Materiały przydatne do ćwiczeń z makroekonomii:

Ważne hasła: Rzadkość oraz Alokacja dóbr

Trzy pytania ekonomistów:

1. Co ? (produkować)

2. Jak ? (produkować aby się opłacało)

3. Jak dzielić ? (efekty produkcji)

oraz dodatkowe - kto dokonuje wyborów ?

Zasoby czynników wytwórczych:

1. Ziemia - obszar pow. ziemi + to, co w naturze potrzebne do produkcji

2. Praca - każda sensowna ludzka działalność wykorzystywana w procesie produkcji

3. Kapitał - dobra powstałe w wyniku procesu produkcyjnego (finansowy i rzeczowy)

4. Technologia - wiedza, jak najkorzystniej łączyć trzy powyższe zasoby

Model ekonomiczny: uproszczone przedstawienie fragmentu rzeczywistości gospodarczej, często zakłada, że nie analizowane czynniki nie mają wpływu na analizowaną rzeczywistość.

Krzywa możliwości produkcyjnych - graficzne przedstawienie różnych kombinacji produkcji założenie: wszystkie zasoby wykorzystane w pełni.

MST - Malejąca Stopa Transformacji - z jakiej części dobra X trzeba zrezygnować, by zwiększyć produkcję Y o 1 jednostkę.

Na krzywej wklęsłej względem środka układu współrzędnych MST jest ROSNĄCA

MST rosnąca	MST malejąca	MST stała

Koszt Alternatywny - wartość najbardziej cennej niewykorzystanej alternatywy.

Żywność	0	20	30	40	60
Dobra trwałe	50	48	42	30	0
Koszt Alternatywny	0	2	6	12	30

Zwiększ prod. żywności z 40 do 60 a prod. dóbr trwałych spadnie z 30 do 0. Koszt alternatywny = 30

Zwiększ prod. żywności z 20 do 30 a prod. dóbr trwałych spadnie z 48 do 42. Koszt alternatywny = 6

Zwiększ prod. żywności z 20 do 60 a prod. dóbr trwałych spadnie z 48 do 0. Koszt alternatywny = 48

Popyt i podaż

Pr - cena równowagi Qr - ilość równowagi E - punkt równowagi Jeśli cena zostanie ustalona na poziomie wyższym niż Pr - popyt spadnie, podaż wzrośnie

Przykład obliczeń przy założeniach, że funkcje popytu i podaży kształtują się następująco:

Popyt D = 200 - 50P czyli Q_D = 200 - 50P

Podaż S = 60 + 40P czyli Q_S = 60 + 40P

Aby uzyskać punkt równowagi D i S muszą być równe, czyli powstaje równanie:

D = S czyli 200 - 50P = 60 + 40P czyli 200-60 = 40P + 50P czyli 140 = 90P a więc:

cena równowagi Pr = 140 / 90P co w przybliżeniu daje 1,55 (naprawdę 1,555556)

Sprawdzenie:

i teraz obliczamy ilość Qr dla popytu Q_D = 200 - 50P = 200 - (50 * 1,555556) = 122,222

a także obliczamy ilość Qr dla podaży Q_S = 60 + 40P = 60 + (40 * 1,555556) = 122,222

Z tego widać, że Pr = 1,55 a Qr = 122,22

Co będzie, jeśli P ustalimy na innym poziomie? Na przykład P = 1 wtedy:

Q_D = 200 - 50P = 200 - (50 * 1) = 150

Q_S = 60 + 40P = 60 + (40 * 1) = 100

Popyt (D) jest większy od podaży (S) bo cena jest niższa od ceny równowagi

Jaka musi być cena P aby podaż S wyniosła 200 ?

Q_S = 60 + 40P czyli 200 = 60 + 40P czyli 140 = 40P a więc:

P = 140 / 40 co daje 3,5 czyli przy cenie P=3,5 podaż wyniesie 200

Sprawdzenie: Q_S = 60 + 40P = 60 + (40 * 3,5) = 200

Popyt zagregowany i podaż zagregowana

Popyt zagregowany jest to suma, którą gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa i rząd planują wydać na dobra i usługi przy różnym poziomie cen.

Podaż zagregowana obejmuje ogólną produkcją dóbr i usług wytworzonych w gospodarce przy różnym poziomie cen.

popyt zagregowany

Krzywa podaży zagregowanej

graf. model równowagi: AD = AS

AS - podaż zagregowana AD - popyt zagregowane E - punkt równowagi

Elastyczność cenowa:

Elastyczność cenowa popytu (E_C) określa w przybliżeniu, o ile procent zmniejszy się popyt na dane dobro, gdy jego cena wzrośnie o 1%

Q - ilość popytu P - cena

EC < -1 elastyczny cenowo EC = 1 neutralny cenowo -1 < EC < 0 nieelastyczny cenowo

Inny sposób liczenia:

EDP > 1 konsumenci wrażliwi na zmianę cen EDP = 1 neutralny EDP < 1 niewielkie reakcje na zmiany - NIEELASTYCZNY

Policzmy elastyczność cenową.

Przy P1 = 10 sprzedaż Q1 wyniosła 100 sztuk

Przy P2 = 8 sprzedaż Q2 wyniosła 150 sztuk

czyli

(Q1-Q2)/(0,5*(Q1+Q2)) podzielone przez (P1-P2)/(0,5*(P1+P2))

(100-150)/(0,5*(100+150)) podzielone przez (10-8)/(0,5*(10+8))

1,8

Konsumenci ELASTYCZNI, czyli wrażliwi na cenę. Obniżka ceny opłaca się - więcej kupują.

(Q1-Q2)/(0,5*(Q1+Q2)) / (P1-P2)/(0,5*(P1+P2))

(100-150)/(0,5*(100+150)) / (10-8)/(0,5*(10+8)) = 1,8

Przykład drugi:

Przy P1 = 10 sprzedaż Q1 wyniosła 100 sztuk

Przy P2 = 8 sprzedaż Q2 wyniosła 110 sztuk

czyli

(Q1-Q2)/(0,5*(Q1+Q2)) podzielone przez (P1-P2)/(0,5*(P1+P2))

(100-110)/(0,5*(100+110)) podzielone przez (10-8)/(0,5*(10+8))

0,43

Konsumenci NIEELASTYCZNI, niewielka reakcja na zmianę - duża zmiana ceny nie powoduje takiej samej lub większej zmiany popytu.

PNB - Produkt Narodowy Brutto (ang. GNP) - łączna wartość pieniężna dóbr i usług wytwarzanych każdego roku w danym kraju.

PNB nominalny: jest mierzony w cenach bieżących, to jest takich, jakie istniały w okresie wytwarzania dóbr i usług wchodzących w skład PNB.

PNB realny: jest mierzony w cenach stałych (z roku bazowego); odpowiada nominalnemu PNB skorygowanemu o wskaźnik inflacji.

Metoda wydatkowa: łączna wartość pieniężna produktów i usług finalnych w roku

Metoda wydatkowa

PNB= C + I + G + Ex netto

C - wydatki konsumpcyjne; I - wydatki na inwestycje G - wydatki rządowe; Ex netto - eksport netto

Metoda dochodowa: suma dochodów czynników wytwórczych (płace, procent z kapitału, renty z ziemi, zyski) będących jednocześnie kosztem wytworzenia dóbr końcowych

Metoda wydatkowa	Metoda dochodowa
Osobiste wydatki konsumpcyjne Dobra trwałe Dobra bieżącej konsumpcji	Wynagrodzenia
		Dochody właścicieli firm
	Prywatne inwestycje brutto Inwestycje w majątek trwały Zmiany poziomu zapasów	Dochody osobiste z rent
		Zyski z przedsiębiorstw
Wydatki rządowe	Dochody z oprocentowania netto
Eksport netto	Niedochodowe pozycje pośrednich kosztów Podatki pośrednie amortyzacje

Pozostałe mierniki produkcji narodowej:

PG - Produkcja Globalna - wartość produkcji dóbr i usług w ciągu roku w przedsiębiorstwach (UWAGA: niekoniecznie finalnych !!!)

PKB - Produkt Krajowy Brutto - produkcja wytworzona przez czynniki zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezależnie od tego, kto jest właścicielem.

PNB - Produkt Narodowy Brutto (ujęcie dochodowe) - miernik całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju, powiększony o dochody netto z tytułu własności za granicą.

PNN - Produkt Narodowy Netto - Jest mniejszy od PNB o wartość amortyzacji [PNN = PNB minus amortyzacja]

DNCW - Dochód Narodowy Czynników Wytwórczych - [DNCW = PNN minus VAT]

DO - Dochody Osobiste - część Dochodu Narodowego, która wypłacana jest do rąk poszczególnych jednostek.

[DO = DNCW minus nie rozdzielone zyski przedsiębiorstw, minus podatek dochodowy od przedsiębiorstw, plus transfery rządowe]

DDO - Dyspozycyjne Dochody Osobiste - inaczej Dyspozycyjne Dochody Ludności

[DDO = DO minus podatek dochodowy od osób fizycznych]

Inflacja: - jest to wzrost ogólnego poziomu cen w pewnym okresie

Indeks Laspeyresa:

prezentuje zmiany wartości (cen) reprezentatywnego koszyka dóbr i usług, pochodzących z roku bazowego T₀. Wykorzystywany do obliczania indeksu cen konsumpcyjnych.

qi0 - ilość i-tego towaru z roku bazowego pi1 - cena i-tego towaru z roku badanego pi0 - cena i-tego towaru z roku bazowego

Indeks Paaschego:

prezentuje zmiany (wartości) cen reprezentatywnego koszyka dóbr i usług, pochodzącego z roku objętego badaniem T₁. Wykorzystywany do obliczania deflatora PNB

qi1 - ilość i-tego towaru z roku badanego pi1 - cena i-tego towaru z roku badanego pi0 - cena i-tego towaru z roku bazowego

Uwaga, indeksy możemy liczyć także dla lat, w których podane są wyłącznie ceny, na przykład wartości koszyka dóbr, indeksy cen dóbr konsumpcyjnych czy inne takie. Pomijamy wtedy w obliczeniach „q” i liczymy tylko p_i1 / p_i2. Ważne jest jednak, jakiego indeksu mamy użyć - czasem może być podane w zadaniu „używając indeksu Laspeyresa” lub mogą być podane liczby w cenach z różnych lat. Dla przykładu, w treści zadania mamy wymienione:

A. Wartość koszyka dóbr z roku 1991 = 160 w cenach z 1990

B. oraz 210 w cenach z 1991 roku

C. Wartość koszyka dóbr z 1990 = 150 w cenach z z 1990

D. oraz 200 w cenach z 1991 roku

W zależności od tego jakiego indeksu mamy użyć, wybierzemy:

Indeks Laspeyresa: C i D - bo to koszyk z 1990 roku (q_i0) w tym C = p_i0 oraz D = p_i1

Indeks Paaschego: A i B - bo to koszyk z 1991 roku (q_i1) w tym A = p_i0 oraz B = p_i1

Jeśli zaś dostaniemy takie zadanie: oblicz indeks cen dla koszyka z roku 1990 - wartość w cenach z 1990=cośtam, a w cenach z 1991=cośtam, to użyjemy indeksu Laspeyersa (bo 1990 to rok 0)

Jeśli zaś będziemy mieli zadanie: oblicz indeks cen dla koszyka z roku 1991 - wartość w cenach z 1990=cośtam, a w cenach z 1991=cośtam, to użyjemy indeksu Paaschego (bo 1991 to rok 1)

Deflator: korekta o poziom inflacji.

Na przykład:

1980 PNB 20 000

1981 PNB 22 000

inflacja 10% deflator 1,1

1981 PNB REALNY = 22 000 / 1,1 = 20 000

inflacja 10% deflator 1,1

inflacja 8% deflator 1,08

Jak obliczyć inflację i deflator?

Założenia:

Indeks cen konsumpcyjnych w 1 roku = 170,5

Indeks cen konsumpcyjnych w 2 roku = 181,5

Indeks cen konsumpcyjnych w 3 roku = 195,4

Indeks cen konsumpcyjnych w 4 roku = 217,4

Obliczamy dla kolejnych lat inflację wg wzoru:

((obliczany{2} / bazowy{1} ) * 100%) - 100% lub ujmując to prościej ((obliczany/bazowy)*100)-100

rok 2 ((181,5/170,5)*100)-100 = 6,45 inflacja wyniosła 6,45 % deflator = 1, 0645

rok 3 ((195,4/181,5)*100)-100 = 7,658 inflacja wyniosła 7,66 % deflator = 1, 0766

rok 4 ((217,4/195,4)*100)-100 = 11,259 inflacja wyniosła 11,26 % deflator = 1, 1126

UWAGA!!! W ten sposób policzymy tylko deflator (podobnie jak inflację) dla kolejnych lat - w stosunku do roku poprzedniego (wtedy rok poprzedni jest rokiem „bazowym”)

Jeśli liczymy deflator w skali wieloletniej, stosunku do roku 1 jako „bazowego”, to opieramy się na poprzednich wyliczeniach, ale dodatkowo mnożymy kolejne deflatory:

rok 1 - bazowy

rok 2 inflacja 6,45 % deflator w stosunku do roku bazowego = 1, 0645

rok 3 inflacja 7,66 % deflator w stosunku do roku bazowego = 1, 0766 * 1, 0645 = 1,14604

rok 4 inflacja 11,26 % deflator w stosunku do roku bazowego = 1, 1126 * 1, 0766 * 1, 0645 = 1,2751

Taki deflator, policzony dla kilku lat pozwoli nam na „urealnienie” PNB w stosunku do roku bazowego

Przykład:

rok	PNB nominalny	inflacja	deflator	PNB realny
1990	2 000 000	-	-	2 000 000
1998	2 400 000	11,6 %	1,116	2 400 000 / 1,116 = 2 150 537,6

Przykład 2, wieloletni:

rok	PNB nom.	inflacja	deflator	PNB realny w stosunku do roku 1970
1970	2 000 000	10%	-	2 000 000
1971	2 200 000	8%	1,08	2200000/1,08 = 2 037 037
1972	2 400 000	6%	1,06*1,08	2400000/(1,08*1,06) = 2 096 436
1973	2 600 000	6,5%	1,065*1,06*1,08	2600000/(1,08*1,06*1,065) = 2 132 525

Ćwiczenia z obliczania wartości przydatnych do obliczania PNB i innych takich

Zadanie 1

Rolnik wyprodukował pszenicę, sprzedał ją za 100

Młynarz przerobił ją na mąkę i sprzedał za 200

Piekarz zrobił pieczywo i sprzedał za 300

Oblicz:

Zużycie pośrednie 300

Wartość dodaną 300

Produkcję globalną 600

Wartość dóbr pośrednich 100+200=300

Wartość dobra finalnego 300

		cena zakupu	wartość wypracowana	cena sprzedaży
rolnik	pszenica		100	100	dobro pośrednie
młynarz	mąka	100	100	200	dobro pośrednie
piekarz	pieczywo	200	100	300	dobro finalne
	RAZEM	300	300	600
		zużycie pośrednie	wartość dodana	produkcja globalna

Pytanie: które wartości były by brane pod uwagę przy obliczaniu PNB?

m. dochodowa - wartość dodana

m. wydatkowa - dobro finalne

Zadanie 2

Co się zmieni w stosunku do zadania 1, jeśli rolnik połowę pszenicy sprzeda za granicę?

		cena zakupu	wartość wypracowana	cena sprzedaży
rolnik	pszenica		100	50	eksport netto - produkt finalny
								50	dobro pośrednie
młynarz	mąka	50	50	100	dobro pośrednie
piekarz	pieczywo	100	50	150	dobro finalne
	RAZEM	150	200	350
		zużycie pośrednie	wartość dodana	produkcja globalna

Oblicz:

Zużycie pośrednie 150

Wartość dodaną 200

Produkcję globalną 350

Wartość dóbr pośrednich 100+50=150

Wartość dobra finalnego 150+50=200

Zdanie 3 - mam tylko obliczenia, więc treść zadania wymyśliłem „z głowy” - może ktoś ma to zanotowane dokładnie??

Oblicz realną i nominalną stopę zwrotu w sytuacji, gdy:

Rentowność inwestycji wyniesie 3%

podatki wynoszą 30%

w okresie obliczanym nie występowała inflacja

inwestycja	zysk	podatek	Dochód brutto	Dochód netto
500 mln	15 mln	4,5 mln	15 mln	10,5 mln

Nominalna stopa zwrotu	Realna stopa zwrotu
(dochód/kapitał)*100 (10,5/500)* 100 = 2,1%	nominalna - st. inflacji 2,1 - 0 == 2,1%

Oblicz realną i nominalną stopę zwrotu w sytuacji, gdy:

Rentowność inwestycji wyniesie 13%

podatki wynoszą 30%

w okresie obliczanym wystąpiła 10% inflacja

inwestycja	zysk	podatek	Dochód brutto	Dochód netto
500 mln	65 mln	19,5 mln	65 mln	45,5 mln

Nominalna stopa zwrotu	Realna stopa zwrotu
(dochód/kapitał)*100 (45,5/500)* 100 = 9,1%	nominalna - st. inflacji 9,1 - 10 = -0,9%

Bezrobocie

Pomiar wielkości bezrobocia:

Uwaga techniczna!!! Wyniki wyliczane dla stopy bezrobocia wychodzą nam w formie ułamkowej, np. siła robocza=101, bezrobotnych=31, a więc stopa bezrobocia = 31/101 = 0,3069. Jeśli chcemy podać stopę bezrobocia w formie procentowej, to wynik mnożymy razy 100. Wtedy stopa bezrobocia wyniosłaby 30,69%

Siłę roboczą tworzą zatrudnieni oraz bezrobotni

Bezrobocie frykcyjne (czasowe)	jest związane z przerwami w zatrudnieniu z powodu poszukiwania lepszej, innej pracy lub zmiany miejsca zamieszkania, lub zmiany zawodu. Tworzą je również osoby o ułomnościach fizycznych lub psychicznych w zasadzie uniemożliwiających podjęcie pracy zawodowej.
Bezrobocie strukturalne	powstaje na tle strukturalnych rozbieżności pomiędzy podażą pracy i popytem na pracę. Inaczej: powstaje ze względu na rozbieżność ludzkich kwalifikacji i rodzaju oferowanej pracy w warunkach zmieniającego się popytu i produkcji. Robotnik musi przekwalifikować się do bardziej poszukiwanego zawodu, inaczej stanie się zbędny.
Bezrobocie cykliczne	jest związane ze spadkiem popytu zagregowanego, podaży zagregowanej oraz zatrudnienia w okresie recesji. Inaczej zwane jako bezrobocie wynikające z niedostatku popytu
Bezrobocie dobrowolne	jest to pozostawanie bez pracy osób, które nie podejmują pracy, bo obowiązujące na rynku pracy stawki są ich zdanie zbyt niskie, lub chęci ludzi zbyt małe.
Bezrobocie przymusowe	jest to pozostawanie bez pracy osób, które podjęłyby pracę za obowiązującą na rynku stawkę, ale nie ma dla nich wolnych miejsc pracy
Naturalna stopa bezrobocia	jest to stopa bezrobocia występująca wówczas, gdy rynek pracy jest w równowadze. Inaczej: Jest to minimalny procent siły roboczej, który nie znajduje pracy z powodu strukturalnych problemów gospodarczych i przechodzenia między poszczególnymi miejscami pracy.

Prawo Okuna mówi, że dla każdego procentu wzrostu rzeczywistej stopy bezrobocia powyżej naturalnej stopy bezrobocia, luka GNP powiększa się o 3%

Luka GNP = -3(rzeczywista stopa bezrobocia - naturalna stopa bezrobocia)

Przykład obliczania wartości związanych z bezrobociem:

Wytłuszczone dane w tabelce są znane wcześniej, resztę obliczamy.

Zatrudnieni - w zależności, czy popyt na pracę jest mniejszy, czy podaż pracowników jest mniejsza, to ta mniejsza wartość da nam liczbę zatrudnionych.

Bezrobotni = siła robocza - zatrudnieni

Bezrobocie dobrowolne = siła robocza - podaż

Bezrobocie przymusowe = podaż - popyt

Stopa bezrobocia = (bezrobotni / siła robocza) * 100

Realna stawka płacy	POPYT miejsca pracy	PODAŻ pracownicy chętni do pracy	Siła robocza	zatrudnieni	bezrobotni	Bezrob. dobrow.	Bezro. przymus.	Stopa bezrob.
10	130	70	101	70 (podaż)	31 (101-70)	31	0	30,69
20	120	80	108	80 (podaż)	28 (108-80)	28	0	25,93
30	110	90	115	90 (podaż)	25 (115-90)	25	0	21,74
40	100	100	122	100 (równow.)	22(122-100)	22	0	18,03
50	90	110	129	90 (popyt)	39 (129-90)	19	20	30,23
60	80	120	136	80 (popyt)	56 (136-80)	16	40	41,18

Keynesowski model równowagi:

Najważniejsze założenia:	Najważniejsze zmienne:
Analiza dotyczy krótkiego okresu Zakładana jest stałość cen i płac Z analizy eliminuje się: wzrost podaży siły roboczej, wpływ inwestycji, postęp techniczny Zdolności wytwórcze są dane i określają maksymalny poziom dochodu narodowego	Y - Dochód Narodowy C - konsumpcja S - oszczędności I - inwestycje N - zatrudnienie oraz: skłonność do konsumpcji - C/Y

Konsumpcja u Keynesa rośnie wraz z przyrostem dochodu narodowego, ale jej przyrost jest wolniejszy niż przyrost dochodu

APC - przeciętna skłonność do konsumpcji: APC = C / Y

MPC - krańcowa skłonność do konsumpcji: MPC = zmiana C / zmiana Y

Planowane inwestycje u Keynesa mają charakter autonomiczny i nie zależą od poziomu dochodu narodowego.

Planowane oszczędności u Keynesa zmieniają się w bezpośrednim związku ze zmianami poziomu dochodu narodowego - rosną w miarę wzrostu dochodu.

APS - przeciętna skłonność do oszczędzania: APS = S / Y

MPS - krańcowa skłonność do oszczędzania: MPS = zmiana S / zmiana Y

Planowane inwestycje = planowane oszczędności - warunek zaistnienia równowagi gospodarczej

Nierównowaga gospodarcza: S > I (recesja) lub S < I (ożywienie)

Mnożnik inwestycyjny: wskaźnik pokazujący o ile wzrośnie dochód narodowy, jeśli inwestycje wzrosną o jednostkę. Granicą realnego działania mnożnika jest osiągnięcie stanu pełnego wykorzystania czynników wytwórczych.

Mnożnik incestycyjny	Inne przydatne wzory wynikające z modelu Keynesa
	Jeśli Y = C + I to znaczy że Y = MPC + MPS czyli S = Y - MPC oraz Y = S - MPC lub że C = Y - MPS oraz Y = C - MPS

Przykładowe zadanie 3, strona 78 Szczepańca:

Planowane inwestycje - 90, konsumpcja - 70% dochodu

Jaki jest poziom dochodu równowagi?

Y = C + I czyli Y = 70% + 90 (90 stanowi 30% dochodu), 90 / 0,3 = 300 | Y = 300

Jaki będzie poziom dochodu równowagi, jeśli inwestycje wzrosną o 15?

Y = C + I czyli Y = 70% + 105 (105 stanowi 30% dochodu), 105 / 0,3 = 350 | Y = 350

Wzrosła skłonność do konsumpcji i MPC = 80%

Jaki będzie teraz poziom dochodu równowagi?

Y = C + I czyli Y = 80% + 90 (90 stanowi 20% dochodu), 90 / 0,2 = 450 | Y = 450

Jaki będzie poziom dochodu równowagi, jeśli w nowych warunkach (MPC=80%) inwestycje wzrosną o 10?

Y = C + I czyli Y = 80% + 100 (100 stanowi 20% dochodu), 100 / 0,2 = 500 | Y = 500

Przykładowe zadanie 4, strona 79 Szczepańca:

Podane są wytłuszczone wartości, reszta to wyliczenia

Dochód	Planowana konsumpcja	Planowane inwestycje	oszczędności	Popyt zagregowany	Nieplanowane zmiany zapasów	Inwestycje rzeczywiste
50	35	60	dochód - konsumpcja - inwestycje 50 - 35 - 60 = - 45	plan konsumpcja + plan inwestycje 35 + 60 = 95	- 45	plan inwestycje + oszczędności 60 + (-45) = 15
100	70	60	100 - 70 - 60 = - 30	70 + 60 = 130	- 30	60 + (-30) = 30
150	105	60	150 - 105 - 60 = - 15	105 + 60 = 165	- 15	60 + (-15) = 45
200	140	60	200 - 140 - 60 = 0	140 + 60 = 200	0	60 + 0 = 60
250	175	60	250 - 175 - 60 = +15	175 + 60 = 235	15	60 + 15 = 75
300	210	60	300 - 210 - 60 = +30	210 + 60 = 270	30	60 + 30 = 90
350	245	60	350 - 305 = + 45	245 + 60 = 305	45	60 + 45 = 105
400	280	60	400 - 340 = +60	280 + 60 = 340	60	60 + 60 = 120

Pieniądze i system bankowy:

Aktywa i pasywa banku komercyjnego:

AKTYWA	PASYWA
Gotówka Środki pieniężne w NBP Obligacje Kredyty dla klientów Lokaty w bankach i kredyty udzielone bankom Odsetki naliczone Środki trwałe Inne aktywa	Lokaty terminowe Wkłady bieżące Odsetki naliczone i inne zobowiązania Kapitał ogółem (akcyjny i inne fundusze własne) Inne pasywa

Mechanizm kreacji pieniądza: banki kreują pieniądz przez udzielanie pożyczek. Udzielając pożyczek banki kreują nowe depozyty transakcyjne, które stają się częścią zasobów (podaży) pieniądza.

H (czasem określana jako M₀) - baza monetarna

m - mnożnik

M₁ - agregat pieniężny określający podaż pieniądza

Cp - zamierzona stopa gotówkowa - wkłady na rządanie sektora prywatnego

Cb - zamierzona stopa rezerw gotówkowych banku

Najprostszy mnożnik	Mnożnik uwzględniający fakt utrzymywania części gotówki poza bankami	Wielkość podaży pieniądza

Ilościowa teoria pieniądza - teoria Fishera:

M * V = P * Q

M - podaż pieniądza

V - prędkość obiegu pieniądza

P - poziom cen

Q - wielkość produkcji

Przy założeniu stałości V - wzrost M pociąga za sobą wzrost PPrzykładowe zadanie (numer 8) z kartki „Funkcja Banku Centralnego”:

Jeśli skłonność do przechowywania pieniądza w gotówce = 20 %, rezerwa obowiązkowa = 10 %, a wartość bazy monetarnej = 100, to M₁ wyniesie:

Z tego wynika, że:

Cp = 20% = 0,2

Cb = 10% = 0,1

H = 100

czyli
czyli
czyli 4 * 100 = 400

W sytuacji gdy prędkość obiegu pieniądza (V), oraz produkcja (Q) pozostaną bez zmian, to prawdopodobnie:

Zmniejszy się wartość pieniądza.

Wynika to ze wzoru: M * V = P * Q - jeśli M wzrasta (bo wzrasta M₁ ze 100 do 400), to ze zwykłej równości matematycznej wynika, że po drugiej stronie równania też coś musi wzrosnąć. Skoro Q nie zmienia się, to rośnie P (poziom cen). A jak rośnie poziom cen, to pieniądze są coraz słabsze, coraz mniej można kupić za „złotówkę”

Jeśli w takiej sytuacji BC zwiększy wysokość rezerwy obowiązkowej, zmierzać będzie do:

Realizacji swojego podstawowego celu

Wynika to z faktu, że podwyższenie obowiązkowej rezerwy zwiększa nam Cb z pierwszego wzoru, co z kolei powoduje, że mnożnik jest mniejszy, na przykład nie 4 a 2,5 a to w efekcie powoduje mniejszy przyrost M₁ (a więc i M). Mniejsze M daje mniejszy spadek wartości pieniądza (mniejszy wzrost poziomu cen). A więc całość zmierza do ustabilizowania sytuacji gospodarczej i chroni siłę nabywczą waluty krajowej - a to są podstawowe funkcje Banku Centralnego.

CIĄG DALSZY NASTĄPI NIEBAWEM

12

---