Budżety jednostek samorządu terytorialnego.

Ludwika Domżał

Politologia II rok

Grupa M_z3

Istota budżetów samorządowych.

Generalnie należy stwierdzić, iż w Konstytucji RP z dnia 1997 r. tylko w niewielkim

zakresie unormowano problematykę budżetową jednostek samorządu terytorialnego, a ściślej rzecz biorąc jedynie odnoszące się do jednego ze szczebli tego samorządu, tj. gminy. W art. 164 ust. Konstytucji określono gminę jako podstawową jednostkę samorządu terytorialnego w Polsce, natomiast w ust. 2 tego artykułu odesłano do ustawy zwykłej, która reguluje pozostałe jednostki samorządu regionalnego albo lokalnego i regionalnego. Z podstawowych zasad zawartych w Konstytucji RP należy wspomnieć o postanowieniach art. 165, zgodnie z którymi samodzielność jednostek samorządu terytorialnego podlega ochronie sądowej. Mówiąc o samodzielności należy mieć przede wszystkim na względzie samodzielność finansową, rozumianą jako możliwość niezakłóconego zaspokajania podstawowych potrzeb w oparciu o stabilny system dochodów, które przecież warunkują prawidłowe skonstruowanie budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Właściwym uzupełnieniem zasady samodzielności są postanowienia art. 167 ust. 1 ustawy zasadniczej, zgodnie z którymi jednostkom samorządu terytorialnego zapewnia się udział w dochodach publicznych, odpowiednio do przypadających im zadań. Oznacza to więc, odpowiednie wiązanie zadań samorządu terytorialnego z wielkością udziału w dochodach publicznych.

Istotnym źródłem prawa budżetowego samorządu terytorialnego w Polsce jest również Europejska Karta Samorządu Terytorialnego (Lokalnego), która zgodnie z art. 87 ust. 1 Konstytucji RP, jest źródłem powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej, ponieważ jest to ratyfikowana umowa międzynarodowa. W zakresie gospodarki finansowej samorządów terytorialnych wprowadza pewne standardowe wymagania, które powinno spełniać ustawodawstwo krajowe. Karta jest więc specyficznym źródłem prawa, w tym także prawa finansowego samorządów terytorialnych. W art. 9 Karty sformułowano kilka standardów odnoszących się do kształtowania zasobów finansowych społeczności lokalnych. Zgodnie z tym:

• społeczności lokalne mają prawo, w ramach narodowej polityki gospodarczej, do posiadania własnych zasobów finansowych, niezbędnych do wykonywania uprawnień i decydują o przeznaczeniu tych zasobów;

• wysokość zasobów finansowych społeczności lokalnych powinna być dostosowana do zakresu uprawnień przyznanych im przez Konstytucję lub przez ustawę;

• przynajmniej część zasobów finansowych społeczności lokalnych powinna pochodzić z opłat i podatków, których wysokość społeczności te mają prawo ustalać w zakresie określonym ustawą;

• systemy finansowe, na jakich opierają się dochody pozostające do dyspozycji społeczności lokalnych powinny być zróżnicowane i elastyczne, w miarę możliwości w praktyce rozwijające się równolegle do zmian zachodzących w poziomie rzeczywistych kosztów związanych z wykonywaniem uprawnień;

• ochrona społeczności lokalnych finansowo słabszych wymaga zastosowania procedur wyrównawczych lub rozwiązań równoważnych, mających na celu korygowanie skutków nierównego podziału potencjalnych źródeł dochodów, a także wydatków, jakie te społeczności ponoszą. Procedury lub rozwiązania tego typu nie powinny ograniczyć swobody podejmowania decyzji przez społeczności lokalne w zakresie ich uprawnień własnych;

• społeczności lokalne powinny być konsultowane, w odpowiednim trybie, w przedmiocie form przyznania im zasobów pochodzących z redystrybucji;

• o ile jest możliwe, subwencje przyznane społecznościom lokalnym nie powinny być przeznaczone na finansowanie specyficznych projektów. Przyznanie subwencji nie może zagrażać podstawowej wolności społeczności lokalnej do swobodnego prowadzenia własnej polityki w zakresie przyznanych jej uprawnień;

• dla potrzeb finansowania nakładów inwestycyjnych społeczności lokalne powinny mieć dostęp do krajowego rynku kapitałowego, w granicach określonych przez ustawę.

Europejska Karta Samorządu Terytorialnego (Lokalnego) w zakresie gospodarki

finansowej jednostek samorządu lokalnego (gmin i powiatów) wprowadziła określone standardy, których rozwinięcie i uszczegółowienie następuje w ustawodawstwie krajowym. Jednostki samorządu terytorialnego, mają konstytucyjnie i ustawowo zagwarantowane granice samodzielności finansowej. Przekazywanie zadań ze szczebla centralnego do ich realizacja powinno następować równocześnie z decentralizacją uprawnień w zakresie gromadzenia i wydatkowania zasobów pieniężnych niezbędnych do prawidłowego wykonywania takich zadań. Na szczeblu wojewódzkim (regionalnym) w niedalekiej przyszłości powinny być przyjęte w Polsce standardy wynikające z Europejskiej Karty Samorządu Regionalnego, opracowanej przez Radę Europy w Strasburgu. Karta ta jest otwarta do podpisu przez państwa członkowskie Rady Europy. Zakłada się w niej wysoki stopień samodzielności regionów, mających duży zakres autonomii. Będzie to wymagało przesunięcia znacznych zasobów pieniężnych ze szczebla centralnego na szczebel regionalny, ponieważ szeroko rozumiana samodzielność wymaga przede wszystkim zasobów pieniężnych.

Problematyka prawna procedury budżetowej jednostek samorządu terytorialnego jest uregulowana w kilku aktach prawnych: w ustawie o samorządzie gminnym, ustawie o samorządzie powiatowym, ustawie o samorządzie województwa, a przede wszystkim w ustawie o finansach publicznych oraz częściowo w ustawie o regionalnych izbach obrachunkowych. Rozproszenie źródeł prawa budżetowego samorządu terytorialnego może stwarzać określone trudności w praktycznym stosowaniu odpowiednich przepisów, ponieważ występują pewne powtórzenia w ustawach ustrojowych w porównaniu do ustawy o finansach publicznych.

Budżet jednostki samorządu terytorialnego jest planem finansowym obejmującym dochody i wydatki tej jednostki, o czym stanowi art.. 109 ust. 2 ustawy o finansach publicznych. Jego zakres czasowy ograniczony jest generalnie do jednego roku kalendarzowego, można zatem mówić o zasadzie jednoroczności budżetu jednostki samorządu terytorialnego z jednym zastrzeżeniem, odnoszącym się do ujmowania wydatków na wieloletnie programy inwestycyjne. W takim przypadku okres planowania budżetowego jest dostosowywany do okresu realizacji inwestycji, a przyjmowany więc budżet jest wtedy na okres dłuższy - dotyczy to jednak wyłącznie wydatków inwestycyjnych.

Budżety jednostek samorządu terytorialnego obejmują:

1. dochody i wydatki oraz przychody i rozchody danej jednostki;

2. przychody i wydatki:

1. zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych i środków specjalnych;

2. funduszy docelowych jednostek samorządu terytorialnego.

Zarówno w ustawach ustrojowych, jak i w ustawie o finansach publicznych mowa jest

o tym, iż budżet jednostki samorządu terytorialnego ma prawną formę uchwały odejmowanej przez organ stanowiący tej jednostki. Uchwała budżetowa stanowi podstawę gospodarki finansowej jednostki samorządu terytorialnego, prowadzonej samodzielnie przez tę jednostkę.

Nie moim utożsamiać uchwały budżetowej z pojęciem budżetu. Budżet jest bowiem

najważniejszą częścią uchwały budżetowej, tzn. jest zestawieniem rachunkowym zaplanowanych dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów. Natomiast uchwała budżetowa zawiera także inne elementy treści Zgodnie z art. 110 ustawy o finansach publicznych, uchwała budżetowa, oprócz limitów wydatków na okres roku budżetowego może określać limity wydatków na wieloletnie programy inwestycyjne ujmowane w wykazie stanowiącym załącznik do tej uchwały. Z innych załączników powinny znaleźć się w uchwale budżetowej również plany przychodów i rozchodów zakładów budżetowych oraz gospodarstw pomocniczych i środków specjalnych jednostek budżetowych, a także funduszy celowych jednostki samorządu terytorialnego.

Obligatoryjne elementy uchwały budżetowej

Wśród elementów treści, które powinna zawierać uchwała budżetowa można wyróżnić obligatoryjne i fakultatywne. Uchwała budżetowa zgodnie z art. 124 ustawy o finansach publicznych, powinna zawierać: 1) prognozowane dochody według ważniejszych źródeł i działów klasyfikacji; 2) wydatki budżetu w podziale na działy i rozdziały klasyfikacji wydatków, z wyodrębnieniem wydatków bieżących oraz wydatków majątkowych; 3) źródła pokrycia deficytu lub przeznaczenie nadwyżki budżetu; 4) wydatki związane z wieloletnimi programami inwestycyjnymi; 5) plany przychodów i wydatków zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych i środków specjalnych jednostek; 6) plany przychodów i wydatków funduszy celowych; 7) upoważnienia dla zarządów do zaciągania długu oraz do spłat zobowiązania jednostki samorządu terytorialnego; 8) zakres i kwoty dotacji przedmiotowych; 9) dochody i wydatki związane z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej i innych zadań zleconych ustawami; 10) dotacje; 11) dochody i wydatki związane z realizacją zadań wspólnych realizowanych w drodze umów lub porozumień między jednostkami samorządu terytorialnego, w budżecie jednostki, której powierzono realizację tych zadań.

Wydatki budżetowe, zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy o finansach publicznych, mają być w szczególności przeznaczone na realizację: zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego, zadań z zakresu administracji rządowej i innych zadań zleconych tym jednostkom ustawami, zadań przyjętych przez jednostki do realizacji w drodze umowy lub porozumienia, pomocy rzeczowej lub finansowej dla innych jednostek samorządu terytorialnego określonej przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego.

Na wydatki bieżące składają się wynagrodzenia i składniki pochodne od wynagrodzeń, dotacje, wydatki na obsługę długu jednostki samorządu terytorialnego, wydatki z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez tę jednostkę. Pozostałe wydatki mają charakter majątkowy.

Kolejną grupę wydatków zawartych w uchwale budżetowej stanowią dotacje. Wśród nich są przedmiotowe przyznawane na realizację określonych zadań. Uchwała budżetowa musi wskazywać ich zakres i wysokość. Z dotacji podmiotowych muszą być wyodrębniane kwoty dla imiennie określonych niekomunalnych jednostek organizacyjnych, podmiotów komunalnych, imiennie określonych instytucji kultury. Uchwała budżetowa powinna również wskazywać źródła pokrycia deficytu budżetowego lub przeznaczenie nadwyżki budżetowej. Deficyt może być pokryty środkami pochodzącymi z kredytów i pożyczek, sprzedaży papierów wartościowych, których jednostka samorządu terytorialnego jest emitentem, sprzedaży majątku jednostki oraz z nadwyżki budżetowej z lat ubiegłych. Uchwała musi zawierać upoważnienie dla narządu do zaciągania długu oraz do spłaty zobowiązań.

Fakultatywne elementy uchwały budżetowej

Z elementów fakultatywnych uchwały budżetowej ustawa o finansach publicznych wymienia: 1) upoważnienie dla zarządu jednostki samorządu terytorialnego do zaciągania kredytów i pożyczek oraz emisji papierów wartościowych na pokrycie występującego w ciągu roku budżetowego deficytu, 2) upoważnienia dla zarządu do dokonywania zmian w budżecie oraz 3) inne postanowienia dotyczące wykonywania budżetu.

W budżecie, zgodnie z art. 116 ustawy o finansach publicznych, mogą być tworzone rezerwy celowe i rezerwa ogólna. Dysponuje nimi zarząd. Rezerwy celowe tworzy się na wydatki, których szczegółowy podział na pozycje klasyfikacji budżetowej nie może być dokonany w okresie opracowywania budżetu. Suma rezerw celowych nie może przekroczyć 5% planowanych wydatków budżetu. Rezerwa ogólna nie może być większa niż 1% planowanych wydatków budżetu. Ustalenie rezerwy ogólnej na poziomie wyższym niż 1% uważane jest za istotne naruszenie przepisów prawa. Nie jest on, w przeciwieństwie do rezerw celowych, związana z konkretnymi zadaniami, lecz przeznaczona jest na wydatki nieprzewidziane.

Zarówno w ustawie o finansach publicznych, jak i w ustawach ustrojowych, sformułowano zasadę prawną mającą podstawowe znaczenie dla określenia charakteru prawnego budżetu, jednostek samorządy terytorialnego. Stosownie do przepisów tych ustaw, zamieszczenie w budżecie samorządowym wydatków na określone cele nie stanowi podstawy zobowiązań wobec osób trzecich oraz roszczeń osób trzecich wobec jednostki samorządu terytorialnego. Ta sama reguła odnosi się do strony dochodowej budżetu, ponieważ zamieszczanie w takim budżecie dochodów z określonych źródeł nie stanowi podstawy roszczeń bądź zobowiązań jednostki samorządu terytorialnego wobec osób trzecich. Ustalenia zawarte w budżecie mają charakter norm planistycznych. Natomiast normy prawne regulujące pobór dochodów z określonych źródeł oraz dokonywanie na określone cele wynikają z odrębnych aktów prawnych.

Budżet jednostki samorządu terytorialnego powinien być zrównoważony. Jednak nie należy w sposób dosłowny rozumieć tego, jako bezwzględnej równowagi budżetowej. Zgodnie bowiem z postanowieniami art. 112 ustawy o finansach publicznych i odpowiednimi postanowieniami ustaw ustrojowych, dopuszcza się uchwalanie budżetu samorządowego z deficytem (niedoborem), jednakże należy wskazać źródła pokrycia tego niedoboru. Deficyt budżetowy może być pokryty przychodami pochodzącymi ze sprzedaży papierów wartościowych wyemitowanych przez jednostkę samorządu terytorialnego, kredytów zaciąganych w bankach krajowych, pożyczek, prywatyzacji majątku samorządowego, nadwyżki budżetowej z lat ubiegłych.

Uchwała budżetowa może również określać przeznaczenie nadwyżki budżetowej stanowiącej dodatnią różnicę pomiędzy dochodami a wydatkami budżetu. W tym przypadku chodzi jednak o nadwyżkę już wypracowaną, a więc nadwyżkę z poprzedniego roku budżetowego, a nie nadwyżkę dopiero zaplanowaną w danym roku budżetowym. Reasumując, zasada równowagi budżetowej ma być rozumiana nie jako zbilansowanie się strony dochodowej i strony wydatkowej w budżecie, ale raczej jako pewien określony stan tej równowagi w granicach ustalonych prawem. Stanem najbardziej pożądanym jest wypracowanie nadwyżki budżetowej. Jednak niewielki deficyt w budżecie wcale nie musi oznaczać, iż gospodarka finansowa jednostki samorządu terytorialnego narażona jest na określone niebezpieczeństwa. Dopuszczalne ramy zadłużenia się jednostek samorządu terytorialnego określa ustawa o finansach publicznych. Prowadzić to może do poprawy warunków życia społeczności lokalnej lub w regionie, lepszego zaspokajania tych potrzeb i właściwego wykonywania zadań jednostki samorządu terytorialnego.

Procedura budżetowa

Procedurą budżetową jest tryb postępowania przy opracowywaniu projektu uchwały budżetowej, jej uchwalaniu i kontroli wykonania. Inicjatywa uchwałodawcza w zakresie przygotowania projektu budżetu samorządowego wraz z objaśnieniami, a także w zakresie zmian tej uchwały należy - zgodnie z art. 119 ustawy o finansach publicznych oraz odpowiednimi postanowieniami ustaw ustrojowych - do wyłącznej kompetencji zarządu jednostki terytorialnej.

Projekt uchwały budżetowej

Podstawę prac zarządu nad projektem uchwały budżetowej, stanowi nie tylko ustawa o finansach publicznych, ale również uchwała organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego, określająca tryb prac nad projektem uchwały budżetowej. W uchwale tej, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa określa się:

1. terminy obowiązujące w toku prac nad projektem uchwały budżetowej;

2. obowiązki samorządowych jednostek organizacyjnych w trakcie tych prac;

3. wymaganą szczegółowość budżetu, jeżeli ma być ona większa niż w ustawie;

4. zakres postanowień, które mają być zawarte w ustawie budżetowej;

5. wymagane materiały informacyjne, które muszą być dostarczone przez zarząd organowi stanowiącemu wraz z projektem uchwały budżetowej.

Organ stanowiący może w uchwale o trybie prac nad projektem uchwały budżetowej

ustalić również inne obowiązki samorządowych jednostek organizacyjnych oraz większą szczegółowość uchwały budżetowej. W toku prac projektowych udział w nich bierze nie tylko zarząd, ale także różne jednostki organizacyjne. Będą to w szczególności samorządowe zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze i środki specjalne oraz samorządowe jednostki budżetowe, gospodarstwa pomocnicze i środki specjalne oraz samorządowe jednostki budżetowe i instytucje działające na podstawie przepisów szczególnych, np. ustawy z dnia 25 października 1991r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej.

Oprócz projektu uchwały budżetowej, zarząd jednostki samorządu terytorialnego opracowuje również informację o stanie mienia komunalnego. Dokument ten, zgodnie z art. 120 ustawy o finansach publicznych, powinien zawierać:

1. dane dotyczące przysługujących jednostce samorządu terytorialnego praw własności;

2. dane dotyczące innych niż własność praw majątkowych, w tym w szczególności o ograniczonych prawach rzeczowych, użytkowaniu wieczystym, wierzytelnościach, udziałach w spółkach, akcjach oraz o posiadaniu;

3. dane o zmianach w stanie mienia komunalnego do dnia złożenia poprzedniej informacji;

4. dane o dochodach uzyskanych z tytułu wykonywania prawa własności i innych praw majątkowych oraz z wykonywania posiadania;

5. inne dane i informacje o zdarzeniach mających wpływ na stan mienia komunalnego.

Ponadto obowiązkiem zarządu jest przygotowanie objaśnień i załączanie ich do

uchwały budżetowej. Objaśnienia te to opisowe informacje o różnych zjawiskach i procesach dotyczących tworzonego projektu budżetu. W szczególności powinny one zawierać charakterystykę i strukturę prognozowanych dochodów i planowanych wydatków, a także wskazywać związki pomiędzy uprzednio podejmowanymi uchwałami (np. w sprawach sprzedaży i nabycia mienia, udzielania pożyczek i kredytów, zaciągania pożyczek i kredytów) a wartościami ujętymi w projekcie budżetu. Objaśnienia powinny również opisywać wpływ przyjętych przez jednostkę samorządu terytorialnego programów gospodarczych na przygotowany projekt oraz wskazywać wpływ projektowanego budżetu na stopień realizacji tego programu. Bez stosownych objaśnień opisowych, radni będą mieli określone trudności przy merytorycznej analizie i ocenie treści przygotowanego projektu budżetu. Zestawienia liczbowe dokonane według zasad klasyfikacji budżetowej mogą być dla nich mało zrozumiałe. Brak objaśnień do projektu budżetu przedkładanego radzie (sejmikowi) może być przyczyną wydania przez regionalną izbę obrachunkową negatywnej opinii o takim projekcie.

Stosownie do postanowień art. 121 ust. 1 ustawy o finansach publicznych oraz odpowiednich uregulowań ustaw ustrojowych, zarząd jest zobowiązany najpóźniej do 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy przedstawić projekt uchwały budżetowej wraz z objaśnieniami oraz informację o stanie mienia komunalnego - regionalnej izbie obrachunkowej do zaopiniowania, a także organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego. Zgodnie bowiem z art. 13 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, do zadań tej izby należy m.in. wydawanie opinii o przedkładanych projektach budżetów jednostek samorządu terytorialnego wraz z informacjami o stanie mienia tych jednostek i objaśnieniami. Wydanie przez izbę negatywnej opinii o projekcie budżetu samorządowego, zgodnie z art. 21 ustawy i regionalnych izbach obrachunkowych, nie wstrzymuje procedury uchwalania budżetu, jednakże zarząd zobowiązany jest przed uchwaleniem budżetu przedstawić tę opinię organowi stanowiącemu wraz z odpowiedzią na zawarte w niej zarzuty. Opinia izby o projekcie uchwały budżetowej musi być przez zarząd przedstawiana organowi stanowiącemu przed uchwaleniem budżetu.

W myśl art. 122 ustawy o finansach publicznych, zarząd - w terminie 7 dni od dnia przekazania organowi stanowiącemu projektu budżetu - przekazuje podległym jednostkom organizacyjnym informacje niezbędne do opracowania projektów planów finansowych tych jednostek. Projekty maja być opracowane w terminie do 30 dni od dnia otrzymania powyższych danych, nie później jednak niż do dnia 22 grudnia.

Uchwalanie budżetu

Stosownie do postanowień art. 122 ustawy o finansach publicznych oraz przepisów ustaw ustrojowych, uchwała budżetowa jednostki samorządu terytorialnego powinna być uchwalona przed rozpoczęciem roku budżetowego. W szczególnie uzasadnionych przypadkach budżet takiej jednostki może być uchwalony do 31 marca roku budżetowego. Wówczas przepisy prawa zezwalają na prowadzenie gospodarki finansowej na podstawie projektu uchwały budżetowej przedstawionego organowi stanowiącemu przez zarząd. Bez zgody zarządu rada (sejmik) nie może wprowadzać w projekcie uchwały budżetowej żadnych zmian, które doprowadziłyby do zmniejszenia lub zwiększenia wydatków z jednoczesnym zwiększeniem deficytu budżetowego. Jeżeli budżet samorządowy nie zostanie uchwalony przez organ stanowiący do 31 marca roku budżetowego, to budżet dla takiej jednostki samorządu terytorialnego ustala regionalna izba obrachunkowa w terminie do dnia 30 kwietnia. Ogranicza się on wówczas do obowiązkowych zadań własnych i zadań zleconych. Do czasu ustalenia budżetu przez izbę obrachunkową podstawą gospodarki finansowej jest nadal projekt uchwały budżetowej. Pomimo tak daleko idących kompetencji zarządu, wręcz przyznaniu jemu prawa wyłączności inicjatywy w sprawie projektowania zarówno samego budżetu, jak i jego zmian, uchwalanie tych propozycji należy do niezbywalnych kompetencji organu stanowiącego. Nie może on bowiem przenieść swoich kompetencji w tym zakresie na zarząd. Reguła ta znajduje potwierdzenie zarówno w obowiązujących przepisach prawa, jak i w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego. Termin uchwalenia budżetu samorządowego przed rozpoczęciem roku budżetowego jest więc terminem instrukcyjnym, którego niedotrzymanie nie wywołuje skutków prawnych. Inny natomiast charakter ma termin 31 marca roku budżetowego. Jest to termin prekluzyjny, a to oznacza, że budżet samorządowy powinien być uchwalony w nieprzekraczalnym terminie, o którym mowa wyżej. Po upływie tego terminu, organ stanowiący traci uprawnienia do uchwalania budżetu na dany rok budżetowy. Uprawnienia te bowiem przejmuje regionalna izba obrachunkowa. Zgodnie z postanowieniami obowiązujących ustaw, regionalna izba obrachunkowa zobowiązana jest ustalić budżet jednostki samorządu terytorialnego najpóźniej do dnia 30 kwietnia roku budżetowego. Omawiane uprawnienie regionalnej izby obrachunkowej jest więc ustawową sankcją nakładaną na organ stanowiący za niedotrzymanie ostatecznego terminu przewidzianego do uchwalenia budżetu. W tym zakresie stanowi lex specialis w stosunku do ustawowej zasady wprowadzającej wyłączną właściwość rady (sejmiku) do uchwalania budżetu samorządowego. Pomimo wkroczenia w sferę samodzielności organu stanowiącego przez organ nadzoru, uregulowania te należy oceniać pozytywnie, ponieważ gwarantują one - w trybie nadzwyczajnym - stworzenie podstaw do zaspokojenia podstawowych, elementarnych potrzeb społeczności lokalnej (regionalnej).

Prowizorium budżetowe

W myśl art. 121 ust. 3 ustawy o finansach publicznych oraz art. 54 ust. 4 ustawy o samorządzie powiatowym i art. 65 ust. 4 ustawy o samorządzie województwa, dopuszczalne jest prowadzenie gospodarki finansowej przez powiat i województwo na podstawie prowizorium budżetowego. Może być ono uchwalone tylko wtedy, gdy dochody i wydatki państwa określa ustawa o prowizorium budżetowym, a zarząd powiatu lub województwa złoży w tej sprawie stosowny projekt uchwały do rady powiatu (sejmiku województwa). Uchwała o prowizorium budżetowym nie może obowiązywać dłużej niż ustawa o prowizorium. Cytowane wyżej przepisy wprowadzają instytucję prowizorium wyłącznie na szczeblu powiatowym i wojewódzkim. Nadal instytucja prowizorium budżetowego nie jest stosowana na szczeblu gminnym. Prowizorium budżetowe należy traktować jako nadzwyczajny, tymczasowy, przejściowy budżet ustalający jedynie dochody i wydatki umożliwiające prowadzenie gospodarki budżetowej powiatu lub województwa i zabezpieczenie wykonania podstawowych, elementarnych zadań tych jednostek samorządu terytorialnego. Prowizorium budżetowe obowiązuje więc jedynie przez część roku budżetowego. Na pozostałą część roku powinna być przyjęta właściwa uchwała budżetowa.

Literatura:

1. Z. Gilowska, A. Mierzwa, W. Misiąg, Stan i kierunki reformy sektora publicznego w Polsce, Gdańsk 1997;

2. W. Miemiec W sprawie niektórych zasad gospodarki finansowej samorządu terytorialnego.

3. Z. Gilowska Jak dokończyć reformę samorządową?.

4. W. Miemiec Europejska Karta Samorządu Terytorialnego jako zespół gwarancji zabezpieczających samodzielność samorządu lokalnego gmin.

5. Dz. U. Z 1994 r. Nr 124 poz. 607.

6. M. Stahl, Samodzielność organizacyjna gminy.

7. W. Kieżun, Europejska Karta Samorządu Regionalnego - model federacji, Rzeczpospolita 1998

8. Tekst jedn.: Dz. U. Z 1996 nr 13, poz. 74 z późn. zmianami.

9. Dz. U nr 91, poz. 578

10. A. Drwiłło, J. Gliniecka, Finanse gmin 1997, s 89

11. T. Dębowska - Romanowska, System prawny finansów lokalnych.

12. B. Brzeziński Zarys prawa finansów publicznych, Toruń 1997.

13. G. Strojna Opracowywanie projektu oraz uchwalanie budżetu gminy.

---