Wykład 5 Głowa i szyja 14.03.2014
Jama nosowa
Nos:
Część chrzęstna:
Chrząstki skrzydłowe mniejsze, większe
Przegroda nosa:
Część kostna
Blaszka pionowa kości sitowej
lemiesz
Część chrzęstna
Chrząstka przegrody nosa pokryta skórą → cz. skórna
Nozdrza tylne (Choana): tylna krawędź lemiesza pokryta jest błoną śluzową → cz. błoniasta przegrody nosa
Na powierzchni przyśrodkowej błędnika sitowego:
Małżowiny nosowe górne i środkowe → tworzą przewody nosowe: górny,środkowy, dolny (Nasal meatus)
Zachyłek klinowo-sitowy -zw. z przewodem nosowym górnym
Puszka sitowa - przewód n. środkowy
Rozwór półksiężycowaty, puszka sitowa - miejsca, gdzie uchodzą zatoki przynosowe.
W jamie nosowej wyróżniamy jeszcze: groblę nosa (zgrubienie do przodu od małżowiny nosowej środkowej), przedsionek przewodu nosowego środkowego, przewód nosowo-gardłowy, przewód nosowy wspólny.
Próg nosa - koniec przedsionka. Przedsionek pokryty skórą owłosioną, a za progiem występuje błona śluzowa.
W jamie nosowej właściwej wyróżniamy małżowinę górną, środkową, dolną , przewody nosowe.
Grobla nosa - zgrubienie do przodu od małżowiny nosowej środkowej. Dalej znajduje się zagłębienie - zagłębienie...(?) Topcio strasznie dzisiaj miesza... wrr...
Między małżowinami a przegrodą nosa znajduje się przestrzeń, Od stropu do podstawy → przewód nosowy wspólny.
W tylnej części jamy nosowej kończą się małżowiny nosowe, natomiast nozdrza tylne znajdują się 2-3 mm dalej. Tam występuje przestrzeń: przewód nosowo-gardłowy.
Jama nosowa spełnia rolę nie tylko przewodu. Polepsza ona również parametry powietrza napływającego do płuc. Jama nosowa filtruje powietrze, cząsteczki i zanieczyszczenia zatrzymują się na błonie śluzowej. Powietrze zostaje nawilżane i ogrzewane.
W błonie śluzowej możemy wyróżnić:
cz. oddechowa - bardziej z przodu i dołu,
cz. węchowa - cz. górno-tylna. Zawarte są tutaj receptory węchu spełniające rolę komórek nerwowych I nerwu czaszkowego. Neurony grupują się w nitki węchowe, które przechodzą przez otworki w blaszce sitowej, przechodząc do przedniej części czaszki wchodząc do opuszki węchowej.
Jeżeli w wypadku komunikacyjnym nastąpiła utrata węchu i wyciek z nosa (płyn surowiczy barwiony krwią) to można podejrzewać złamanie podstawy czaszki, które może prowadzić do obrzęku mózgu. Taka utrata węchu może być spotykana na dłuższą metę, wywołana wdychaniem toksycznych substancji, palaczy.
Do przewodu nosowego górnego uchodzi zatoka klinowa i komórki sitowe tylne.
Do przewodu nosowego środkowego uchodzą zatoki: szczękowa, czołowa, komórki sitowe przednie.
Do przewodu nosowego dolnego uchodzi przewód nosowo-łzowy (nasolacrimal duct). Gruczoł łzowy wydziela łzy które obmywają gałkę oczna, wyłapywane są do woreczka... a następnie przewodem do nosa. Dzięki temu powietrze jest nawilżane. Gdy łzy są produkowane w nadmiarze pojawiają się krople wypływające z worka spojówkowego.
Położenie zatok przynosowych.
Unaczynienie:
t. szyjna zewnętrzna → t. szczękowa → t. klinowo-podniebienna → t. nosowe tylne boczne i t. nosowe tylne przegrody - cz. dolna
→ podniebienna zstępująca → greater palatine
t. szyjna wewnętrzna → opththalamic artery → tt. sitowe przednie i tylne → lateral anterior nasal branches - cz. górna
Splot Kisselbacha
W przegrodzie nosa w części przednio-dolnej - wszystkie drobniejsze rozgałęzienia tętnic unaczyniających jamę nosową.
Najczęstsze krwotoki z nosa
Krwawienie z nosa (epistaxis)
Uszkodzenie t. klinowo-podniebiennej
Uszkodzenie splotu Kisselbacha
Nadciśnienie tętnicze
Dłubanie w nosie
Unerwienie:
Przednią część jamy nosowej zaopatrują gałęzie nosowe przednie od nerwu sitowego przedniego, od nerwu nosowo rzęskowego od n ocznego
n. oczny → n. nosowo-rzęskowy → n. sitowy przedni → gałęzie nosowe przednie
Pozostałą część jamy nosowej zaopatrują gałęzie nosowe tylne od n szczękowego. Największy nerw gałęzi nosowych tylnych to n nosowo-podniebienny biegnący na przegrodzie nosa do otworu przysiecznego
Gardło (Pharynx)
Przewód za jamą nosową
Ma długość ok 13 cm i rozciąga się od podstawy czaszki (k klinowa i potyliczna) do C6.
Część nosowa
Ograniczenie: podniebienie miękkie - odgranicza jamę nosową od gardła. Od góry: sklepienie gardła - k. klinowa i potyliczna
Ujście gardłowe trąbki słuchowej
Wał trąbkowy
Migdałek trąbkowy - może ulegać powiększeniu przy infekcji, co może spowodować zamknięcie ujścia co może zaburzać słyszenie
Fałd trąbkowo-podniebienny
Za wałem trąbkowym - zachyłek gardłowy
Przy sklepieniu - migdałek gardłowy
Z przodu widoczne wejście do jamy nosowej przez nozdrza tylne
Część ustna (Oropharynx)
Ograniczenia: fałdy biorące początek na podniebieniu miękkim - fałd podniebienno-gardłowy i fałd podniebienno-językowy, między nimi migdałek podniebienny
Część krtaniowa
Ograniczenia: położenie k. gnykowej (bo nagłośnia jest ruchoma) do C6
Wejście do krtani (laryngeal inlet), ograniczenia
Zachyłek gruszkowaty - zagłębienie w błonie śluzowej,
Fałd nerwu krtaniowego (n. krtaniowy górny)
Najczęstsze miejsce uwięźnięcia ostrych części pokarmu, np. ości rybie, która może tam się wbić
Podniebienie miękkie:
M. napinacz podniebienia miękkiego - od k. klinowej, owija się dookoła haczykowatego i kończy się w rozścięgnie; unerwienie: n. trójdzielny
Dźwigacz podniebienia miękkiego - dolna powierzchnia piramidy k. skroniowej, kończy się w szwie gardła; unerwienie: n. błędny
Gardziel - tylne ograniczenie jamy ustnej.
Patologie migdałków:
Powiększenie m. gardłowego
Migdałek podniebienny
Unaczyniony przez gałęzie migdałka (biegun dolny) oraz gał. t. podniebiennej wstępującej a także gał t. językowej, podniebiennej i zstępującej i gardłowej wstępującej.
W pobliżu przebiega żyła podniebienna zewnętrzna i położony jest węzeł chłonny szyjno-dwubrzuścowy w pobliżu kąta żuchwy
Usuwanie było kiedyś powszechne, ale potem dochodziło do zapalenia oskrzeli, astma oskrzelowa, zapalenia płuc. Często też dochodziło do obfitych krwawień z powodu uszkodzenia naczyń tam przebiegających.
Mięśnie gardła:
Dźwigacze
Rylcowo-gardłowy - unerwiony: n.językowo-gardłowy; uszkodzenie skutkuje niemożnością połykania
Podniebienno-gardłowy
Zwieracze
M. zwieracz górny
Część skrzydłowo-gardłowa
Część policzkowo-gardłowa - na szwie skrzydłowo-żuchwowym
Część żuchwowo-gardłowa
Część językowo-gardłowa
M. zwieracz środkowy
Część chrzastkowo-gardłowa
Część rogowo-gardłowa
M. zwieracz dolny
Część tarczowo-gardłowa
Część pierścienno-gardłowa
Unerwienie: splot gardłowy (n. językowo-gardłowy i błędny + pień współczulny)
Unaczynienie : t. gardłowa wstępująca od t. szyjnej zewnętrznej, żyły do ż. szyjnej zewnętrznej, a naczynia chłonne do węzłów pozagardłowych, a następnie do szyjnych głębokich