hajs, to flota; bymbył zapomniał: kokosy- koka
Wiesz, marker, to flama; żarcie, to szama
Plota, to fama; bilety zawsze sprawdza ci kanar
Klama, to spluwa
Mówisz dzięki- mówisz dziękówa
Trawa, to szuwaks
Możesz mówić kiepy o szlugach
Ref.: Gadam tym slangiem
Tak jak gadał Big L
Dobrze wiesz, że ten kawałek
Mógłby być skitem
Mam tyle energii, że w szoku jesteś.. Joł!
Witka, to nara; dilpaks- samara
Kieszeń- kiermana, zapalniczka- zapalar
Bogaty leser, to banan; lopa, to fifka
Chować, to kitrać; słowa- nawijka
Browar, to piana, gdy go pijesz to łykasz bryka
Głowa, to bania
Wiesz, że brauniarz znaczy helukes
Zgoda to sztama,
Gdy ci d... robi gałę - ssie f...
Impra, to balet; sikor - zegarek,
Kopsasz, to dajesz
Chcesz na gwizdku poszaleć, to mówisz: obstaw pojarę.
Ref. ...
Z rap-języka pochodzą takie słowa jak: "oldskul”, czyli bardzo pozytywne określenie
czegoś schodzonego, ale modnego, starego, ale wciąż jarego, śmiesznych, na topie; muzyka sprzed
lat; staromodny sposób bycia; moda na przeszłe epoki. Określenia stosowane w języku blokesów przenikają czasmi do ogólnie pojętego języka młodzieżowego. Przykładem takiego słówka jest "elo". Stworzone przez polski skład hip-hopowy pochodzący z Warszawy "Molesta". Jako młodzi ludzie spotykali się pod szkołą znajdującą się na ich osiedlu. Chcąc się dowiedzieć czy ktoś jest na terenie stej zkoły krzyczeli "elo" i jeżeli ktoś tam był odkrzykiwał "elo, elo". Teraz zna to słówko każdy młodszy czy starszy. Jest ono formą powitania. Odpowiednikiem tego słowa może być "siema".
Blokersi to specyficzni młodzi ludzie, którzy sa postrzegani przez społeczeństwo w negatywny sposób. Ich obraz został wykreowany na podstawie informacji i opini podawanych w mediach. Tak na prawde nie powinniśmy uogólniać, nie każdy blokers jest przestępcą i bandytą. Ludzie boją się ich, ponieważ nie znają ich kultury i bazują na stronniczych informacjach z prasy czy telewizji. Gdyby dać tym ludziom szanse aby zmienili swoje zycie na lepsze, wielu z nich na pewno chętnie skorzystało by z tej propzycji. Ich styl życia wynika z tego, że nie znają oni innej rzeczywistości. Ich rodziny mieszkaja na blokowiskach z pokolenia na pokolenie. Niektórym młodym ludziom udaje się wyrwać do innego świata, dzięki swojej pasji i umiejętnością które ktoś dostrzegł i wyciągnął pomocną dłoń. W gruncie rzeczy to tacy sami ludzie, którzy po prostu potrzebują więcej uwagi i empatii od innych
Pęczak Mirosław, „Frustraci z wielkiej płyty”, „Wprost” 2000 nr 37
Pęczak Mirosław, „Polityka” 2001 nr 10
Latkowski Sylwester „Blokersi” 2001
www.wikipedia.pl
Pezet "Muzyka klasyczna", utwór nr 7 "Slang", 2002