FUNKCJE PIENIĄDZA:

- funkcja miernika wartości - pieniądz w tej funkcji staje się wspólnym mianownikiem dla wyrażania wartości towarów pozwalającym przejść od systemu cen relatywnych do systemu cen, które przeliczają wartości absolutne. Pozwala na wyrażania wartości absolutnej.

- środka tezauryzacji - oznacza to, że pełni on funkcję przechowywania wartości (cechy: brak kosztów transformacji, brak dochodu z wartości przechowywanej w formie pieniężnej (wyjątek rachunek avisa)

- środka cyrkulacji - (środek wymiany) - spełnia ta funkcję przy transakcjach kupna-sprzedaży, nawet gdy transakcja jest z odroczonym terminem płatności.

- środka płatniczego - środek regulowania zobowiązań wynikających nie tylko z tyt obrotu towarowego, ale także z tytułów: podatki, opłaty publiczne, kredyty bankowe, opłaty ubezpieczeniowe. Jest on powszechnie akceptowalnym środkiem regulowania zobowiązań.

-pieniądza światowego

FORMY PIENIĄDZA - kruszcowy, skryptualny, gotówkowy(banknot, moneta , czek gotówkowy, bilion), bezgotówkowy(zapisy na rachunku)

WIBOR - średnia cena za jaką bank gotowy jest udzielić pożyczki

WIBIT - średnia cena jaką bank jest skłonny zapłacić za pozyskany depozyt

RYNEK PIENIĘŻNY - operacje finansowe krótkoterminowe , a przedmiotem jest kapitał o nieprzekraczalnym terminie zwrotu do 1 roku.

RYNEK KAPITAŁOWY - średnio i długoterminowy (pow 1 roku)

RÓŻNICE MIĘDZY RYNKIEM KAPITAŁOWYM I PIENIĘŻNYM - liczba uczestników (więcej kap), ryzyko transakcji (większe kap), wysoki stopień dochodowości rynku kap i dużo wyższe wahania stóp.

REPO - zakup zwrotny przez NBP od banków papierów wartościowych z obowiązkiem ich wykupu w terminie określonym przez nie.

REVERS REPO - sprzedaż zwrotna bankom przez NBP papierów wartościowych z obowiązkiem odkupu przez NBP na warunkach określonych przez NBP.

AKCJA - tytuł własności do majątku spółki. Jest to długoterminowy papier wartościowy. Dokument stwierdzający udział w s.a.

AKCJE IMIENNE - przeniesienie akcji imiennej obok wręczenia odbywa się przez pisemne oświadczenie umieszczone na akcji lub dodatkowym dokumencie. Są ewidencjonowane w Księdze Akcji Imiennych.

AKCJE NA OKAZICIELA - mogą być wydawane przed pełną wpłatą przypadającej na nie części kapitału akcyjnego. Nie wymagają żadnych formalności poza wręczeniem zbywcy.

AKCJE UPRZYWILEJOWANE - długoterminowy papier wartościowy stwierdzający udział w S.A. dotyczący uprzywilejowania co do głosu, dywidendy, podziału majątku.

AKCJE ZWYKŁE

AKCJE ZAŁOŻYCIELSKIE - dają one prawo uczestniczenia w czystym zysku spółki w granicach ustalonych przez statut po uprzednim odliczeniu na rzecz akcjonariuszy określonej przez statut dywidendy minimalnej.

AKCJE UŻYTKOWE - mogą być wydawane w przypadku umorzenia dotychczasowych akcji spółki. Nie mają określonego nominału, uczestniczą one w podziale nadwyżki zysku rocznego, powstałe po wypłacie akcjom nie umorzonej dywidendy w wysokości co najmniej 2 jedn ponad przeciętną stopę redyskontową dla weksli krajowych; uczestniczą także w podziale nadwyżki zysku rocznego spółki powstałej po pokryciu wartości nominalnej akcji nieumorzonych.

WARTOŚĆ NOMINALNA- wynika z podziału kapitału akcyjnego (nie może być wydany poniżej wartości)

EMISYJNA- wartość po której akcje są wydawane przez emitenta do nabycia subskrybentom. > bądź= wart nominalnej

BIEŻĄCA- wartość rynkowa, jest odpowiednikiem ceny jaką w danym momencie można uzyskać w przypadku sprzedaży akcji.

OBLIGACJA - papier wartościowy emitowany w serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem obligatoriusza i zobowiązuje się wobec niego do wykupu obligacji. Świadczenie może mieć charakter pieniężny i niepieniężny.

OPCJE - prawo sprzedaży lub prawo zakupu określonego instrumentu podstawowego po ściśle określonej cenie bazowej.

KONTRAKT TERMINOWY

• FUTURES - występuje najczęściej na giełdzie

• FORWARD - obrót pozagiełdowy

SWAPY - rodzaj kontraktu który polega na zmianie przyszłych płatności stron kontraktu

WARANT - instrument spekulacyjny polegający na daniu prawa bądź zakupu papierów wartościowych po określonej cenie w przyszłości, bądź subskrypcji emisji tego papieru, najczęściej dotyczy akcji.

STRUKTURA ESBC - rada zarządzająca - zarząd -rada generalna-

STRUKTURA BC (NBP)- rada polityki pieniężnej-zarząd-Komisja Nadzoru Bankowego(Nadzór Bankowy)-Generalny Inspektor Nadzoru Bankowego

BUDŻET PAŃSTWA

Łączy się z następującymi elementami:

-publiczne zasoby pieniężne

-plan dochodów i wydatków, przychodów i rozchodów

-akt normatywny

DEFINICJA BUDŻETU

-jest to plan działalności finansowej państwa (gromadzenie i wydatkowanie środków)

-jest to roczny plan finansowy uchwalony przez parlament na okres jednego roku kalendarzowego w formie ustawy

-jest to scentralizowany zasób pieniężny państwa przeznaczony na realizację zadań państwa

FUNCKJE BUDŻETU

*funkcje ogólne

Funkcja polityczna - sprowadza się do kontroli ludności, społeczeństwa nad działalnością rządu, poprzez przedstawicieli społeczeństwa (posłów, senatorów).

Funkcja ekonomiczna - funkcje zawarte w tej grupie polegają na dokonywaniu za pośrednictwem budżetu znacznego podziału części dochodu narodowego, a także polegają na oddziaływaniu przez budżet na przebieg procesów społecznych.

Funkcja prawna - budżet jest ustawą, aktem normatywnym (stąd te funkcje prawne)

*funkcje finansowe

Funkcja redystrybucyjna - to gromadzenie w budżecie zasobów pieniężnych od społeczeństwa bez rozdysponowywania tych zasobów.

Funkcja fiskalna - to gromadzenie tych dochodów za pośrednictwem określonych instrumentów w postaci podatków, w podziale najczęściej na podatki pośrednie i bezpośrednie.

Funkcja kontrolna - wynika z funkcji redystrybucyjnej i polega na wykorzystaniu procesów gromadzenia i wydatkowania do kontroli prawidłowości procesów gospodarczych.

Funkcja stymulacyjna - następuje oddziaływanie przez dochody i wydatki na sytuację gospodarczą

ZASADY BUDŻETOWE -

-ROWNOWAGI - postuluje aby wydatki były równe dochodom

-ZUPEŁNOŚCI - wymaga się aby wszystkie dochody i wydatki państwa były ujęte w budżecie

-JEDNOŚCI FOMRALNEJ, MATERIALNEJ - głosi, iż wszystkie dochody i wydatki państwa powinny być ujęte jednym planem, czyli budżetem. Jedności formalna jest osiągana dzięki budowaniu skonsolidowanego bilansu finansów publicznych obejmującego budżet centralny i budżety samorządowe. Z kolei jedność materialna oznacza, że dochody tworzące fundusz budżetowy mają przeznaczenie ogólne.

-SZCZEGÓŁOWOŚCI - postuluje aby budżet był ustalany i wykonywany z podziałem szczegółowym dochodów i wydatków, a temu ma służyć klasyfikacja budżetowa

-JAWNOŚCI - głosi, ze budżet musi być przedstawiany opinii publicznej

-PRZEJRZYSTOŚCI - układ budżetu powinien być przejrzysty, co pozwala na zdefiniowanie procesów zachodzących w obszarze budżetu państwa.

-REALNOŚCI - postuluje maksymalną precyzję w planowaniu dochodów i wydatków budżetowych

-UPRZEDNIOŚCI

-GOSPODARCZOŚCI

-JEDNOROCZNOŚCI

ZASADY WYKONYWANIA I KONTROLI BUDZETU

-zasada terminowości

-zasada dyscypliny finansowej

-zasada równowagi budżetowej

FORMY ORGANIZACYJNO PRAWNE GOSPODARKI BUDŻETOWEJ

JEDNOSTKA BUDŻETOWA - nie może zaciągnąć kredytu, działa zgodnie ze statutem, świadczy usługi nieodpłatne, BUDŻETOWANIE BRUTTO

GOSPODARSTWO POMOCNICZE - dla prowadzenia działalności innej niż podstawowa, budżetowanie netto, nie może wziąśc kredytu

Środki specjalne - wykorzystywane na cele które wskazuje ustawa lub uchwała bądź też darczyńca, lub na odtworzenie mienia straconego.

ZAKŁAD BUDŻETOWY - świadczy usługi odpłatnie, budżetowanie netto, nie może zaciągnąć kredytu

FUNDUSZE CELOWE - środki wykorzystywane zgodnie z celem, finansują zadania o charakterze gospodarczym, socjalnym , kulturalnym, budżetowanie netto, MOGĄ ZACIAGAĆ KREDYT.

PODATEK - świadczenie: pieniężne, ogólne, zasadnicze, bezzwrotne, nie odpłatne, jednostajnie ustalonym i pobieranym przez państwo od osób lub podmiotów. CECHY TRWAŁE: przymusowy, bezzwrotny, nieodpłatny, ogólny.

PODATKI BEZPOŚREDNIE: dochodowe, niektóre podatki przychodowe (nieprzerzucalne)

PODATKI POŚREDNIE - VAT, akcyza (przerzucalne)

FUNKCJE PODATKÓW

fiskalna - dostarcza państwu dochody

regulacyjna - jest ściśle związana z funkcją fiskalną tzn. oprócz zasilania budżetu poprzez podatki państwo oddziaływuje na ludność i przedsiębiorstwo

Funkcja ta rozpatrywana jest w dwóch płaszczyznach:

przedsiębiorstwo - zbyt duże obciążenia podatkowe, tym zmniejsza się bardziej zysk co spowoduje zaniechanie rozwoju

ludność - ustalenie podatków na zbyt dużym poziomie powoduje zmniejszenie oszczędności oraz zmniejszenie ogólnie dochodów

stymulacja - polega na wykorzystaniu podatku w celu stymulowania działalności gospodarczej. Funkcja stymulacyjna polega na wykorzystaniu różnorakich bodźców przez państwo, a należą do nich:

ulgi podatkowe

czasowe zwolnienia podatkowe

tzw. ulgi inwestycyjne

PODMIOT PODATKU

CZYNNY- państwo

BIERNY- podatnik, płatnik i inksent

Opłata - to świadczenie pieniężne o charakterze przymusowym, bezzwrotnym, odpłatnym jednostronnie, ustalone i obierane przez władze publiczne z tytułu określonych czynności urzędowych oraz usług sektora publicznego. Zasadniczą cechą jest to, że ponoszenie opłat przez podmioty znajdujące się poza sektorem publicznym jest zawsze związane z określonym kontrświadczeniem ze strony publicznej.

Cło - to najstarszy instrument fiskalny, oraz spełnia 3 podstawowe funkcje:

1. fiskalna, czyli przynosi dochód

2. protekcjonistyczna - polega na ochronie gospodarki (rynku krajowego) przed towarami zagranicznymi, wzrost cła powoduje automatycznie wzrost cen

3. cenotwórcza

Rodzaje operacji bankowych :

• Operacje pasywne tzw. bierne - polegają na gromadzeniu powierzonych Bankowi wolnych i nie zagospodarowanych środków pieniężnych (wkłady bieżące i terminowe różnych grup klientów, lokaty przyjmowane od innych banków, kredyty - redyskontowy, lombardowy - zaciągane w Banku Centralnym, emisja własnych papierów wartościowych ). Struktura tych operacji jest wg grup klientów (segmentacja rynku) i wg źródeł pochodzenia środków.

• Operacje aktywne (czynne) - polegają na wykorzystaniu zgromadzonych w Banku środków do udzielania różnego rodzaju kredytów (gospodarcze, konsumpcyjne, pożyczki pieniężne, awale bankowe, faktoring, leasing) i lokowania ich w korzystne przedsięwzięcia (lokaty międzybankowe, lokaty na rynku finansowym) oraz stanowią one najważniejsze źródło dochodów Banku.

• Operacje pośredniczące tzw. usługowe - są to czynności wykonywane na zlecenie i ryzyko klienta oraz czynności ewidencyjno-rozliczeniowe (prowadzenie rachunków bankowych; przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych; zarządzanie papierami wartościowymi i funduszami; doradztwo finansowe; depozyty rzeczowe i sejfy).

INSTURUMENTY POLITYKI PIENIĘŻNEJ (monetarnej)

-instrumenty kontroli ogólnej (rezerwy obowiązkowe, kredyty refinansowe, operacje otwartego rynku)

-kontroli selektywnej

-oddziaływania w postaci precyzji

INSTRUMENTY FINANSOWE POLITYKI PIENIĘŻNEJ ESBC

-Operacje otwartego rynku

-Przyjmowanie depozytów i udzielanie kredytów

-System rezerw minimalnych

REZERWY OBOWIĄZKOWE - relacja między funduszami odprowadzanymi do BC, a przyjmowanymi od klientów depozytami. (stopa rezerw obowiązkowych)

STOPA REFERENCYJNA jest to stopa procentowa operacji otwartego rynku w Polsce, która wpływa na oprocentowanie na rynku transakcji lokacyjno-pożyczkowych między bankami komercyjnymi.

Stopa referencyjna określa ile banki komercyjne chcą zapłacić bankowi centralnemu za transakcje lokacyjno-pożyczkowe.

KREDYT REFINANSOWY - zaciągnięty kredyt przez bank komercyjny w BC

STOPA REDYSKONTOWA - cena płacona za weksel przy kredycie redyskontowym (kredyt zaciągnięty przez bank komercyjny, polegający na sprzedaży przez BC weksli handlowych, wykupionych od klientów).

FUNKCJE FINANSÓW

-ALOKACYJNA- alokacja oznacza rozmieszczenie czynników produkcyjnych w różnych rodzajach działalności (przez gromadzenie i wydatkowanie zasobów pieniężnych)

-REDYSTRYBUCYJNA - tzn rozdzielcza - przekazanie od jednej jednostki do drugiej. Podziału produktu dochodu narodowego.

-STABILIZACYJNA - oddziaływanie na globalny popyt w gospodarce, działanie powinno prowadzić do pełnej równowagi.

PAPIERY WARTOŚCIOWE NA RYNKU PIENIĘŻNYM :

-BON PIENIĘŻNY- krótkoterminowy papier wartościowy o określonym nominale, terminach wykupu, emitowany przez NBP.

-BON SKARBOWY- emitowane przez ministerstwo finansów a NBP zapewnia ich obsługę. Zapewnia zaciąganie przez Skarb Państwa krótkoterminowych pożyczek pieniężnych.

-WEKSEL - papier wartościowy potwierdzający istnienie zobowiązań pieniężnych osoby lub osób, które go podpisały. FUNCKJE: płatnicza, kredytowa, obiegowa, gwarancyjna, refinansowa. RODZAJE: WEKSEL WŁASNY - Pisemne zobowiązanie wystawcy do zapłacenia w oznaczonym terminie określonej w dokumencie kwoty pieniężnej

WEKSEL TRASOWANY (ciągniony) - Skierowany na wskazaną osobę; sformalizowany przekaz pieniężny.

BAZA MONETARNA (pieniądz wielkiej mocy) - obejmuje ona gotówkę w obiegu, środki pieniężne na rachunkach w banku centralnym

PIENIĄDZ WKŁADOWY - środki pieniężne występujące w postaci zapisu na rachunkach bankowych.

Rekta czek to: forma czeku wystawionego na określonego remitenta, bez prawa przeniesienia uprawnień na inną osobę.

Indos to: przeniesienie przez posiadacza weksla (indosanta) wierzytelności z weksla na zlecenie na inną osobę (indosatariusza) poprzez adnotację i podpis indosanta na odwrotnej stronie weksla.

Prawa z czeku na zlecenie, podobnie jak z weksla, mogą być przenoszone przez indos, czyniąc czek surogatem pieniądza. Dotyczy to czeków imiennych, bo czeki na okaziciela są płatne każdej osobie, która je przedstawia w banku do realizacji. Występuje jednak forma czeku wystawionego na określonego remitenta, bez prawa przeniesienia uprawnień na inną osobę (tzw. rekta)

Inkaso bankowe jest umową pomiędzy klientem (zwykle jest nim przedsiębiorstwo) a bankiem na dostarczenie dokumentów handlowych i/lub finansowych nabywcy w zamian za zapłatę lub zabezpieczenie przyszłej zapłaty kwoty podlegającej inkasu. Jest szeroko stosowaną formą rozliczeń w obrotach zagranicznych.

PODZIAŁ PRZEDMIOTOWY ZJAWISK FINANSOWYCH

-przychody i wydatki pieniężne ekwiwalentne(rynkowe)

Powiązania ekwiwalentne to powiązanie wydatków pieniężnych jednego podmiotu gospodarczego ze wzajemnym świadczeniem ze strony innego podmiotu gospodarczego, które realizuje przychód.

-strumienie, wydatki pieniężne transferowe (redystrybucyjne) - podatki, cła, zasiłki, emerytury, renty. Brak wzajemnego świadczenia ze strony podmiotu przyjmującego przychód. Opera się na mechanizmie rynkowych i regulowany przez akty prawne.

-strumienie i wydatki kredytowe - powiązane z operacjami banków. Dla kredytów pieniądz jest kreowany, a spłata kredytu to wycofanie z obiegu wcześniej wyemitowanych zasobów pieniężnych.

Jeżeli BC obniża rezerwy obowiązkowe to wzrasta mnożnik kreacji pieniądza i wzrasta podaż pieniądza w gospodarce

bazy monetarnej (pieniądza wielkiej mocy), która obejmuje gotówkę znajdującą się w obiegu oraz rezerwy gotówkowe banków komercyjnych; jej wielkość wpływa na podaż pieniądza poprzez mnożnik kreacji pieniądza, którego wielkość zależy od współczynnika rezerw banków komercyjnych oraz od stosunku ilości gotówki do ilości depozytów;

podaż pieniądza = wskaźnik kreacji pieniądza * baza monetarna;

stopa dyskontowa - określanie stopy procentowej stosowanej przez bank centralny przy udzielaniu pożyczek bankom komercyjnym;

operacje otwartego rynku - działania polegające na kupowaniu i sprzedawaniu przez bank centralny publicznych papierów wartościowych i wywieraniu w ten sposób wpływu na rezerwy gotówkowe banków komercyjnych;

rezerwy obowiązkowe - część rezerw, która nie może być wykorzystywana przez banki komercyjne do udzielania pożyczek (wyraża się ją w procentach wartości depozytów złożonych w danym banku);

3

---